Kinkhoest bij je baby: hoe herken en voorkom je het?

Kinkhoest bij een baby

Een baby met kinkhoest heeft last van zware hoestaanvallen met een gierende ademhaling. De meeste kinderen worden tegen kinkhoest ingeënt. Hierdoor is het aantal kinderen bij wie de ziekte ernstig verloopt sterk afgenomen. Maar het vaccin beschermt niet voor honderd procent. Er blijft dus een kans dat je kind besmet raakt als hij gevaccineerd is tegen kinkhoest, maar meestal wordt hij dan wel minder ziek.

INCUBATIETIJD*: 7 tot 10 dagen
SYMPTOMEN: verkoudheid, niezen, lichte koorts en prikkelhoest
BESMETTELIJK: Ja, zeer besmettelijk
RISICO VOOR ZWANGEREN: Ja, als je meer dan 34 weken zwanger bent en niet tegen kinkhoest bent ingeënt.

*De tijd die verstrijkt tussen de besmetting en de eerste symptomen.

Wat is kinkhoest?

Kinkhoest is een besmettelijke bacteriële infectie van de luchtwegen. De bacterie (Bordetella pertussis) maakt een gifstof aan die zorgt voor een krampachtige hoest bij je kind. Helaas gaat dit hoesten niet over binnen een paar dagen, maar kan drie tot vier maanden aanhouden. Kinkhoest wordt daarom ook wel de 'honderd dagen-hoest' genoemd. Soms is de hoest zo heftig dat kinderen ervan moeten overgeven. Kinkhoest is vooral gevaarlijk voor jonge baby's die nog niet of niet-volledig zijn gevaccineerd.

Lees ook: Deze kinderziektes zijn gevaarlijk voor zwangere vrouwen

Oorzaak kinkhoest

De kinkhoestbacterie zit in de keel van iemand die besmet is. De bacterie wordt overgedragen als diegene hoest of niest, want dan komen er kleine druppeltjes speeksel naar buiten. Je kan kan die druppeltjes inademen en besmet raken. De tijd tussen besmet raken en ziek worden, is meestal 7 tot 10 dagen.

Symptomen kinkhoest bij baby en kind

De klachten bij een baby of kind met kinkhoest lijken vaak op die van een gewone verkoudheid, met niezen, lichte koorts en prikkelhoest. Na ongeveer twee weken beginnen de typische, hevige hoestaanvallen. Je baby met kinkhoest heeft hier vooral 's nachts last van. Het hoesten kan heel lang aanhouden, waarbij je kind ook veel slijm kan ophoesten. De hoestbui eindigt vaak met een gierende ademhaling.

Soms zijn de hoestbuien zo heftig dat je kind moet overgeven. Een kind of baby met kinkhoest is erg moe en lusteloos, doordat het hoesten veel energie kost.

Waarom is kinkhoest gevaarlijk voor een baby?

Kinkhoest is met name gevaarlijk voor baby's jonger dan 1 jaar. Zij hebben nog niet alle vaccinaties tegen kinkhoest gehad en kunnen erg benauwd worden door het hoesten.

De hoestaanvallen kosten een baby bovendien zoveel energie, dat hij soms niet genoeg kracht meer heeft om te drinken. Zo kan een baby door kinkhoest ondervoed raken, waardoor de groei afneemt. Soms wordt een baby met kinkhoest benauwd en blauw, zonder dat hij hoest. Door zuurstoftekort kan er mogelijk soms zelfs een hersenbeschadiging ontstaan. Verder kan kinkhoest leiden tot een longontsteking en blijvende longschade. In het ergste geval kan een baby aan kinkhoest overlijden.

Kinkhoest is ook gevaarlijk voor kinderen met sommige ziektes, zoals ernstige ziektes aan de longen, het hart of de spieren.

Kinkhoest is erg besmettelijk

Kinkhoest is een zeer besmettelijke ziekte. Mensen kunnen elkaar besmetten door hoesten of niezen. Voor een baby die nog niet (volledig) is ingeënt tegen kinkhoest, is de kans op besmetting veel groter. Als baby's worden besmet, komt dit meestal door de ouders of oudere broers of zussen die niet gevaccineerd zijn of niet genoeg antistoffen (meer) hebben.

Als je kinkhoest hebt opgelopen, kun je anderen al besmetten voordat je klachten hebt. De besmettelijke periode duurt tot ongeveer drie weken na het begin van de hoestbuien.

In deze video wordt puntsgewijs uitgelegd wat kinkhoest is.

Hoeveel komt kinkhoest voor in Nederland?

In Nederland worden er jaarlijks ongeveer 4.000 tot 8.000 gevallen van kinkhoest gemeld. In sommige jaren loopt dit aantal op tot 13.000. Omdat de ziekte lang niet altijd wordt gemeld, gaat het RIVM ervan uit dat kinkhoest in werkelijkheid nog veel vaker voorkomt.

Sinds begin 2024 is er sterke toename van het aantal kinderen en baby's met kinkhoest. Het wordt wekelijks bij zo'n 110 kinderen vastgesteld, van wie 20 baby's. Ruim 90 procent daarvan is niet tegen kinkhoest beschermd door vaccinatie, en ongeveer de helft van deze baby's is opgenomen in het ziekenhuis.

De afgelopen jaren is de vaccinatiegraad van de basisvaccinaties van het Rijksvaccinatieprogramma, waaronder die tegen kinkhoest, gedaald tot onder de 90 procent.

Wanneer huisarts inschakelen?

Heeft je baby last van hoestbuien en maak je je er zorgen over, bel dan de huisarts. Doe dit ook als je denkt dat jij of iemand anders in het gezin kinkhoest heeft, en als je langer dan 34 weken zwanger bent en kinkhoest hebt.

Bel ook de huisarts als je baby met kinkhoest:

• niet of te weinig drinkt

• steeds moet overgeven

• suf wordt

• benauwd wordt of heel snel gaat ademen

• blijft huilen of gaat kreunen

• een grauwe huidskleur krijgt

Lees ook: Uitdroging bij een baby of kind, waar moet je op letten?

Behandeling van kinkhoest bij een baby

Kinkhoest gaat vanzelf over, maar dit kan een paar maanden duren. Een baby met kinkhoest wordt vaak opgenomen in het ziekenhuis, ter observatie of om complicaties zoals benauwdheid of ondervoeding te behandelen.

Er zijn antibiotica tegen de kinkhoestbacterie, maar die verminderen het hoesten niet en de kinkhoest is ook niet sneller over. Vaak heeft het dus geen zin om je baby antibiotica te geven tegen kinkhoest. Wel kunnen antibiotica de besmettelijke periode verkorten. Daarom worden ze soms voorgeschreven om de kans op het overdragen van de bacterie te verkleinen als iemand in het gezin kinkhoest heeft.

Kinkhoest vaccin voor zwangere vrouwen

Als je zwanger bent, geef je via de placenta en de navelstreng antistoffen mee aan je ongeboren baby. Maar de antistoffen tegen kinkhoest die je al in je lichaam hebt, zijn onvoldoende om een baby na de geboorte direct te beschermen. Daarom adviseert het RIVM zwangere vrouwen om zich (opnieuw) te laten inenten tegen kinkhoest. Dit kan vanaf 22 weken zwangerschap. Je baby is dan meteen na de bevalling beschermd tegen kinkhoest.

Je baby tegen kinkhoest laten inenten

Als je de 22-wekenprik hebt gehad, is je baby de eerste weken na de geboorte beschermd tegen kinkhoest. De inenting tegen kinkhoest zit ook in het Rijksvaccinatieprogramma voor baby's en kinderen. Het vaccin zit in de DKTP-prik, die beschermt tegen difterie, kinkhoest, tentanus en polio. Deze prik krijgt je baby als hij drie maanden oud is. Als jij de 22-wekenprik niet hebt gehad, kan je baby een extra DKTP-prik krijgen bij twee maanden. Ook een te vroeg geboren baby kan een extra prik tegen kinkhoest aangeboden krijgen. Dit gaat in overleg met de arts op het consultatiebureau.

In zijn eerste levensjaar krijgt je baby vier keer een prik tegen kinkhoest. Als je kind vier jaar is, wordt de DKTP-prik nog eens herhaald, omdat de bescherming na een verloop van tijd afneemt.

Kun je kinkhoest bij je baby voorkomen?

Je kunt je baby dus laten inenten tegen kinkhoest en je kunt jezelf tegen kinkhoest laten inenten tijdens de zwangerschap, zodat je ongeboren baby de antistoffen meekrijgt. Het vaccin beschermt goed, maar niet volledig. Je kind kan dus nog steeds kinkhoest krijgen, maar de kans is veel kleiner en de klachten zijn vaak minder heftig.

Verder kun je deze maatregelen nemen om de kans te verkleinen dat je baby besmet raakt met kinkhoest:

• Houd je pasgeboren baby uit de buurt van mensen die hoesten of niezen.

• Leer andere kinderen in het gezin om te hoesten en niezen in hun elleboog en laat ze daarna hun handen wassen.

• Gebruik papieren zakdoeken en gooi een zakdoek meteen weg na gebruik.

Lees ook: Zo leer je je kind goed handen wassen

Mag je baby met kinkhoest naar de kinderopvang?

Als je kind kinkhoest heeft, maar zich verder goed voelt, kan hij naar het kinderdagverblijf of naar school. Kinkhoest is al besmettelijk voordat iemand klachten krijgt. Thuisblijven helpt dus niet om te voorkomen dat anderen ziek worden. Vertel het wel altijd aan de medewerkers van de kinderopvang of de leerkracht op school als je kind kinkhoest heeft. Zij kunnen in overleg met de GGD andere ouders op de hoogte brengen. Ouders kunnen dan letten op de klachten van kinkhoest bij hun kind.

Lees ook: Wanneer mag een ziek kind niet naar de kinderopvang?

Bronnen: GGD Amsterdam, Thuisarts.nl, RIVM