Alles over co-ouderschap: verdeling en voorwaarden

Wat houdt co-ouderschap in?

Het begrip co-ouderschap is in de praktijk ontstaan en komt niet in de wet voor. Je spreekt van een co-ouderschap als ouders die gescheiden leven, de zorg voor hun kinderen min of meer gelijk verdelen. Dit wil zeggen dat de kinderen bijna even vaak bij de ene ouder als de ander zijn. Hoe ouders dit indelen, is aan hen. Vaak kiezen ouders ervoor om de week op te delen. Ook de kosten voor de kinderen deel je samen.

Waarom kiezen voor co-ouderschap?

Co-ouderschap is geschikt voor alle ouders – dus ook voor wensouders en bij homoseksueelpartnerschap – die nadat ze uit elkaar zijn gegaan nog goed met elkaar kunnen communiceren over de kinderen. De zorg wordt verdeeld, dus is het belangrijk dat ouders met elkaar overleggen over wie bijvoorbeeld de kinderen waar en wanneer ophaalt of brengt.

Een ander punt waar ouders goed rekening mee moeten houden, is dat co-ouderschap alleen geschikt is voor ouders die bereid zijn bij elkaar in de buurt te blijven wonen zolang de kinderen nog naar school gaan. Het is voor de kinderen wel zo handig als zij vanuit beide woningen naar school kunnen, naar hun vriendjes en vriendinnetjes, sportclubs, enzovoort.

Er zijn pedagogen die vinden dat co-ouderschap minder geschikt is voor kinderen die jonger zijn dan vier of vijf jaar. En in ieder geval niet voor kinderen die jonger zijn dan drie jaar. Dat heeft te maken met hechting: een jong kind is dan te lang gescheiden van de primaire hechtingsfiguur (meestal de moeder) en heeft nog geen goed tijdsbesef. Hier lees je hoe je hechtingsproblemen kunt herkennen.

Kinderrekening

Veel co-ouders kiezen voor een verdeling waarbij ze ieder zelf de 'verblijfskosten' betalen. Dat zijn de kosten voor dingen als eten en drinken, maar ook vakanties en uitstapjes. Als de inkomens erg ongelijk zijn, zal de ene ouder wel meer moeten betalen dan de andere ouder. Uitgaven aan school, sportclubs en verzekeringen betalen de ouders vaak van een kinderrekening. Dit is een gezamenlijke rekening waarop de ouders naar rato van inkomen een bedrag storten. Je kunt ook afspreken dat één ouder deze 'verblijfsoverstijgende kosten' voor zijn of haar rekening neemt en/of de ander ouderalimentatie betaalt.

Lees ook: Alimentatie, hoe zit dat en waar heb je recht op?

Kiezen jullie voor een kinderrekening waaruit de 'verblijfsoverstijgende kosten' worden betaald? Maak dan samen goede afspraken om welke uitgaven het precies gaat. Het kan ook handig zijn om af te spreken dat grote bedragen (bijvoorbeeld meer dan 200 euro) alleen in overleg worden gedaan. Zo voorkom je dat er opeens te weinig geld op de rekening staat. En dat verkleint weer de kans op onenigheid.

Lees hier meer over de financiele en jurische kant van co-ouderschap.

Zorgverdeling mogelijkheden

Bij co-ouderschap is er een standaardverdeling waarbij de kinderen elke halve of hele week van ouder – en vaak ook – van huis wisselen. Het is voor je kinderen niet fijn om veel wisselmomenten te hebben. Hou de regeling voor hen zo rustig mogelijk. Een 'week-op-week-af-regeling' is voor kinderen meestal het prettigst, omdat ze dan genoeg qualitytime met beide ouders hebben.

Alleen is deze regeling voor werkende ouders vaak moeilijker te combineren. De doordeweekse dagen half om half verdelen en de weekenden om en om, is dan ook een veel voorkomende verdeling. Kijk en bespreek goed wat het beste bij jullie past. Hier lees je meer over de zorgregeling: verdeling van de zorg voor de kinderen.

Lees ook: Hoe kan ik mijn kind helpen om de scheiding te verwerken?

Bird nesting of nestscheiding

Je kunt er ook voor kiezen om jullie kinderen in het ouderlijk huis te laten wonen en dat jij en je ex rouleren. Dat wordt ook wel bird nesting of een nestscheiding genoemd. Voor de kinderen is dat fijn, want ze kunnen op hun vertrouwde plek blijven en hoeven niet elke week te 'verhuizen'.

Voor ouders kan bird nesting wel een flinke opgave zijn. Denk bijvoorbeeld aan ergernissen over het huishouden. Ook is het duur, want je moet voor meerdere huizen betalen (het 'nest' en ieder daarnaast een eigen plek om te verblijven als je niet bij de kinderen bent). Ook als je een nieuwe partner krijgt, of al hebt, kan het lastig zijn dat je telkens van huis wisselt.

Omgangsregeling of co-ouderschap?

De omgangsregeling is een van de belangrijkste beslissingen bij scheiden. De verdeling van de zorg voor de kinderen is een van de belangrijkste beslissingen bij scheiden. De afspraak die jullie daar samen over maken, is onderdeel van het ouderschapsplan. Dat ouderschapsplan is weer verplicht voor de scheidingsaanvraag bij de rechter. Er zijn een aantal omgangsopties waarvoor je kunt kiezen na de scheiding.

1. 01.

   Omgangsregeling
   De meeste kinderen met een vader en moeder blijven na de scheiding bij hun moeder wonen. Er wordt dan een omgangsregeling met de vader afgesproken. Zo'n omgangsregeling betekent vaak dat de kinderen een weekend in de twee weken en een doordeweekse dag bij hun vader zijn. Natuurlijk kan het ook zo zijn dat de kinderen bij hun vader gaan wonen en dat er een omgangsregeling met de moeder wordt afgesproken.

2. 02.

   Co-ouderschap
   Zo'n 20% van de gescheiden ouders kiest tegenwoordig voor co-ouderschap: een min of meer gelijke verdeling van de zorg. Kinderen wisselen dan steeds van huis; ze zijn 3 of 4 dagen per week bij elke ouder. Omdat co-ouderschap niet in de wet voorkomt, kun je het ook niet bij een rechter 'opeisen'. Wil je meer lezen over financiën en co-ouderschap? Het Nibud heeft het handige boekje Geldwijzer alimentatie & co-ouderschap. Hierin staat een rekenschema om alle kosten van de kinderen in rekening te brengen en vervolgens te verdelen. Co-ouderschap heeft ook fiscale voordelen. Beide ouders hebben bijvoorbeeld recht op de inkomensafhankelijke combinatiekorting.

3. 03.

   Birdnesting
   Bij deze vorm van co-ouderschap blijven de kinderen in hetzelfde huis wonen en wisselen de ouders steeds. Ideaal voor de kinderen, maar zwaar voor de ouders. Het is vaak een goede tijdelijke optie, bijvoorbeeld als het huis moeilijk verkoopbaar is. Laat je wel goed voorlichten over de financiële aspecten.

Co-ouderschap: de voor- en nadelen

Er zijn voor- en nadelen als jullie kiezen voor co-ouderschap.

• Voordelen
  Als het co-ouderschap goed loopt, voelen kinderen zich daar meestal het fijnst bij. Ze hoeven niet voor één van beide ouders te kiezen en blijven vaak in dezelfde omgeving wonen. Ouders blijven op deze manier allebei betrokken bij het leven van hun kind.

• Nadelen
  Soms blijken de afspraken in de praktijk toch niet handig voor één van de ouders of loopt de communicatie stroef. Het kan best lastig zijn om na een scheiding nog intensief contact met elkaar te hebben. Ook de kosten kunnen hoger zijn, omdat zaken dubbel moeten worden aangeschaft. Daarnaast is het zo dat niet alle kinderen goed kunnen omgaan met het co-ouderschap. Ze kunnen er moeite mee hebben dat ze niet één vaste plek hebben, of ze hebben een voorkeur voor één van de ouders. Voor deze kinderen kan een uitgebreide omgangsregeling beter werken.

Lees ook: Tips om een vechtscheiding te voorkomen.

Succesvol co-ouderschap: 5 vragen

Wil je het co-ouderschap goed laten verlopen? Dan is er een aantal voorwaarden om dit te laten slagen. We gaan hier uit van de meest voorkomende situatie na een scheiding: dat de ouders allebei een eigen huis hebben.

1. 01.

   Woon je dicht genoeg bij elkaar?
   Dat is praktisch bij het halen en brengen, maar ook als je kind iets is vergeten bij de andere ouder. Voor je kind is het fijn als hij zowel bij zijn vader als zijn moeder met dezelfde vriendjes kan spelen. Ook voor oudere kinderen geldt dat het goed is als ze uiteindelijk zelfstandig van de ene naar de andere ouder kunnen gaan.

2. 02.

   Liggen jullie (enigszins) op één lijn qua opvoeding?
   Je hoeft het niet honderd procent eens te zijn over alles, maar het blijkt dat onderwerpen die tijdens de relatie al voor onenigheid zorgden, na een scheiding extra irritatie oproepen. Het is belangrijk dat je elkaar als ouders ziet, en niet als ex-partners. Lees ook: Opvoedissues? Zó word je het met elkaar eens.

3. 03.

   Accepteer je dat je ex-partner dingen soms anders aanpakt?
   Co-ouderschap vraagt om flexibiliteit. Je moet ermee kunnen omgaan dat de andere ouder misschien strenger of juist minder streng is dan jij. Hier lees je hoe je kunt omgaan met kritiek op de opvoeding.

4. 04.

   Hoe is de communicatie?
   Kunnen jullie met elkaar praten en conflicten op een volwassen manier oplossen? Kunnen de kinderen het co-ouderschap aan? Dit is soms lastig van tevoren te bepalen, maar kijk naar het karakter van je kind. Is hij oud genoeg? Vraag het hem dan zelf.

5. 05.

   Wat als je ex geen co-ouderschap wil?
   Als je ex geen co-ouderschap wil, kun je dit niet afdwingen. Ook niet via de rechter. Co-ouderschap kan ook alleen succesvol zijn als jullie je er allebei goed in kunnen vinden en er ook goed overleg tussen jullie mogelijk is. Co-ouderschap is dus geen wettelijk recht, maar een keuze. Lees ook: Co-ouderschap: 12 tips voor gescheiden ouders

Checklist: co-ouderschap regelen

Denk je dat co-ouderschap de beste oplossing voor jullie en de kinderen is? Met deze checklist voor het regelen van een co-ouderschap weet je zeker dat je niets over het hoofd ziet.

• Bepaal op welk adres je je kind inschrijft: bij jou of bij je ex-partner. Dit heeft onder meer gevolgen voor het recht op toeslagen en heffingskorting.

• Maak een tijdsverdelingen spreek vaste breng- en haaltijden af. Dat is het duidelijkst voor je kind en voorkomt gedoe tussen jullie als ouders.

• Denk ook na over de verdeling van vakanties en feestdagen. En wat doe je als de verjaardag van een oma op een dag van de andere ouder valt?

• Maak afspraken over de financiën. Wie betaalt wat? Verdeel je de kosten 50/50 of naar rato van inkomen? Het kan handig zijn om een gezamenlijke rekening (kinderrekening) te openen voor jullie kind.

• Spreek opvoedregels af. Die hoeven niet in ieder huishouden precies hetzelfde te zijn, maar het is fijn als er overeenstemming is over welke dingen je wél allebei wilt nastreven.

• Maak een communicatieplan. Welke informatie geef je aan elkaar door en hoe doe je dat? Hoe vaak ga je bij elkaar zitten om te evalueren? Je kunt een gezamenlijke digitale agenda bijhouden of gebruik een speciale app voor co-ouders (zoals Heppee).

• Leg belangrijke afspraken vast in het ouderschapsplan. Het gaat dan om afspraken over de dagen, financiën en informatieregeling. Leg ook vast voor hoe lang de afspraken gelden. Afspraken die goed passen bij de huidige situatie kunnen over twee jaar juist onhandig zijn. Hier lees je hoe je zo'n ouderschapsplan maakt.

• Zorg dat je kind in beide huizen een fijne eigen plek Als je co-ouderschap wilt, is het belangrijk dat je kind zich bij zowel jou als je ex-partner echt thuis voelt. Een eigen kamer met vertrouwde spulletjes helpt daarbij. Zorg ook voor voldoende kleding en speelgoed in beide huizen. Lees ook: Tips voor een soepele verhuizing met kinderen.

• Bespreek de nieuwe situatie met je kind. Leg uit dat hij vanaf nu twee huizen en twee kamers heeft. Betrek hem bij de veranderingen. Laat hem bijvoorbeeld helpen bij het inrichten van zijn nieuwe kamer. Oudere kinderen kun je ook tot op zekere hoogte laten meedenken over hoe je het co-ouderschap vormgeeft.

• Breng het kinderdagverblijf of de school op de hoogte van jullie nieuwe gezinssituatie. Het is belangrijk dat het kinderdagverblijf of de school beide ouders op de hoogte houdt van hoe het met jullie kind gaat. Vraag ook of (nieuws)brieven en rekeningen naar beide adressen gestuurd kunnen worden.

• Laat bij twijfel de gemaakte financiële afspraken checken door een deskundige. Dit kan een mediator zijn, een familierechtadvocaat of bijvoorbeeld een accountant of financieel planner. Wat is wijsheid: kies je voor een mediator, overlegscheidingsadvocaat of een advocaat?

• Maak ook financiële afspraken voor de periode dat de kinderen het huis uitgaan, maar nog niet de leeftijd van 21 jaar hebben bereikt. Tot die tijd blijven ouders namelijk onderhoudsplichtig voor hun kinderen. Je kunt de financiële afspraken na die tijd ook nog laten doorgaan als je kind dan nog een opleiding volgt.

Lees ook: Dit moet je (financieel) regelen als alleenstaande ouder

Wat als co-ouderschap niet meer werkt?

Ook aan goedlopende co-ouderschappen kan een eind komen. Vooral kinderen die gaan puberen kunnen op een gegeven moment aangeven dat ze zich er niet meer prettig bij voelen. Bijvoorbeeld omdat ze de behoefte hebben aan één vaste plek.

Als ouders een nieuwe partner krijgen (die misschien ook al kinderen heeft), kan co-ouderschap ingewikkeld worden. Ook kan het voorkomen dat één van de ouders wil of moet verhuizen naar een andere woonplaats, die te ver is om het co-ouderschap nog uit te voeren.

Lees ook: 28x wat je kind je wil zeggen als je gescheiden bent