'Binnen gynaecologie is ongelooflijk veel niet bekend. Er is weinig onderzoek gedaan. Snel wordt gezegd: 'Het zijn vrouwenkwalen, die horen erbij'', zegt Judith Huirne, hoogleraar en gynaecoloog bij Amsterdam UMC. Maar wanneer zijn het vrouwenkwalen en wanneer serieuze aandoeningen, vraagt ze zich af.
Het gaat wat haar betreft nog te vaak mis. Huirne pleit al jaren voor betere zorg voor vrouwen. 'Als mensen zo veel klachten hebben, niet goed functioneren op hun werk, niet zwanger kunnen worden: daar hebben wij als maatschappij last van en dat moet meer prioriteit krijgen.'
Hormoonbehandelingen bij overgangsklachten, betere diagnoses bij endometriose. Er is toch steeds meer aandacht voor specifieke vrouwenproblemen?
'Ja, zeker voor de overgang of endometriose komt meer aandacht. Maar vrouwenklachten hebben nog niet genoeg prioriteit. Per jaar gaat 53 miljard euro naar zorgbehandelingen, maar in de top 10 komen geen vrouwspecifieke aandoeningen voor. Terwijl 40 procent van de vrouwen last krijgt van vleesbomen, 20 tot 25 procent krijgt endometriose of adenomyose, met hevige bloedingen als gevolg. Deze aandoeningen zorgen ervoor dat mensen maandelijks meerdere dagen uitvallen. Ze veroorzaken vroeggeboortes, onvruchtbaarheid, miskramen.
30 tot 40 procent van alle vrouwen in de overgang heeft klachten. Alleen al in de zorg vallen jaarlijks 30.000 voltijdbanen uit. Soms belanden vrouwen onterecht bij de psychiater door hormoongerelateerde problemen, zoals de overgang. De drie belangrijkste vrouwspecifieke aandoeningen - hormoongerelateerde problemen, cyclusstoornissen en bekkenbodemproblemen - veroorzaken zo veel ziekteverzuim dat het de maatschappij per jaar 7 miljard euro kost. En we denken dat dat een onderschatting is. We moeten investeren om dat beter te herkennen.'L
Lees ook: Kim heeft endometriose: 'Ik liep jarenlang rond met onbegrepen klachten'
Als de maatschappelijke impact zo groot is, waarom krijgt dit dan toch zo weinig prioriteit?
'Deze aandoeningen worden nog steeds gezien als vrouwenkwalen. Ze worden niet gezien als serieuze problemen met grote maatschappelijke impact. En dan krijgt die zorg geen prioriteit, is er in het onderwijs niet genoeg aandacht voor, hebben zorgverzekeraars niet genoeg budget en krijgt het geen prioriteit bij onderzoek.'
Toch is er van alles veranderd. Wat merken vrouwen al wél?
'Toen ik in 2007 begon, bestonden de behandelingen meestal uit symptoombestrijding. Bij vrouwen met klachten ging de baarmoeder er met een grote snede uit of ze kregen hormonen. We hebben ons gericht op betere behandelingen, bijvoorbeeld door vleesbomen via kleine sneetjes te verwijderen en de baarmoeder zo veel mogelijk te sparen. Ook zijn we betere informatie voor patiënten gaan maken, het bewustzijn van vrouwen gaan vergroten. De drempel om hulp te zoeken is iets verlaagd. Bij Amsterdam UMC hebben we een menstruatie-app gemaakt, zodat vrouwen kunnen zien wat normaal is en wat niet.'
Tegelijkertijd: er zijn toch ook geen specifieke mannenproblemen?
'Er zijn minder manspecifieke aandoeningen en die hebben minder impact op het dagelijks functioneren. Voor mannen is er aandacht genoeg. Om een voorbeeld te noemen: er gaat vijf keer zo veel geld naar erectiestoornissen als naar cyclusstoornissen.'
Voor onze mannelijke lezers: hoe erg kunnen die klachten van vrouwen nou eigenlijk zijn?
'Ik ken vrouwen die 's nachts twee keer hun wekker moeten zetten, omdat ze anders doorlekken tijdens hun menstruatie. Dat is niet normaal. Sommige vrouwen komen op hun 42e binnen met dertig vleesbomen in hun baarmoeder. Die hebben hevige bloedingen, zijn daardoor heel vermoeid en raken niet zwanger. Maar ze komen pas zó laat dat alleen nog een grote operatie mogelijk is. En zo kan ik nog wel even doorgaan.
Gemiddeld duurt het zeven of acht jaar voordat vrouwen een goede diagnose krijgen. Als cyclussen of hormonale klachten het dagelijks functioneren negatief beïnvloeden, vrouwen zich ziek moeten melden, meiden niet naar school of sport kunnen, is dat niet normaal. Dat is geen kwaal meer, dat is een aandoening. Als we hier aandacht voor hebben, kunnen we deze problemen allemaal oplossen.'
Lotte deelt in onderstaande video haar verhaal: 'Pijn tijdens menstruatie niet normaal'
Wat is er nu nodig om een doorbraak te forceren?
'Minder dan 1 procent van het beschikbare onderzoeksgeld gaat naar vrouwenzorg. We weten van veel vrouwspecifieke klachten niet wat de oorzaak is. Als we die beter kennen, kunnen we ook beter behandelen. We hebben bijvoorbeeld in muizen een medicijn getest dat adenomyose, waarbij baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder is geraakt, kan behandelen. Dat ziet er goed uit, maar nu moeten we de stap naar mensen maken en daar is geen geld voor.
Er is veel meer geld nodig voor onderzoek. Alleen al voor cyclusstoornissen, hormoongerelateerde problemen en bekkenbodemproblemen hebben we honderd urgente kennishiaten gevonden. Als je er één wilt uitwerken, heb je miljoenen nodig. In het onderwijs moet dit meer aandacht krijgen. We moeten vrouwen scholen: wat is normaal en wat niet?'
Komt er iets waaraan vrouwen echt wat gaan hebben?
'De Tweede Kamer heeft het ministerie van VWS de opdracht gegeven om een 'nationale strategie vrouwengezondheid' te maken. We moeten meer inzicht krijgen in de onderliggende oorzaken van vleesbomen, endometriose, schade na bevallingen, schade na een keizersnede. Dat gaat grote impact hebben.
40 procent van de vrouwen heeft schade na een keizersnede, waardoor het lastiger is om zwanger te raken. Hoe kun je die schade beperken? Daar hebben we al ideeën over, bijvoorbeeld over nieuwe technieken om de baarmoeder beter te sluiten. Dat gaan vrouwen merken, maar dan ben je wel een aantal jaar verder.'
Lees ook: Pijn en klachten na keizersnede hebben nu een naam én behandeling
