Al in 40 van 53 Europese landen zijn uitbraken van mazelen. Alleen al vorig jaar belandden meer dan 20.000 mensen, veelal kinderen, in het ziekenhuis. Het Europese centrum voor infectieziektebestrijding waarschuwt in een recent rapport voor meer uitbraken.
Lees ook: Dit zijn de symptomen van mazelen
Grote groep baby's niet beschermd
Kinderen kunnen doodziek worden van mazelen. Nu de ziekte in Europese landen flink rondgaat, maken artsen zich ook zorgen om een uitbraak hier. Zeker nu een grote groep baby's niet beschermd is, omdat ze (nog) niet zijn gevaccineerd. ,,Het is niet de vraag of, maar wanneer het hier raak is", zegt kinderarts Patricia Bruijning. Mazelen is namelijk heel besmettelijk. Eén persoon kan zo'n twaalf tot achttien anderen besmetten.
Pas met veertien maanden krijgen baby's een vaccinatie, omdat hun immuunsysteem dan de beste reactie geeft. Ook als hun ouders wél met het Rijksvaccinatieprogramma willen meedoen, kunnen ze hun kroost niet altijd tegen de mazelen beschermen.
Vaccinatiegraad is uitzonderlijk laag
Nu de vaccinatiegraad met 89 procent uitzonderlijk laag is, lopen kinderen op meer plekken een groter risico om ziek te worden. Niet langer alleen op de Biblebelt, waar mensen zich vanuit geloofsovertuiging niet laten vaccineren, is de groepsimmuniteit lager. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor bepaalde wijken in steden.
,,Op sommige plekken is de vaccinatiegraad nog maar 75 of 80 procent. Als die kinderen allemaal bij elkaar op de opvang zitten, kan mazelen zich makkelijk verspreiden", zegt Jeanne-Marie Hament, programmamanager van het Rijksvaccinatieprogramma bij het RIVM.
Nu gaat het bijvoorbeeld ook veel in Oost-Europese landen rond, waar veel arbeidsmigranten vandaan komen
Rory de Vries, mazelenonderzoeker
Daar komt bij dat het een natuurlijk moment is voor een mazelenuitbraak. Ongeveer eens in de tien jaar hebben we er één, de vorige uitbraak was in 2013. Naar schatting werden zo'n 30.000 mensen er ziek van en overleden twee kinderen. ,,Nu, ruim tien jaar later, is het momentum weer daar", aldus Rory de Vries, mazelenonderzoeker bij het Erasmus MC.
De onderzoeker ziet de voortekenen. ,,Vaak is er al circulatie in andere landen, zoals Engeland. Via reizigers kan zo'n ziekte dan naar ons komen. Nu gaat het bijvoorbeeld ook veel in Oost-Europese landen rond, waar veel arbeidsmigranten vandaan komen. Je ontkomt er eigenlijk niet aan." Deze expert is zo overtuigd van een nieuwe uitbraak dat hij al voorbereidingen treft voor onderzoek als het zover is.
Polio, rode hond, mazelen... De meeste kinderen krijgen hier een vaccinatie voor, maar niet allemaal (video):
Niet te voorspellen wanneer een uitbraak komt
Toch valt niet te voorspellen wanneer het gebeurt. Het RIVM houdt de meldingen nauwlettend in de gaten. Tot dusver zijn slechts 'enkele gevallen' gemeld. Hament: ,,We moeten nog afwachten hoe zich dat verder ontwikkelt."
Doordat mazelen het immuunsysteem verzwakt, kunnen kinderen ernstige ontstekingen aan oren, longen of darmen krijgen. Op de langere termijn is er zelfs een risico op een hersenontsteking. ,,Dat is één van de dodelijkste complicaties van mazelen. Het gebeurt gelukkig heel weinig, in vier tot elf van de 100.000 gevallen", weet De Vries. ,,Al wordt de kans groter als kinderen voor hun eerste verjaardag mazelen krijgen."
Met vaccinaties zijn kinderen de rest van hun leven 'goed beschermd', zeggen experts. Hament: ,,Je kunt je kind niet tegen alles beschermen, maar wel hiertegen."
Lees ook: Alle vaccinaties voor baby's, kinderen en jongeren op een rij
Gesprekken over vaccinatie
Daarom proberen jeugdartsen zoveel mogelijk open gesprekken aan te knopen met ouders die over vaccinatie twijfelen. ,,We willen ze niet overtuigen, maar vinden het wél belangrijk dat ze hun keuze maken op basis van goede informatie", verklaart jeugdarts Caroline Schouten, tevens bestuurslid bij AJN Jeugdartsen Nederland. Ze roepen ouders op om hun vragen ook vooral te stellen en het gesprek aan te gaan.
Overigens kunnen baby's bij een uitbraak eventueel eerder een vaccinatie krijgen. Het nadeel is dat ze dan een extra prik moeten en ze op de lange termijn iets minder goed beschermd zijn. Zover is het nu niet, zegt het RIVM. Al staan de seinen op rood, ziet kinderarts Bruijning. ,,Als de vaccinatiegraad dalende is, is mazelen altijd ziekte nummer 1 waar je problemen gaat zien."
Het RIVM waarschuwde al eerder voor een uitbraak van kinkhoest. In de ziekenhuizen liggen vooral ernstig zieke baby's. Hoewel die ziekte elke drie jaar opduikt, zijn nu meer zieken dan gebruikelijk.
Lees ook: Meer kinderen met longontsteking of kinkhoest: grootste aantal in drie jaar
