Samen sterk door de tropenjaren: ‘Zet je relatie niet in de spaarstand’

De komst van een kind staat in de top drie van levensveranderende gebeurtenissen. Alles verandert erdoor, dus ook je relatie. Hoe zorg je ervoor dat de doodnormale barstjes niet tot een scheiding leiden?

Lees ook: Zo verandert je relatie na de komst van een kind

Weegschaal in je hoofd

‘Wat veranderde er níét in onze relatie toen er kinderen kwamen?’ verzucht Anne, moeder van Loes (2,5) en Jip (1). ‘We zijn meer gaan kibbelen, vooral over de verdeling van taken. Onbewust heb ik een weegschaal in mijn hoofd en ben ik voortdurend aan het wegen of alles wel eerlijk gaat. Heel vermoeiend.

Dat we de hele tijd moe zijn, of ziek vanwege het zoveelste virus dat de kinderen meenemen van de opvang, helpt ook niet mee. We kunnen een stuk minder van elkaar hebben dan voorheen, zijn sneller geïrriteerd over kleine dingen. En dat heeft ook veel impact op ons seksleven: dat is er nu nauwelijks. We zijn in een vicieuze cirkel beland.’

Lees ook: Een seksleven als ouders, hoe dan?

Kibbelen, zuchten en zwijgen

Herkenbaar? Vast. Stond je eerder nog juichend samen op de dansvloer, nu hang je tollend van de slaap boven een wiegje, inwendig mopperend op je partner die het gehuil ‘niet hoorde’. Besloot je vroeger na het eten spontaan nog even de stad in te gaan, nu zit je rompers te vouwen, terwijl de ander (m/v) ligt te tukken op de bank. Super gegund natuurlijk.

Ineens ben je niet meer louter jezelf en ‘geliefde van’, maar ook ‘moeder of vader van’ én de partner van een mede-ouder. Jullie zijn een gezin geworden en dat vergt in veel gevallen nogal wat aanpassingsvermogen van alle partijen. Je bent ineens je leven lang verantwoordelijk voor een nieuw mens dat, zeker de eerste jaren, volledig afhankelijk van jullie is.

Dat is heftig: je moet een volledig nieuw evenwicht vinden als persoon, als ouders, als gezin. Maar ook als vriend en werknemer. Sommige stellen doen dat fluitend, maar die zijn in de minderheid: de meeste kersverse ouders brengen de eerste jaren met kinderen veelal kibbelend, zuchtend of juist zwijgend door.

Tip: Het boek ‘Liefde in tijden van luiers’ vertelt hoe je je relatie leuk houdt na het krijgen van een baby.

40.000 minderjarige kinderen

‘In de tropenjaren is het voorkomen van een relatiebreuk soms makkelijker gezegd dan gedaan’ zegt gedragswetenschapper en relatietherapeut Rianne Roes. Onlangs verscheen haar boek Raak elkaar niet kwijt, waarin ze laat zien welke invloed de komst van een kind kan hebben op je relatie en hoe je ervoor kunt zorgen dat je niet bij elkaar vandaan drijft.

Al jarenlang mondt meer dan een derde van de huwelijken uit in een scheiding. In 2020 had ruim 50 procent van de gescheiden stellen kinderen, blijkt uit cijfers van het CBS. Dit waren in meer dan de helft van de gevallen jonge kinderen, tussen de 2 en 7 jaar.

Ongetrouwde ouders die uit elkaar gaan, zijn in deze cijfers niet meegeteld, maar het CBS schat dat in 2020 ruim 40.000 minderjarige kinderen hun ouders uit elkaar zagen gaan.

Lees ook: Zo vertel je je kind over de scheiding

Overvallen door veranderingen

Roes is niet verbaasd door die cijfers. ‘Een kind krijgen is een fantastisch mooie gebeurtenis, waar je je tegelijkertijd nauwelijks op kunt voorbereiden. Als je nog geen kinderen hebt, heb je geen idee, toch? Niet van de vermoeidheid, niet van de onzekerheden en de stress, niet van de irritaties en al helemaal niet van al die onbewuste processen die zich in jou én in je partner voltrekken en die je maar moet proberen te snappen.’

‘Ouders worden vaak overvallen door alle veranderingen die plotsklaps hun leven binnen komen denderen in de vorm van een baby en alles wat erbij komt kijken. Dat een beetje managen is best een klus.’

Een kind vraagt immers al je aandacht, zeker in de eerste jaren. Tijd voor jezelf is er nauwelijks, laat staan voor je partner. Dat is heel normaal en je moet er ook zeker niet van in paniek raken, zegt Roes, maar het kan wel druk op je relatie leggen.

‘Zeker als je elkaar een beetje uit het oog begint te verliezen in je pogingen zelf de gebroken nachten en eindeloze stroom voedingen te overleven. Ouder ben je namelijk niet vanzelf, je moet echt groeien in die rol.’

In therapie

Roes begeleidt koppels bij grote veranderingen in hun leven en geeft relatietherapie. Ze ontmoet regelmatig moeders die dachten dat de transformatie naar het moederschap bij hen vanzelf zou gaan. Vanwege de hormonen bijvoorbeeld, en het feit dat ze de baby gedragen hebben en dus langere tijd hadden om te wennen aan hun nieuwe status.

Maar dat werkt lang niet altijd zo: veel jonge moeders vinden het ingewikkeld dat hun leven zo anders is geworden en kunnen zich daar niet makkelijk bij neerleggen. Roes: ‘Dat is een worsteling die ze soms moeilijk kunnen delen met hun partner. Omdat ze niet ondankbaar willen zijn.’

‘En omdat hun partner óók worstelt. Vaders worden soms lamgeslagen door het verantwoordelijkheidsgevoel en merken dat ze hun tijd opnieuw moeten verdelen, dat ze minder vrij zijn. Terwijl ze door hun partner vaak benijd worden om alle tijd die ze nog voor zichzelf hebben, op hun werk bijvoorbeeld. Dan ontstaat er frictie, zeker onder invloed van de enorme vermoeidheid die bij het ouderschap komt kijken. Helder denken en openlijk je gevoelens delen zit er dan meestal niet meer in. En dan kan het misgaan.’

Te veel spanningen

Ook Jaimy (30) dacht dat het moederschap haar als een jas zou gaan passen. ‘Ik kon echt niet wachten totdat Livèn (nu 5) geboren was. Ik wilde het graag zonder kinderopvang proberen, wilde zelf voor haar zorgen en haar meenemen als ik weer zou gaan werken in de fotozaak die ik samen met mijn man Bub (51) runde.’

Maar Livèn bleek een huilbaby en voordat ze het wist, zat Jaimy dag in dag uit thuis met een huilend kind. ‘Ik werd helemaal gek en was doodmoe. Van Bub kon ik niks hebben. Dat kwam ook doordat hij steeds benadrukte dat deze heftige periode voorbij zou gaan – hij wist dat omdat hij al een kind uit een eerdere relatie had.’

‘Ik dacht dan: wat klets je nou? Je hebt echt geen idee hoe het voor me is. Jij gaat lekker werken en ik zit me hier zorgen te maken of Livèn wel het juiste flesje heeft, iets waar jij niet eens over nadenkt. Het leverde veel spanningen in onze relatie op, die me, naast het huilen, bijna te veel werden.’

Lees ook: Heb jij een mommy burn-out?

Niet zomaar uit elkaar

Op zijn beurt moest ook Bub wennen aan zijn nieuwe rol als vader. ‘Ik miste de oude Jaimy, we waren niet alleen in de liefde, maar ook professioneel een topteam en dat was nu in één klap anders. Dat vond ik moeilijk, ook omdat Jaimy zo boos op me was.’

Bub hield zijn hoofd boven water door zich zo groot mogelijk te houden. ‘Ik heb Jaimy alle ruimte gegeven voor haar gevoelens, nam Livèn meteen van haar over zodra ik thuiskwam en probeerde nooit boos terug te doen. En ik lette altijd heel goed op dat ik mijn stoel aanschoof als ik van tafel opstond. Haar grootste ergernis, haha.’

Jaimy zocht hulp bij een psycholoog en Bub en zij praatten veel over hun lastige start als gezin. Zo leerden ze elkaar beter begrijpen. Jaimy: ‘Toen durfden we ook een tweede kind aan. Gelukkig was Noveé (nu 3) wel de rustige en tevreden baby waarover ik van tevoren had gefantaseerd. Dat had ik echt nodig.’

Bub: ‘In ons werk voelen we elkaar blindelings aan en langzaam komt dat gevoel ook terug in onze relatie. Wij gaan echt niet uit elkaar.’

Ken jezelf

Roes ziet regelmatig stellen als Jaimy en Bub, in de clinch over de dagelijkse praktijk van het ouderschap, terwijl het eigenlijk over iets anders gaat: ‘Negen van de tien keer gaan ruzies tussen jonge ouders eigenlijk helemaal niet over wie er ’s nachts uitgaat voor de baby of wie de oppas regelt – en dat vergeet – maar over wat eronder zit.’

‘Dat wat je onbewust wel voelt bij jezelf of bij de ander, maar waar je nog geen woorden voor hebt. Teleurstelling over het ouderschap, zoals bij Jaimy, of angsten en emoties uit het verleden, zoals bij Bub, maar je eigen jeugd en opvoeding doen ook bijna altijd mee. Echt waar, zodra je voelt dat je boos wordt op je partner, kun je ervan uitgaan dat dit vooral iets zegt over je eigen verlangens of gevoelens over iets anders. Misschien wil je eigenlijk een arm om je heen, of confronteert een gebeurtenis je met een moeilijke situatie uit je jeugd… Het kan van alles zijn.’

‘Hoe moe en druk je ook bent, het helpt om dit bij jezelf te onderzoeken. Als je jezelf goed kent, kun je makkelijker je eigen vervelende gedrag bijbuigen, maar ben je ook beter in staat je in te leven in de ander, die met net zulke onbewuste processen dealt. Probeer die met elkaar te delen en blijf naar elkaar luisteren. Tijdens een etentje bijvoorbeeld, waarbij je het dus niet de hele tijd over de baby hoeft te hebben.’

Lees ook: Tien tips voor een datenight thuis

Geen leuke ouders

Madelaine (29) en Rudi (30), ouders van Yara (3,5), zijn onlangs voor het eerst in jaren weer eens een weekend weg geweest. Madelaine: ‘We zijn elkaar echt kwijtgeraakt toen Yara geboren werd. Ze had veel krampjes en Rudi liep ’s nachts uren met haar door de huiskamer. Ik zorgde overdag voor haar, want Rudi was fulltime aan het werk. We leefden op een gegeven moment totaal langs elkaar heen en waren alleen nog ouders.’

Rudi: ‘Voor Madelaine draaide alles om Yara, terwijl ik ook bezig was met mijn carrière en ook nog leuke dingen wilde doen. Dat verweet ze mij. Na een jaar moesten we concluderen dat we elkaar eigenlijk niet leuk vonden als ouders, en ook niet meer als partners. Ik vond het echt een schok dat de komst van een kind zoiets kan veroorzaken.’

Een tweede?

‘Nu Yara wat ouder is en het zorgen minder intensief is, gaat het beter tussen ons. We besteden meer tijd aan elkaar, maar moeten nog steeds ons best doen om met elkaar in gesprek te blijven en elkaar te zíén. Ik twijfel daarom erg over een tweede, Madelaines grootste wens. Wat als het weer misgaat? Ik heb liever één kind in een goede relatie, dan twee kinderen alleen.’

Lees ook: Een tweede kind, wel of niet?

Madelaine: ‘Maar zijn twijfel mag niet zwaarder wegen dan mijn wens. Achteraf gezien waren we totaal niet voorbereid op de komst van Yara en hadden we geen idee dat een baby zo onrustig kon zijn. Nu weten we dat wel en denk ik dat een tweede daarom niet zo veel impact zal hebben op onze relatie. Maar ik snap Rudi wel en we kunnen er gelukkig goed over praten, dat hebben we de laatste tijd wel geleerd. De tijd zal het leren.’

Minder grote schok

Angst voor terugkeer van je relatieproblemen bij de komst van een tweede is heel normaal, zegt Roes. ‘Je moet immers wederom wennen aan een nieuwe situatie, die nog drukker is dan de eerste keer. Gelukkig weet je nu grotendeels wat je te wachten staat, dat scheelt.’

Volgens Roes is het goed om voor jezelf duidelijk te hebben waar het het meest misging bij de komst van de eerste. Zat ’m dat vooral in het praktische, dus taakverdeling, samenwerken, ideeën over opvoeden? ‘Dan zal het waarschijnlijk hard werken blijven om de balans te houden, omdat je met een tweede kind nóg minder tijd en ruimte hebt voor je relatie.’

‘Zorg er dus echt voor dat je tijd voor elkaar maakt. Dat klinkt cliché, maar het is toch echt belangrijk om je relatie niet in de spaarstand te zetten. Als jullie elkaar vooral kwijtraakten op emotioneel vlak en worstelden met je eigen en elkaars ontwikkeling als ouder, zou het kunnen dat je de grootste verschuiving in jullie relatie al gehad hebt en dat de komst van een tweede kind een minder grote schok zal zijn dan de eerste.’

Blijf elkaar zien en horen

Maar, benadrukt Roes: je kunt in het ouderschap nou eenmaal niet alles van tevoren weten. ‘Het is belangrijk dat je niet te krampachtig vasthoudt aan je eigen wensen, of dat nou een tweede kind is of iets kleiners als meer tijd voor jezelf. Hou je vizier ook open voor de ander. Dat is een enorme uitdaging als je leven even vooral om je kind(eren) draait, maar wél belangrijk.’

Want zeg nou zelf, keihard aan je relatie werken terwijl je in de luiers zit, zit er gewoon niet in. En dat is oké. Maar: kinderen worden uiteindelijk ook ouder en dan is er zomaar weer tijd voor goede gesprekken, de film of zelfs seks.’

Probeer elkaar in de tussentijd wel te blijven zien en horen, letterlijk en figuurlijk, zegt Roes: ‘Als het je lukt om in de eerste chaos van poep, geen slaap en overal koude kopjes koffie samen een nieuwe balans te vinden met jullie liefde als basis, kun je de toekomst met vertrouwen tegemoet gaan. Je weet dan namelijk meer dan ooit wat je aan je partner hebt en dat is superwaardevol.’

Nee, niet dát broekje!

Een van de grootste obstakels in de relatie tussen jonge vaders en moeders is volgens Rianne Roes de zogenaamde maternal gatekeeping: het feit dat moeders het niet kunnen verdragen dat hun man het anders doet dan zij (‘Neeee, niet dát broekje!) en daardoor alle zorg naar zich toe trekken. Met alle gevolgen van dien – een man die denkt: dan doe je het zelf maar, en zich terugtrekt. En een oververmoeide vrouw die gaat klagen of passief-agressieve opmerkingen maakt.

Roes: ‘Dat moet je dus echt niet doen. Ga bij jezelf te rade waarom je niet kunt hebben dat je man het fruit minder zacht pureert of zonder te kijken het bovenste shirtje en broekje pakt terwijl ze niet matchen. Laat het gaan. Geef je partner de ruimte en wees blij dat jullie het samen doen. Het kan in dit geval geen kwaad kritisch naar je eigen gedrag te kijken.’

Meer lezen? In Mom you can wijdt Elsbeth Teeling een heel hoofdstuk aan het fenomeen maternal gatekeeping

Homostellen

Dit artikel gaat vooral over de dynamiek tussen mannen en vrouwen, omdat daar veel onderzoek naar gedaan is. Dat ontbreekt nog voor homostellen. Rianne Roes vermoedt dat zij minder moeite hebben met de impact die de komst van een kind op hun leven heeft, omdat zij vaak al lang in een traject zaten om zwanger te worden. Meer tijd dus om zich voor te bereiden qua taak- en rolverdeling – een groot punt van strijd bij heterostellen.

Ook de factor ‘tijd’ zal een andere rol spelen, denkt Roes, omdat er minder snel een traditionele rolverdeling zal ontstaan. Bij heterostellen verdeelt slechts 16 procent werk en zorg evenredig, stellen van hetzelfde geslacht verdelen het bijna altijd gelijk. Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau komt dat doordat zij zorgtaken minder snel aan een geslacht koppelen.

Tips: Doe de Relatie-apk

Concrete tips om je relatie te redden (‘Ga elke maand uit eten en dan komt het goed’) zijn er niet. Wel is het slim om je relatie af en toe te onderwerpen aan de Relatie-apk, waarbij je, net als bij een auto, checkt of alles nog naar wens functioneert. Besteed dan in elk geval aandacht aan de volgende punten:

Communicatie: Kunnen jullie open en eerlijk met elkaar praten? Wees nieuwsgierig naar de ander, maar durf ook je eigen wensen en verlangens kenbaar te maken door je kwetsbaar op te stellen.
Partnerschap vs. ouderschap: Hebben jullie nog tijd en ruimte voor liefdevolle aandacht voor elkaar? Zijn jullie partners of alleen nog ouders? Wat heb je nodig om elkaar weer te kunnen zien en voelen?
Intimiteit & seksualiteit: Verstaan jullie hier hetzelfde onder? Zijn er voldoende verbindende momenten als een knuffel of een gezamenlijke lachbui? Durf je over je beleving van seks te praten?

Bron: De Relatie-apk van Nynke Nijman

Dit artikel is eerder verschenen in Ouders van Nu Magazine – Tekst: Neeltje Huirne, Beeld: GettyImages

Artikelen van Ouders van Nu ontvangen in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.