Alles over het norovirus

Iedereen kan het norovirus krijgen, maar uitbraken komen vooral voor op plekken waar groepen mensen bij elkaar zijn. In het nieuws hoor je daarom geregeld dat het norovirus heerst op een cruiseschip, maar ook kinderdagverblijven kampen geregeld met het norovirus. Het virus kan zich daar razendsnel verspreiden, bijvoorbeeld via speelgoed. Kleine kinderen steken van alles in hun mond en hoeven maar enkele virusdeeltjes binnen te krijgen om besmet te raken.

Wat is het norovirus?

Het norovirus is een zeer besmettelijk virus dat een acute ontsteking van het maagdarmkanaal veroorzaakt. Het is een van de veroorzakers van buikgriep. Aan de binnenkant van de maag en darmen zit een slijmvlies, dat door infectie met het virus ontsteekt. De medische term is gastro-enteritis. Er zijn verschillende varianten van het norovirus. Als je het norovirus hebt gehad, ben je drie maanden immuun voor de variant die je had, maar kun je daarna wel opnieuw besmet raken met een andere variant.

Norovirus incubatietijd*: acht tot zestig uur (gemiddeld dertig uur)
Symptomen: plotseling braken en diarree, misselijkheid, buikpijn, buikkrampen, hoofdpijn en koorts.
Besmettelijk: ja, heel besmettelijk, tot drie dagen nadat de klachten over zijn.
Risico voor zwangeren: nee, maar let bij diarree altijd op tekenen van uitdroging, want dan is behandeling snel nodig. Deze kinderziektes zijn wel gevaarlijk voor zwangere vrouwen.

*De tijd die verstrijkt tussen besmetting en symptomen.

Hoe vaak komt het norovirus voor?

Per jaar krijgen ongeveer een half miljoen mensen in Nederland het norovirus. Dit wordt ook vaak buikgriep genoemd, hoewel buikgriep ook een andere oorzaak kan hebben, zoals een bacterie, parasiet of een ander virus. Bij kinderen komt bijvoorbeeld ook het rotavirus veel voor. Bij kinderen onder de twee jaar wordt de helft van de gevallen van diarree veroorzaakt door een virus. In totaal krijgen zo'n 4,5 miljoen mensen per jaar buikgriep, van wie ongeveer 11% het norovirus heeft.

Norovirus symptomen

De symptomen van het norovirus kunnen heel plotseling opkomen. Meestal begint het met hevig braken en diarree. Hier kun je een infectie met het norovirus aan herkennen:

• Braken

• Diarree

• Misselijkheid

• Buikpijn en buikkrampen

• Hoofdpijn

• Koorts

Als je kind ziek is en koorts heeft, kan hij een koortsstuip krijgen. Lees hier meer over een koortsstuip bij een baby of kind

Norovirus: hoe lang besmettelijk?

Het norovirus is erg besmettelijk. Het zit in ontlasting en braaksel van iemand die besmet is met het norovirus en kan op verschillende manieren worden overgedragen:

• via speekseldruppeltjes (en zelfs via de lucht vanuit het braaksel)

• via de handen, bijvoorbeeld wanneer iemand die besmet is zijn mond aanraakt

• via het toilet

• via speelgoed of andere voorwerpen die zijn aangeraakt door iemand met het norovirus

Na besmetting met het norovirus krijgt je kind na acht uur tot drie dagen de eerste symptomen. Meestal begint het acuut, met plotseling opkomende diarree en/of braken. Nadat de norovirus klachten over zijn, ben je nog drie dagen besmettelijk.

Hoe lang duurt het norovirus bij baby's en kinderen?

Je kind kan zich erg ziek voelen door het norovirus. Het overgeven is vaak heftig. Bij volwassenen verdwijnen de symptomen meestal na twee tot drie dagen, maar bij jonge kinderen kunnen ze langer aanhouden, tot ongeveer een week. Bel de huisarts als je bezorgd bent en in elk geval als je baby of kind drie dagen koorts heeft. Is je baby jonger dan drie maanden, dan bel je direct als hij koorts heeft.

Lees meer: zo kun je je kind helpen bij misselijkheid en braken

Norovirus voorkomen

Het norovirus is erg besmettelijk en virusdeeltjes kunnen een paar dagen actief blijven buiten het lichaam. Daarom is het het voorkomen van het norovirus vooral belangrijk. Hierbij let je op: schoonmaken en hygiëne. Dit kun je doen om de kans op het norovirus en verspreiding binnen je gezin hiervan te verkleinen:

1. 01.

   Laat je kind na elk wc-bezoek goed zijn handen en polsen wassen met water en zeep, en afdrogen met keukenpapier dat je daarna weggooit. Dat geldt ook voor de rest van het gezin. Was je handen ook goed als je je kind hebt geholpen op de wc of bij het overgeven.

2. 02.

   Maak de toiletruimte een paar keer per dag schoon met chloor: de wc, spoelknop, wastafel en kraan, lichtknop en deurkruk.

3. 03.

   Is er een tweede wc in huis? Laat je kind dan alleen daarvan gebruikmaken. De rest van het gezin gebruikt de andere wc.

4. 04.

   Maak ook servies, bestek en speelgoed waar je kind mee speelt goed schoon.

5. 05.

   Vertel je kind dat hij moet proberen zijn mond niet aan te raken en dat hij moet niezen of hoesten in zijn elleboog.

6. 06.

   Probeer zelf ook te vermijden dat je de handen of het gezicht van je kind aanraakt.

7. 07.

   Was goed je handen voordat je eten klaarmaakt en laat iedereen de handen wassen voor het eten.

8. 08.

   Laat je kind niet naar het kinderdagverblijf of school gaan tot hij zich weer helemaal beter voelt, hij niet meer hoeft te braken en de diarree over is.

De ontlasting van iemand met het norovirus kan wel drie weken besmettelijk blijven, nadat de klachten over zijn. Blijf dus goed letten op de hygiëne: wc's extra schoonmaken en goed handen wassen.

Hoe gevaarlijk is het norovirus?

Het norovirus op zich is niet gevaarlijk, maar diarree en overgeven kan voor kinderen wel gevaarlijk zijn, vanwege de kans op uitdroging. Hoe jonger het kind, hoe sneller hij kan uitdrogen. Bij ernstige uitdroging moet een baby of kind in het ziekenhuis worden opgenomen. Het is daarom belangrijk om te zorgen dat je kind genoeg vocht binnenkrijgt en goed te letten op uitdrogingsverschijnselen.

Lees meer: zo herken je uitdrogingsverschijnselen bij je baby of kind

ORS voor kind of baby met norovirus

Zolang je baby of kind veel braakt en/of waterdunne diarree heeft, is het verstandig om hem ORS te geven. ORS staat voor 'oral rehydrating solution' oftewel: een oplossing die je kunt drinken om uitdroging te voorkomen. Er zitten suikers en zouten in die je kind nodig heeft om vocht op te nemen en vast te houden. Je kunt ORS zonder recept kopen bij de drogist of de apotheek, als kant-en-klaardrankje, bruistabletten of zakjes poeder die je kunt oplossen in water. Kijk goed op de verpakking hoeveel ORS je je kind of baby mag geven. Er zijn ook speciale varianten voor baby's en kinderen te koop.

Geef de ORS elke keer als je kind heeft overgegeven of diarree heeft gehad. Als hij niet goed kan drinken, kun je om de paar minuten een lepeltje van de drank geven.

Lees meer: dit kun je doen als je kind niet wil drinken

Norovirus baby

Door overgeven en diarree verliest je baby veel vocht, zeker als hij ook koorts heeft. Als hij meer vocht verliest dan hij binnenkrijgt, kan je kind uitdrogen. Uitdroging kan gevaarlijk zijn, zeker bij baby's en jonge kinderen. Hoe behandel je norovirus bij baby's: met name door ervoor te zorgen dat je baby genoeg drinkt. Bied je baby elk kwartier borstvoeding, verdunde flesvoeding of lauw water aan. Als je baby ouder is dan 4 maanden, kun je proberen of hij gepureerd fruit lust waar veel vocht in zit, zoals appel, peer of meloen.

Let verder goed op uitdrogingsverschijnselen. Bel ook de huisarts of huisartsenpost als je kind jonger dan twee jaar is en:

• ontroostbaar huilt

• niet wil drinken

• diarree en koorts heeft

• suf is

• een halve dag geen natte luier heeft gehad

• meer dan zes keer waterdunne diarree heeft in 24 uur

• koorts heeft

• ontlasting met bloed of slijm erin heeft

Lees meer: vanaf welke leeftijd mag een baby water drinken?

Norovirus kind

Het is belangrijk dat je kind genoeg drinkt en vocht binnenhoudt als hij het norovirus heeft. Bied telkens kleine slokjes aan, of probeer gepureerd fruit of een waterijsje, als je kind daar zin in heeft. Oudere kinderen kun je ook wat bouillon geven, zodat het zout dat hij verliest door de diarree weer wordt aangevuld. Bij kinderen van twee jaar en ouder bel je de huisarts of huisartsenpost wanneer je kind:

• steeds huilt

• niet wil drinken

• steeds moet overgeven

• heel hevige buikpijn heeft

• suf of verward is

• een dag niet heeft geplast

• drie dagen koorts heeft

• drie lagen lang meer dan zes keer per dag waterdunne diarree heeft

• de diarree na een week nog niet is verminderd

• ontlasting met bloed of slijm erin heeft

Norovirus behandeling

Er is geen vaccin om het norovirus te voorkomen en er bestaan ook geen medicijnen voor. Medicijnen tegen misselijkheid en braken zijn er wel, maar die worden zeker voor kinderen afgeraden vanwege de bijwerkingen. Je kunt er namelijk last van hartritmestoornissen, spiertrekkingen en slaperigheid door krijgen en deze bijwerkingen komen vooral bij kinderen voor.

Ook diarreeremmers worden afgeraden: je kind wordt er niet beter van en ze kunnen ervoor zorgen dat je niet merkt dat je kind juist zieker wordt, waardoor je te laat de huisarts belt. Een norovirus-behandeling bestaat uit het geven van ORS en zorgen voor rust en regelmaat, zodat je kind goed kan uitrusten. Buikgriep door het norovirus gaat vanzelf over. Vaak duurt dit een paar dagen tot een week.

Bronnen: RIVM, Thuisarts.nl, Bernhoven Ziekenhuis