Sterilisatie bij de vrouw als anticonceptiemiddel

Wat is sterilisatie?

Sterilisatie betekent kortweg: medisch onvruchtbaar maken. Het is een blijvende vorm van anticonceptie. Als je je laat steriliseren, kun je geen kinderen meer krijgen. Het is de meest effectieve manier van anticonceptie, maar het is ook de meest extreme vorm. Sterilisatie is definitief, je wordt blijvend onvruchtbaar. Daarom is het belangrijk om die keuze weloverwogen te maken en pas op het moment dat je echt geen kinderwens (meer) hebt.

Als je na een sterilisatie spijt krijgt, bestaan er wel mogelijkheden om de ingreep te laten herstellen. Maar sterilisatie bij een vrouw ongedaan maken met een hersteloperatie is niet altijd mogelijk, het lukt ook niet altijd en biedt geen garantie dat je weer vruchtbaar wordt. Ook ivf is mogelijk, maar dit is een ingrijpende manier om zwanger te raken. Als je besluit je te laten steriliseren, is dit dus in principe een definitieve ingreep.

Lees ook: Alles over anticonceptie na de bevalling

Sterilisatie bij de vrouw of man?

Een sterilisatie bij de vrouw of bij de man: het is allebei een optie voor stellen die definitief geen kinderen (meer) willen. Wie van de twee zich laat steriliseren, is een persoonlijke keuze. Wat kan meespelen bij de afweging is dat sterilisatie bij de vrouw betrouwbaarder is dan bij de man. Maar sterilisatie bij een man is een minder ingrijpende, minder risicovolle en minder dure ingreep dan bij de vrouw.

• Als een man zich laat steriliseren, worden de zaadleiders afgesloten door middel van een simpele ingreep. Tijdens een korte operatie wordt onder plaatselijke verdoving zowel links als rechts een stukje zaadleider weggehaald. Vervolgens worden de zaadleiders dichtgemaakt. Hierdoor kunnen er geen zaadcellen meer in het sperma van de man komen. Hij kan wel klaarkomen, maar bij een zaadlozing komt er alleen vocht naar buiten, zonder zaadcellen.

• Sterilisatie bij de vrouw betekent dat haar eileiders worden afgesloten of weggehaald. Dit gebeurt door middel van een operatie. Je moet daarvoor onder narcose. Nadat de eileiders zijn afgesloten, kunnen je eicellen niet meer in de baarmoeder komen. Er kunnen ook geen zaadcellen meer bij de eicel komen, waardoor de eicel dus niet bevrucht kan worden. Ondertussen blijven de eierstokken wel gewoon hun werk doen: er rijpen eicellen in en ze maken vrouwelijke hormonen aan. Ook heb je nog een eisprong, alleen het eitje kan niet meer door de eileider naar de baarmoeder gaan. Je lichaam ruimt deze eicellen vanzelf op.

Meer lezen: Sterilisatie bij man als anticonceptiemiddel

Hoe gaat sterilisatie bij een vrouw?

Sterilisatie bij een vrouw gebeurt door middel van kleine ringen of klemmen waarmee de eileiders worden afgesloten. Deze ingreep heet een laparoscopische sterilisatie. Je wordt eerst onder narcose gebracht. Dan maakt de gynaecoloog een kleine snee in je buik, bij je navel. Door deze snee wordt wat lucht in je buikholte geblazen, waardoor je buik iets boller komt te staan.

Vervolgens gaat er via de snee een buisje met een heel kleine camera naar binnen, zodat de arts alles goed kan bekijken. Daarna wordt er een snee gemaakt net boven je schaamstreek, ongeveer langs de rand van het schaamhaar. Via dit sneetje worden de ringen of klemmetjes naar binnen gebracht. Deze worden over je eileiders geplaatst, zodat die helemaal worden afgesloten.

Een andere mogelijkheid is het helemaal weghalen van de eileiders. Ze worden dan losgemaakt van de baarmoeder en naar buiten gebracht.

Na het plaatsen van de klemmen of ringen of het verwijderen van de eileiders is de sterilisatie klaar en ben je direct onvruchtbaar. De sneetjes worden gehecht, waarna de operatie erop zit. De hele ingreep duurt ongeveer een half uur.

Na de sterilisatie

Als alles goed is gegaan, kun je dezelfde dag weer naar huis. Omdat je onder narcose bent geweest, wordt wel geadviseerd om je door iemand thuis te laten brengen en niet zelf aan het verkeer deel te nemen.

Doet een sterilisatie bij een vrouw pijn?

Je kunt last hebben van een opgeblazen gevoel of buikpijn. Daarom moet je het de eerste drie dagen na de operatie rustig aan doen. Eventueel kun je pijnstillers gebruiken tegen de buikpijn. Soms kun je ook licht bloedverlies hebben via je vagina, als de baarmoederhals tijdens de operatie is vastgepakt met een tangetje.

Herstel van de sterilisatie

Meestal worden er bij de sterilisatie zelfoplossende hechtingen gebruikt. Je hoeft dan niet terug naar het ziekenhuis om de hechtingen te laten verwijderen. Voor het herstel van een sterilisatie bij een vrouw staat een paar dagen tot een week. Het kan wel een aantal weken duren voordat de hechtdraden verdwenen zijn.

Mogelijke risico's

Elke operatie brengt risico's met zich mee. Zo kan een sterilisatie bij een vrouw de volgende risico's en bijwerkingen hebben:

• Kans op een infectie

• Bijwerkingen van de narcose, zoals sufheid en slaperigheid

• Gevolgen door het inbrengen van de instrumenten door de buikwand, zoals pijn aan de buik

• Kans dat de operatie niet gelukt is

Verder is het gevolg van de operatie dat je niet meer vruchtbaar bent, al bestaat er een kleine kans dat de operatie niet gelukt is. Daar lees je hieronder meer over. Verder zijn er geen gevolgen van sterilisatie bij een vrouw. Je wordt gewoon ongesteld, je libido blijft hetzelfde en het heeft ook geen invloed op je hormonen. Door sterilisatie komt een vrouw niet sneller in de overgang. Je hebt misschien ook gehoord over gewichtstoename na sterilisatie bij een vrouw, maar de ingreep heeft geen invloed op het gewicht.

Andere soorten sterilisatie bij een vrouw

Sterilisatie bij een vrouw kan ook door de eileiders dicht te branden. Dat is een optie als het bijvoorbeeld niet lukt om de ringen of klemmetjes om de eileiders te plaatsen, of als blijkt dat de eileiders er afwijkend uitzien.

Sinds kort krijgen vrouwen met een geplande keizersnede de keuze om zich tegelijkertijd te laten steriliseren. Dit is vergelijkbaar met de methode via een kijkoperatie, maar omdat er al een buikwond is, is een sterilisatie makkelijker uit te voeren.

Kans op zwangerschap na sterilisatie

Ook al is dit de meest definitieve vorm van anticonceptie, er is een kleine kans dat je na sterilisatie zwanger wordt. Het kan zijn dat het ringetje of klemmetje van de eileider afglijdt of dat de eileiders weer aan elkaar groeien. Er kunnen dan weer zaadcellen bij een eicel terechtkomen.

Maar... de kans op een zwangerschap na sterilisatie bij de vrouw is wel heel klein. Na een laparoscopische sterilisatie is de kans dat je zwanger wordt 2 tot 5 op de 1000 vrouwen, gedurende hun héle leven. Ter vergelijking: bij vrouwen die de pil slikken is de kans op een zwangerschap 3 op de 1000 per jáár. Toch is het best lastig te vergelijken, omdat de kans na sterilisatie alleen wordt berekend gedurende het hele leven van een vrouw. Maar het mag duidelijk zijn dat sterilisatie bij een vrouw een heel effectieve manier van anticonceptie is.

Lees ook: Ongewenst zwanger, wat nu?

Wanneer kun je weer seks hebben na sterilisatie?

Sterilisatie bij een vrouw beschermt meteen tegen een zwangerschap. Je kunt dus direct veilig vrijen. Wel kan je onderbuik de eerste week nog pijn doen of gevoelig zijn, waardoor je misschien niet meteen zin hebt in seks. Overbodig te zeggen, maar wel belangrijk om rekening mee te houden: sterilisatie beschermt niet tegen seksueel overdraagbare aandoeningen.

Sterilisatie bij een vrouw: ervaringen

Omdat sterilisatie definitief is, en dit bij een vrouw een grotere ingreep is dan bij een man, is de knoop bij de meeste stellen niet zomaar doorgehakt. En al sta je er helemaal achter, het kan toch emotioneel zijn om te besluiten dat je geen kinderen (meer) zult krijgen. Sommige vrouwen vinden het ook 'oneerlijk' om de sterilisatie op zich te nemen. Bijvoorbeeld omdat ze ook al een spiraaltje hebben gehad of lange tijd de pil hebben geslikt, zwanger zijn geweest en zijn bevallen. Aan de andere kant is het voor veel vrouwen een grote opluchting om nooit meer over anticonceptie te hoeven nadenken.

Spijt van sterilisatie

Ongeveer 6 procent van de vrouwen krijgt spijt van hun sterilisatie. Meestal gebeurt dat als ze een nieuwe relatie krijgen en toch nog een kind willen. Vrouwen onder de 30 jaar krijgen later eerder spijt dan vrouwen die de ingreep op een latere leeftijd laten doen. Hoe jonger je bent, hoe meer vruchtbare jaren je voor de boeg hebt. En je kunt niet altijd voorzien of je ooit toch nog een kinderwens krijgt.

Als je spijt krijgt, is het meestal mogelijk om een hersteloperatie te laten uitvoeren, tenzij de eileiders zijn verwijderd. Dit is een dure en zware operatie, die geen garantie biedt dat je daarna weer vruchtbaar bent. Daarom wordt steeds vaker direct gekozen voor een ivf-traject.

Het advies is om ervan uit te gaan dat een sterilisatie niet te herstellen is. Sterilisatie is daardoor minder geschikt als je er (een klein beetje) over twijfelt en als je nog jong bent. Maar ook als je de pil bent gaan slikken om hevige menstruatieklachten te verminderen. Wanneer je na de sterilisatie stopt met de pil, wordt je menstruatie namelijk weer zoals die voorheen was.

Hoe werkt het ongedaan maken van sterilisatie?

Bij een hersteloperatie na sterilisatie bij een vrouw worden de ringen of klemmetjes die om de eileiders zitten verwijderd. De eileiders zijn dan weer open, maar doordat ze door de sterilisatie wel beschadigd zijn geraakt, is het niet zeker of ze zichzelf goed kunnen herstellen. De kans dat je na een hersteloperatie weer zwanger kunt worden, is ongeveer 40-85 procent. Daarnaast heb je na een geslaagde hersteloperatie een licht verhoogde kans (2 procent) op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Als de hersteloperatie is mislukt of als je eileiders zijn verwijderd, kun je alleen nog proberen zwanger te worden via ivf.

Wat kost sterilisatie bij een vrouw?

De kosten voor sterilisatie bij een vrouw verschillen per ziekenhuis. Daarom is het verstandig om van tevoren de prijzen te vergelijken. Gemiddeld liggen kosten rond de € 1.300 tot € 1.500.

Wordt sterilisatie vergoed?

Er is voor sterilisatie bij een vrouw geen vergoeding vanuit het basispakket. Sterilisatie bij de man wordt ook niet vergoed, maar is minder ingewikkeld en daardoor goedkoper: rond de € 400. Je kunt je wel aanvullend verzekeren voor sterilisatie. Hoeveel er wordt vergoed, verschilt per zorgverzekeraar, maar meestal moet je een deel van de kosten zelf betalen. Mocht je sterilisatie overwegen, dan kan het dus verstandig zijn om dit mee te nemen bij je keuze voor een zorgverzekering. Informeer ook goed naar de voorwaarden voor vergoeding.

Bronnen: Thuisarts, De Gynaecoloog, Anticonceptie, Isala