In de kring
We zitten in een kring, midden in de wachtruimte van de verloskundigenpraktijk. Acht aanstaande moeders tussen de 21 en 40 jaar met bescheiden buikjes. We hebben net onze eigen bloeddruk gemeten en op de weegschaal gestaan en vulden zelf ons zwangerschapsdossier in.
Nu prijkt op onze rug een papier met daarop een typische zwangerschapskwaal. Door goed te luisteren naar elkaars omschrijvingen moeten we erachter komen of we dikke enkels hebben, eng dromen of verstopt zitten.
Verloskundige Weina en assistente Fleur doen vrolijk mee. De sfeer is eerst wat lacherig, want het heeft toch wel iets raars: 'jeukende tepels' omschrijven aan een wildvreemde of haar zover krijgen dat ze 'striae' raadt. Maar het blijkt een goede aanloop naar een levendig gesprek over alles waarvan je last kunt hebben tijdens je zwangerschap en vooral: hoe je ervan afkomt. Iedereen mankeert weer iets anders en gaat er op haar eigen manier mee om. Herkenbaar en best fijn om te horen.
Lees ook: Centering Pregnancy: wat is het en hoe werkt het?
Nieuwe manier
Ik belandde in deze kring omdat mijn vooruitstrevende verloskundigenpraktijk begon met CenteringPregnancy, een nieuwe vorm van verloskundige zorg die in 2011 vanuit Amerika overwaaide naar Nederland.
Ik kom nu niet meer maandelijks een kwartiertje langs om naar het hartje te luisteren, mijn bloeddruk te laten meten en vragen te stellen, om me eenmaal buiten te bedenken dat ik nét die ene vergat. Integendeel, ik schuif tien keer twee uur aan bij zeven vrouwen die net zo hormonaal in de war zijn als ik, en die net zo veel of misschien wel meer vragen hebben.
Onder leiding van steeds dezelfde coachende verloskundige – de 'casemanager' in CenteringPregnancy-termen – behandelen we elke bijeenkomst een nieuw zwangerschapsthema, van gezond eten tot stress en van bevallen tot postnatale depressie. Door middel van spelletjes, gesprekken en 'interactieve methoden' die rechtstreeks uit managementboeken lijken te komen worden die thema's uitgediept. En dan bedoel ik ook tot op de bodem, want er komen bij iedereen steeds nieuwe vragen en verhalen boven.
De kracht van delen
CenteringPregnancy is in 1995 in Amerika opgezet door verloskundige Sharon Rising. Zij doet al vanaf de jaren zeventig onderzoek naar de vraag hoe laagopgeleide vrouwen in achterstandswijken van grote steden beter betrokken kunnen worden bij hun zwangerschap en er gezonder mee leren omgaan. Zodat ze bijvoorbeeld ook minder snel achter elkaar zwanger raken.
'Door hun sociaal-economische achterstand hadden die vrouwen vaak minder kennis van hun lijf en zwangerschap en er was zelden iemand die ze iets konden vragen,' vertelt Marlies Rijnders van TNO Child Health. Zij haalde CenteringPregnancy naar Nederland en doet er al jaren onderzoek naar.
'Rising ontdekte dat die kennis zienderogen toenam als de vrouwen samenkwamen, hun eigen controles deden en ervaringen deelden. Door het principe van samen doen en samen delen verliepen hun zwangerschappen beter en gezonder. Toen ik dat las dacht ik meteen: dat moeten we in Nederland ook gaan doen. Want zwangere vrouwen kennen hun eigen lijf en zwangerschap veel beter dan de verloskundige. Ook in ons land werkt het delen van die kennis tegen onwetendheid en onzekerheid.'
Lees ook: Alle zwangerschapskwaaltjes waar je last van kunt krijgen
Is dit mijn ding?
Tja, maar dat 'informatie uitwisselen' was dus precies wat míj nogal tegenstond toen assistente Fleur me warm probeerde te maken voor CenteringPregnancy. Zulke bijeenkomsten móésten wel ontaarden in ellenlange sessies gezeur over pijntjes en krampjes, dacht ik. En een hoop geklaag over moeheid, urineverlies en mannen die er niks van snappen. Kijk maar naar de ontelbare zwangerschapsfora, die voorzichtig uitgedrukt ook niet echt mijn ding zijn. Bovendien heb ik al een kind, dus wat kon ik nou nog leren van andere zwangere vrouwen?
Beter voorbereid
Maar toen las ik dat het aantal vroeggeboortes met maar liefst 33% is afgenomen in de Amerikaanse praktijken die aan CenteringPregnancy doen. Dat raakte me, want onze zoon (2) kwam bijna vijf weken eerder ter wereld dan de bedoeling was. Niet vreselijk te vroeg, maar genoeg voor een wat lastige start.
Bovendien bleek uit datzelfde onderzoek dat de aanstaande moeders die CenteringPregnancy volgden niet alleen meer kennis hebben van hun zwangere lijf, maar ook lekkerder in hun vel zitten en beter voorbereid zijn op de bevalling. Interessante resultaten, die ervoor zorgden dat ik dus ineens in die kring zat met een blaadje met 'aambeien' op mijn rug.
Minder onzeker
'Ja, dat zijn mooie cijfers, hè?' zegt Marlies Rijnders van TNO. 'Helaas is die grote afname van het aantal vroeggeboortes echt een Amerikaans onderzoeksresultaat, dat je niet zomaar op de Nederlandse situatie kunt toepassen. Het aantal prematuren ligt hier sowieso lager omdat de Nederlandse vrouw gemiddeld gezonder zwanger is dan de Amerikaanse vrouwen onder wie het onderzoek is gedaan.'
Toch heeft CenteringPregnancy ook voor Nederlandse vrouwen, die over het algemeen ook hoger zijn opgeleid dan de vrouwen uit het Amerikaanse onderzoek, grote voordelen. Dat blijkt uit onderzoek van TNO en de Koninklijke Nederlandse Organisatie voor Verloskundigen (KNOV).
Zo voelen ze zich na afloop van het Centering-traject minder gestrest en zekerder over hun lichaam, de bevalling en de kraamtijd, ook al hebben ze zich vaak al suf gelezen en weten ze meestal duidelijk wat ze willen. Marlies: 'Zelfs vrouwen die al een kind hebben leren nieuwe dingen.'
Langer borstvoeding
Een andere opvallende uitkomst is dat Centering-vrouwen vaker en langer borstvoeding geven dan moeders die reguliere controles kregen. Volgens Marlies Rijnders komt dat omdat ze er in de groep meer over horen van andere moeders, er veel over kunnen vragen en steun krijgen.
'Een verloskundige vertelde me laatst dat de meeste vrouwen in haar groep eerst flesvoeding wilden geven. Maar twee moeders die al een kind hadden beantwoordden geduldig al hun vragen over borstvoeding en de onzekerheden, want het is immers niet altijd de makkelijkste weg. Aan het eind van de sessie wilden ze het allemaal gaan proberen.'
WhatsApp-groepen
Die onderlinge steun en het plezier zijn dan ook de grootste voordelen van CenteringPregnancy. Vaak worden er WhatsApp- en Facebook-groepen aangemaakt en houden de vrouwen na de bevalling contact. Zo ook de eerste groep die onze groepsverloskundige Weina Pull ter Gunne begeleidde: zij staan nu allemaal op springen, maar drinken nog regelmatig koffie met elkaar.
In Nederland bieden zo'n 80 verloskundigenpraktijken en enkele ziekenhuizen CenteringPregnancy aan en dat worden er steeds meer. Het is de bedoeling dat zoveel praktijken meedoen dat geïnteresseerden altijd in de buurt terecht kunnen. TNO en de KNOV werken daar samen hard aan, in samenspraak met de Amerikaanse organisatie.
Weina: 'Het is nog wel erg lastig om zwangere vrouwen over de streep te trekken, hoor. Ze denken, net als jij, dat het vooral twee uur getut is, vinden zichzelf geen groepsmens of zijn bang dat het te veel tijd kost.'
Persoonlijk contact
Want ja, tien bijeenkomsten is heel wat meer dan de maandelijkse en later tweewekelijkse kwartiertjescontrole. Daarbij is er wel minder persoonlijk contact met de verloskundige. Bij binnenkomst is er een paar minuten tijd om het hartje te luisteren, de buik te meten en vragen te stellen die je niet in de groep kwijt wilt of kunt.
Best kort vind ik dat elke keer. Terwijl ik op de bank lig staat de volgende al min of meer in de deuropening. Ik vind dat niet zo prettig en dat kan Weina zich voorstellen. 'Het gaat ook snel, maar het idee is dat dit korte moment ruimschoots wordt gecompenseerd door de goede gesprekken en het plezier in de groep.'
Vrij praten
Zo ervaart Tanja uit mijn groep (35, negentien weken zwanger van haar tweede kind) het in elk geval wel. Zij kreeg bij haar eerste zwangerschap reguliere controles en merkte dat ze de laatste weken niets meer te vragen had en na vijf minuten weer buiten stond. 'Terwijl er nu alle tijd is om over allerhande onderwerpen na te denken en te praten. Er worden ook regelmatig vragen gesteld waar ik zelf niet aan had gedacht, maar die ik wel herken. Ik ben daardoor bewuster bezig met mijn zwangerschap dan de eerste keer, heel fijn.'
Caroline (26, veertig weken zwanger van haar eerste) uit een eerdere groep heeft het hele traject al achter de rug. 'Vriendinnen van mij waren in shock van wat ik allemaal wist. Je krijgt ongelofelijk veel informatie in de groep, van iedereen. Alles wordt besproken, ook de dingen die fout kunnen gaan. Maar het gebeurt op een luchtige manier en dat is heel fijn.'
Fijne feedback
Ook in onze groep is iedereen bewonderenswaardig open. Best wel even wennen. Al was het geen moment écht ongemakkelijk. Vanaf de voorstelronde voelt iedereen zich vrij om alles te zeggen, blijkt als ik ernaar vraag. Ik zelf ook, en dat is eigenlijk heel prettig.
Zo vertel ik al snel over een mannelijke collega die een opmerking maakte over de groei van mijn decolleté. Ik krijg, heel fijn, de meest uiteenlopende feedback, van 'direct melden' en 'misschien bedoelde hij het niet zo' tot 'maar ze zijn toch ook groter geworden? Daar zeggen mannen dan wat van!' Zo had ik het nog niet bekeken: verfrissend.
Ondanks al mijn eerdere bezwaren zie ik nu vooral de voordelen van CenteringPregnancy. Die zitten 'm voor mij in het gezellig samenzijn, maar vooral in het uitwisselen van ervaringen en eh… lekker miepen over kwaaltjes. Dat blijk ik zelf gewoon heerlijk te vinden. Dus ja, ik blijf!
Werkt het?
TNO en de KNOV hebben net onderzoek gedaan naar de ervaringen met CenteringPregnancy in Nederland. Enkele opvallende cijfers.
Voorbereid op de toekomst: 54% (CP) vs 30% (reguliere controle)
Betrokken bij de zorg: 91% (CP) vs 69% (reguliere controle)
Wensen en behoeftes pijnmedicatie besproken: 73% (CP) vs 54% (reguliere controle)
Gesteund gevoeld: 87% (CP) vs 76% (reguliere controle)
Ook opvallend: er was geen verschil in de mate van privacy die beide onderzoeksgroepen ervoeren, terwijl je zou verwachten dat die in een groep lager ligt.
Meer info
Wil je meer weten over CenteringPregnancy of zien of er een praktijk bij jou in de buurt is die het traject aanbiedt? Kijk op centeringhealthcare.nl voor een heleboel informatie, waaronder het onderzoeksrapport uit Amerika.
Voor erna: CenteringParenting
Kun je er niet genoeg van krijgen? Dan kun je na CenteringPregnancy verdergaan met CenteringParenting: groepsgewijze consultatiebureaubijeenkomsten waar jonge ouders elkaar kunnen steunen en van elkaar kunnen leren.
Tekst: Neeltje Huirne, Beeld: GettyImages
