Wat is melatonine?
Melatonine is een hormoon dat wordt aangemaakt door de pijnappelklier in je hersenen. Het hormoon zorgt ervoor dat je je slaperig gaat voelen. Je lichaam maakt 24 uur per dag melatonine aan. Overdag in kleine hoeveelheden, maar in het donker in grotere hoeveelheden.
Het werkt zo: als het donker wordt, krijgen de hersenen een seintje dat het tijd is om te gaan slapen. Als het weer licht wordt, wordt de aanmaak van melatonine weer geremd, waardoor je wakker wordt. Melatonine maakt dat kinderen (en volwassenen natuurlijk) een gezond ritme van slapen en ontwaken hebben.
Lees ook: helpen white noise-apparaten met in slaap vallen?
Te weinig melatonine aanmaak
De aanmaak van melatonine is per persoon verschillend. Bij een klein deel van de kinderen met autisme lijkt er volgens onderzoek soms sprake te zijn van verminderde aanmaak van melatonine. Dit werd ook wel gedacht van kinderen met ADHD, omdat ook zij vaak problemen hebben met slapen. Deze slaapproblemen komen echter niet zozeer door een tekort aan melatonine. Kinderen met ADHD of een ontwikkelingsachterstand kunnen meer moeite hebben met het verwerken van prikkels, waardoor ze minder goed slapen. Ook als het melatonine-niveau wel goed is.
Lees ook: Mijn kind wil niet slapen, wat nu?
Melatonine als slaapmiddel?
Melatoninetabletten kunnen gebruikt worden als slaapmiddel om de kwaliteit van het slapen te verbeteren. Het vertraagt de ademhaling, waardoor je gaperig wordt, en het verlaagt de lichaamstemperatuur. Dit kan een oplossing zijn wanneer je last heeft van slaapproblemen, zoals slapeloosheid of vermoeidheid overdag. Maar het is geen slaapmiddel dat direct effect heeft.
Melatonine is ook niet echt bedoeld om als slaapmiddel te gebruiken, maar ondersteunt de biologische klok. Het gebruik van melatoninetabletten helpt dan ook vooral bij het inslapen. Bij doorslaapproblemen heeft melatonine over het algemeen geen effect.
Melatonine slikken of niet?
Melatonine wordt in de drogist verkocht als supplement, maar dat klopt niet: het is een geneesmiddel. Oorspronkelijk zijn melatonine pillen bedoeld om een jetlag tegen te gaan. Hoewel het in Nederland zonder recept te koop is, stellen artsen die zich bezighouden met slaapgeneeskunde dat melatonine alleen op recept verkrijgbaar zou moeten zijn. Melatonine is een medicijn, dat bij verkeerd gebruik het bioritme juist erger ontregelt. Zelfs bij lage doseringen.
Net als de meeste medicijnen heeft melatonine bovendien bijwerkingen: hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid, misselijkheid, buikpijn en geïrriteerdheid. Artsen adviseren daarom om niet op eigen houtje melatonine te slikken, maar alleen op medisch advies en in overleg met de arts.
Kan ik melatonine aan mijn kinderen geven?
Kinderen hebben meer slaap nodig dan volwassenen. De productie van melatonine is bij hen dan ook anders. Tussen het 5e en 15e levensjaar is de productie op het hoogtepunt en daarna neemt het langzaam af.
Slaapt je kind niet goed? Bespreek dit dan altijd eerst met de huisarts voordat je supplementen of medicijnen erbij pakt. Melatonine aan kinderen geven is niet verstandig, vanwege de mogelijke bijwerkingen en omdat het bij verkeerd gebruik averechts kan werken. Met de huisarts kun je proberen de oorzaak van het niet-slapen te achterhalen. Misschien is hiervoor extra onderzoek nodig. Artsen schrijven melatonine bij kinderen alleen voor bij bepaalde vormen van slapeloosheid.
Kinderen met autisme en ADHD hebben vaak slaapproblemen. Het medicijn ritalin, dat vaak wordt voorgeschreven aan kinderen met ADHD, kan er ook voor zorgen dat een kind moeilijker in slaap komt. Melatonine kan in sommige gevallen nuttig zijn bij kinderen en jongeren met ernstige slaapproblemen.
Lees ook: Wat is een geschikte bedtijd voor schoolgaande kinderen?
Melatonine onder begeleiding
Mocht de arts besluiten dat melatonine slikken voor jouw kind geschikt is, dan is het belangrijk dat dit onder begeleiding gebeurt. Voor een gunstig effect is het cruciaal om precies het juiste tijdstip vast te stellen waarop je kind de melatonine moet slikken. De arts stelt dit vast, en ook de juiste dosering is belangrijk. Een heel lage dosis is bij veel kinderen al voldoende, mits goed getimed.
Lees ook: Hoe ziet een veilige slaapomgeving voor je kind eruit?
Zwangere vrouwen en borstvoeding: kun je melatonine slikken?
Slaapproblemen komen veel voor tijdens de zwangerschap, en ook in de eerste tijd met een baby is nachtrust vaak schaars. Hoewel zo'n verstoord ritme misschien lijkt op een jetlag, kun je tijdens de zwangerschap en zolang je borstvoeding geeft geen melatoninepillen slikken.
Melatonine komt via de placenta bij de ongeboren baby terecht, en het is niet duidelijk wat het effect daarvan is. Het zou de hersenontwikkeling en de biologische klok van de baby kunnen beïnvloeden. Melatonine komt ook in de moedermelk terecht. Artsen raden het slikken van melatonine af als je borstvoeding geeft, omdat niet zeker is of dit schadelijk is.
Bespreek het met je huisarts als je slecht slaapt en daar graag iets aan wilt doen. Je arts kan je verantwoorde adviezen geven.
Lees ook: Alles wat je wilt weten over medicijngebruik tijdens de zwangerschap
Tips om beter te slapen zonder melatonine pillen
- 01.
Zorg voor routine
Werk met een vast bedritueel volgens een vast patroon gebeurt. De hersenen herkennen de eerste handeling, schakelen automatisch af en maken zich klaar voor de nacht. Zorg ervoor dat er genoeg ruimte is om 1-op-1 aandacht te geven aan je kind en dat het bedritueel positief en zonder stress verloopt. Lees een boekje voor in bed, knuffel met je kind en dim het licht. - 02.
Geen blauw licht
Geef je kind geen elektronische apparaten als een mobiele telefoon, tablet of computerspelletje in zijn slaapkamer. Laat hem minimaal een uur voor het slapengaan niet meer op een scherm kijken (en geef zelf het goede voorbeeld door het ook niet te doen). Het blauwe licht van deze apparaten onderdrukt de aanmaak van melatonine en kan het melatonineniveau zelfs afbreken. - 03.
Geen storende lichtjes
Kijk eens goed in de kamer van je kind wat stoorzenders zouden kunnen zijn, en verwijder die. Bijvoorbeeld een wekker met een knipperend lampje in het display. - 04.
Geen cafeïne
Vermijd dranken met cafeïne. Behalve in koffie zit dit bijvoorbeeld ook in cola, chocolademelk en (groene) thee. - 05.
Licht en donker
Hou de dag licht en de nacht donker. Zorg dat je kind vooral 's morgens voldoende daglicht krijgt. Hang verduisteringsgordijnen op in de kinderkamer en koop een nachtlampje met zacht licht. Licht op de gang of overloop kan bijvoorbeeld te fel zijn. - 06.
Beweging
Voldoende lichaamsbeweging overdag is cruciaal om lekker te kunnen slapen. Laat je kind veel buitenspelen. - 07.
Ritme
Zorg dat je kind elke dag op dezelfde tijd opstaat, ontbijt en voldoende daglicht ziet. Hierdoor kan de biologische klok elke ochtend even 'resetten'. Deze klok loopt namelijk net wat langer dan 24 uur en moet dus elke ochtend weer even goed gezet worden.
Lees meer over slaapproblemen bij kinderen en hoe je hem kunt helpen.
/b14c454310364f2990967c88bc3d65c9/image.jpg)
/42ceb25f1fde476aaa335591f9c41827/image.jpg)
/05afbb7b5b31422daef17089b872b2dc/image.jpg)
/dc9bb4cdba2c445795676b383a4d9c5d/image.jpg)
/9312400a825c44c8a7000d836b665acb/image.jpg)
/9f3e14a089394c48a3b24db60481c4f6/image.jpg)
/d89d2fe72d474397a76ac38065909a47/image.jpg)
/49202a19b2244bbc9a0e72391669253c/image.jpg)
/815e60d4d4cd453ca514b8cd63d6df52/image.jpg)
/f6db3c99df134076bdc461a52330cadf/image.jpg)
Bronnen: Apotheek.nl, Kenniscentrum kinder- en jeugdpsychiatrie, Lareb, Nswo.nl
