Op een vrijeschool draait het om de ontwikkeling van het hele kind. Hierbij wordt gekeken naar hoofd, hart en handen. Een kind leert dus niet alleen uit boeken, maar vooral ook door te bewegen, creatief te werken en dingen uit te proberen. Het onderwijs volgt een duidelijke visie, gebaseerd op de antroposofische ideeën van Rudolf Steiner. Hier lees je wat een vrijeschool anders maakt én wat je er als ouder van kunt verwachten.
Wat is een vrijeschool?
Vrijescholen vallen onder algemeen bijzonder onderwijs. Dat betekent dat een vrijeschool een eigen onderwijsvisie volgt, maar wel onder de Nederlandse onderwijswet valt. Net als andere scholen krijgen ze inspectie van de Onderwijsinspectie, moeten ze voldoen aan kerndoelen en hebben ze zorgplicht.
Op een vrijeschool krijgen leerlingen de vrijheid om hun eigen talenten te ontdekken en te ontwikkelen. Daarom ligt op een vrijeschool de nadruk niet op het vergaren van kennis, maar op de persoonlijke ontwikkelingsweg van elk kind.
De vrijeschool richt zich op:
een brede ontwikkeling: denken, voelen, doen
ruimte voor creativiteit
veel aandacht voor ritme en structuur
onderwijs dat past bij de leeftijdsfasen van het kind
Het idee dat kinderen 'vrij rondlopen zonder regels' klopt dus niet. Vrijescholen zijn juist duidelijk gestructureerd, maar op een andere manier dan het reguliere onderwijs.
Lees ook: Wat leert mijn kind op de basisschool?
De visie achter de vrijeschool
Het onderwijs is geïnspireerd op de pedagogiek van de Oostenrijkse filosoof Rudolf Steiner. Hij ging uit van drie belangrijke ontwikkelingsfasen van een kind, en ook de vrijescholen volgen deze drie fasen:
- 1
0–7 jaar: een kind ontdekt zijn lichaam. Spel en beweging staan centraal.
- 2
7–14 jaar: een kind ontwikkelt zijn gevoelsleven, verkent de wereld en wordt zich steeds (zelf)bewuster. Fantasie, kunst en gevoel spelen nu een grote rol.
- 3
14–21 jaar: in deze fase ontwikkelt een kind zijn eigen oordeelsvermogen, zelfstandigheid en identiteit. Denken, voelen en willen worden steeds meer 'van zichzelf'.
Vrijescholen sluiten hun lessen aan op deze leeftijdsfasen. Daarom leren kinderen in de onderbouw vaak later lezen en schrijven dan op een reguliere school.
Wat houdt vrijeschoolonderwijs in?
De vrijeschool biedt een breed onderwijspakket aan. Kinderen leren uiteraard lezen, schrijven en rekenen, maar daarnaast is er ook veel aandacht voor creatieve vakken. Denk aan: vreemde talen, dansen, toneelspelen, tuinieren, zingen en schilderen. Er is veel aandacht voor spiritualiteit, natuur en cultuur.
Het onderwijspakket op een vrijeschool is zo breed, omdat ieder kind anders is. Het ene kind is praktisch ingesteld, het ander meer intellectueel en weer een ander is bijvoorbeeld meer sociaal gericht. Al deze verschillende vermogens worden in de vrijeschool aangesproken, zodat ieder kind zijn eigen kwaliteiten optimaal kan benutten.
Lees ook: 50 leuke vragen om je kind (nog) beter te leren kennen
Wat zijn kenmerken van een vrijeschool?
Een vrijeschool herken je vooral aan de manier van lesgeven. Zo is er een duidelijke structuur en wordt er veel bewogen tijdens de les.
1. Structuur
Op een vrijeschool is een duidelijke structuur. Elke schooldag start met een blok van enkele uren over één onderwerp. Hierbij komen meerdere vakken aan bod, zoals rekenen, taal en bijvoorbeeld aardrijkskunde. Dat vak wordt 3 tot 4 weken lang elke ochtend aangeboden. Dit heet periodeonderwijs. Kinderen duiken zo echt in één onderwerp, en verwerken de stof creatief in hun eigen periodeschrift (met tekeningen, teksten, samenvattingen).
Na het periodeonderwijs zijn er oefenuren. Dit zijn de andere schoolvakken, net als in het reguliere basisonderwijs. Ook zijn er vaklessen en kunsturen, hierbij krijgen de leerlingen les in schilderen, tekenen en muziek, euritmie, tuinbouw, handvaardigheid en handwerken (naaien, breien).
Verder wordt er op de vrijeschool gewerkt met jaarthema's. Elk jaar staat een thema centraal dat bij de leeftijd van de kinderen past.
Lees ook: Grenzen stellen: hoe zorg je dat je kind zich aan de regels houdt?
2. Veel beweging tijdens de les
In alle lessen, dus ook bij het taal- en rekenonderwijs is er beweging. Leren doe je volgens de vrijeschool niet alleen met je hoofd, maar ook met je hart en handen. Daarom wordt er tijdens lessen veel met handen en voeten gewerkt. Klappen, lopen, rennen, springen en dansen: het hoort in elke les thuis. Er wordt bijvoorbeeld lopend gerekend, en om taal eigen te maken, wordt er gedanst en geklapt.
Vakken als tuinbouw, houtbewerken en techniek zijn vanaf klas 4 (groep 6) praktische lessen, waar met de handen wordt gewerkt. Hersenfuncties zijn mede afhankelijk van lichaamsmotoriek. Daarom zijn motorische oefeningen een belangrijk onderdeel van elke les.
3. Ritme en verbinding met de natuur
Op een vrijeschool worden de seizoenen van de natuur gevolgd. Ook de jaarfeesten spelen een belangrijke rol. Aan de hand van muziek, verhalen, dans en toneel worden kinderen bewust van de natuurlijke cyclus van het jaar. Ook wordt de connectie met de natuur zo gestimuleerd.
Wat is het verschil tussen montessori en vrijeschool?
Bij zowel het montessorionderwijs als vrijescholen staat de ontwikkeling van het kind centraal, maar ze verschillen duidelijk van elkaar.
Montessori
focus op zelfstandigheid, zelfontwikkeling en zelfmotivering van het kind
veel aandacht voor werken aan je eigen taken, vakken en planning
eigen tempo en vrijheid in keuze van materialen
kind kiest zelf
leerkracht volgt het kind
Vrijeschool
focus op ontwikkeling van het 'gehele' kind: hoofd, hart, handen
veel aandacht voor kunst, cultuur, muziek, beweging, creativiteit en persoonlijke ontwikkeling
kind leert binnen een klasritme, weinig keuzevrijheid
kunstzinnige en bewegende vormen van leren
leerkracht begeleidt de groep actief
minder vroeg cognitieve druk
Aanmelden bij vrijschool?
Wil je je kind aanmelden voor een vrijeschool? Besef je dan dat vrijescholen vaak veel aanmeldingen hebben. Schrijf je kind daarom op tijd in. Veel vrijescholen hebben een intakegesprek om te kijken of de school bij je kind past
Waar komt het vrijeschoolonderwijs vandaan?
Het onderwijs op vrijescholen is gebaseerd op de antroposofische opvattingen van de Oostenrijkse filosoof Rudolf Steiner. Steiner wordt dan ook gezien als de grondlegger van het vrijeschoolonderwijs. Hij stelde dat de intellectuele ontwikkeling net zo belangrijk is als de ontwikkeling van het gevoel en de wil. Kinderen leren volgens hem dan ook niet alleen met hoofd, maar vooral ook met hart en handen.
Steiner kreeg in 1919 de leiding over een school in Stuttgart. Naar dat voorbeeld werd in 1923 in samenwerking met de Nederlandse Antroposofische Vereniging de eerste vrijeschool in Nederland geopend. Deze school in Den Haag werd het uitgangspunt van de vrijeschoolbeweging in Nederland.
Lees ook: Het schoolrapport: wat staat er precies in?
Bronnen: Vereniging van Vrijescholen, Onderwijsconsument, Ouders & Onderwijs
