Syndroom van Asperger, zo herken je de signalen

De term syndroom van Asperger wordt officieel niet meer gebruikt, maar je ziet hem nog wel soms tegenkomen als het gaat over autisme. Hoe dat zit precies, wat zijn kenmerken van kinderen met Asperger – oftewel: een autisme spectrum stoornis. Dat lees je hier.

In samenwerking met expert

Eveline Nieuwenhuizen

Orthopedagoog

Wat is de betekenis?

Het syndroom van Asperger werd voorheen gezien als een subtype van autisme, maar tegenwoordig wordt de term officieel niet meer gebruikt. Tegenwoordig wordt gesproken over de diagnose autismespectrumstoornis (ASS). Dat komt omdat er niet genoeg wetenschappelijke onderbouwing is om autisme onder te verdelen in subtypes als het syndroom van Asperger, met elk hun eigen kenmerken.

Autisme wordt nu gezien als een breed spectrum van veel verschillende kenmerken. Alle mensen met ASS (autismespectrumstoornis) delen bepaalde moeilijkheden, maar autistisch zijn kan zich op allerlei manieren uiten. Sommige kinderen hebben door hun autisme bijvoorbeeld ook psychische problemen, waardoor ze andere ondersteuning nodig hebben dan kinderen bij wie ASS geen psychische klachten geeft.

Autisme, Asperger en ASS

Kinderen die in het verleden de diagnose Asperger kregen, kunnen de term wel gewoon blijven gebruiken. Dit zijn kinderen met ASS met een gemiddelde tot bovengemiddelde intelligentie. Ze hebben niet de leerstoornissen die veel autistische mensen hebben, maar ze kunnen wel specifieke leermoeilijkheden hebben. Ze hebben vaak minder spraakproblemen, maar kunnen nog steeds moeite hebben met het begrijpen en verwerken van taal.

Tip: lees hier alles over autismespectrumstoornis en hoe je dit herkent bij je kind.

Oorzaak

De oorzaak van autismespectrumstoornis is niet bekend. Erfelijkheid lijkt een rol te spelen, omdat ASS regelmatig vaker in een familie voorkomt. Zo’n 3 op de 10.000 mensen vertonen de autisme-kenmerken die vroeger vaak tot de diagnose Asperger leidden.

Hoe weet je of je kind ASS heeft?

Kinderen met deze kenmerken van ASS ontwikkelen zich als baby prima. Vaak zijn ze juist snel in hun ontwikkeling. Zo praten ze vaak voor hun tweede verjaardag. Dat is bij het merendeel van de kinderen met ASS niet het geval. Daarom wordt ASS bij sommige kinderen pas ontdekt als ze naar school gaan en dagelijks met een groep andere kinderen in contact zijn. Een autismespectrumstoornis kan dan bijvoorbeeld gaan opvallen doordat een kind veel moeite heeft met alle prikkels in een druk klaslokaal, of het lastig vindt om sociale situaties in te schatten.

Tip: Deze nieuwe app kan autisme bij jonge kinderen ontdekken

Kenmerken ASS

Ieder kind met ASS vertoont weer andere symptomen. De kenmerken van ASS die vroeger vaak leidden tot de diagnose Asperger, zijn wat moeilijker te herkennen dan veel andere kenmerken van ASS. Hierbij kun je aan denken:

1. Hyperfocus

   Deze kinderen met ASS kunnen uren bezig zijn met één activiteit en hier helemaal in opgaan. Ook kan er een fixatie zijn voor bepaald speelgoed, zoals die ene favoriete auto, al het speelgoed dat blauw is of boeken. Met dat ene ding speelt een kind dan voortdurend en het speelgoed krijgt alle aandacht.

   Advertentie

2. Kleine professor

   Kinderen met ASS kunnen soms klinken als kleine professors. Voorheen werd dit kenmerk gekoppeld aan het syndroom van Asperger. Ze zijn verbaal sterk, maar vanwege hun autisme lijkt het alsof ze maar over één ding willen praten. Ook kunnen ze meer formeel taalgebruik hebben dan past bij hun leeftijd, of liever met volwassenen praten dan met andere kinderen.

3. Sociaal onhandig

   Voor kinderen met ASS kan het moeilijk zijn om lichaamstaal te lezen of een gesprek te leiden. Het is daarom vaak lastig voor ze om op school in groepen te werken. Ze begrijpen bijvoorbeeld niet dat ze op hun beurt moeten wachten of hoe je kunt samenwerken. Door hun sociale beperkingen kunnen kinderen met ASS ook moeilijker aansluiting vinden bij hun leeftijdsgenoten en zich geïsoleerd voelen.

4. Behoefte aan routine

   Structuur is ontzettend belangrijk voor kinderen met ASS. Zijn er geen of te weinig vaste routines en regelmaat, dan werkt dit heel verwarrend.

5. Emotionele uitbarstingen

   Veel kinderen met ASS kunnen het slecht verdragen wanneer routines of plannen misgaan. Gaat het anders dan normaal of komt er iets tussen, dan kan het kind hierdoor heel boos of verdrietig worden.

6. Begrijpt subtiliteit niet

   Hoewel kinderen met autisme-kenmerken – die passen bij wat vroeger Asperger werd genoemd – verbaal vaak sterk zijn, kunnen ze moeite hebben met het begrijpen of het verstaan van de toon of klemtoon van anderen. Ze kunnen woorden heel letterlijk nemen en niet in staat zijn om sarcasme of grapjes te begrijpen.

7. Ongebruikelijke lichaamstaal

   Andere signalen van ASS zijn ongewone gezichtsuitdrukkingen of houdingen. Daarnaast hebben kinderen soms de neiging om naar anderen te staren of het oogcontact juist helemaal te vermijden.

8. Vertraagde motorische ontwikkeling

   Een slechte of trage motoriek kan ook een teken van ASS zijn. Kinderen hebben bijvoorbeeld moeite met leren fietsen of knippen.

9. Zintuigelijk gevoelig

   Veel kinderen met ASS zijn extra sensorisch gevoelig. Dit betekent dat alles extra hard bij ze binnenkomt: geluiden, geuren en ook fysieke prikkels. Een kind kan snel overprikkeld raken door bijvoorbeeld sterk licht, harde geluiden of een bepaalde textuur.

Gebrek aan empathie: onzin

Van mensen met ASS – vroeger werd dit ook aan wat toen Asperger werd genoemd gekoppeld – is lange tijd gedacht dat ze een gebrek aan empathie hebben. Gesteld werd dat ze niet zouden weten of begrijpen dat andere mensen ook gevoelens of wensen hebben. Experts zijn teruggekomen van dit idee: kinderen met ASS kunnen juist erg gevoelig zijn en de gevoelens van anderen (heel goed) opmerken. Het is alleen moeilijker voor ze om hier woorden aan te geven. Bovendien kunnen ze de gevoelens van anderen ervaren als prikkels die verwarrend zijn. Ze kunnen er niet of minder makkelijk dan andere kinderen op reageren.

Dit ervaart een kind met autisme

Omdat het voor mensen zonder deze aandoening moeilijk voor te stellen is hoe het is om te leven met een autistische stoornis, maakte de National Autistic Society een indrukwekkende video. Omdat er veel verschillende vormen van autisme zijn, zullen niet alle ouders van een kind met autisme zich herkennen in het filmpje. Toch zijn veel ouders van een kind met autisme blij met de video, blijkt uit de reacties.

In deze video kun je zien hoe een kind met Asperger de wereld om zich heen ervaart.

Tips als je kind ASS heeft

Er zijn een aantal dingen die je kunt doen om je kind met ASS te helpen. Omdat niet alle kinderen met ASS tegen dezelfde problemen aanlopen, is niet alles op jouw kind van toepassingen. Maar er zitten vast wat handige tips bij, die trouwens vaak ook prima werken voor kinderen die geen ASS hebben.

• Zorg voor een gestructureerde en voorspelbare omgeving.
• Bereid je kind op tijd voor op nieuwe gebeurtenissen of verandering van regels. Houd er rekening mee dat kinderen met ASS niet goed tegen onverwachte situaties/veranderingen kunnen.
• Leer je kind de sociale omgangsregels door letterlijk aan te geven hoe hij zich kan gedragen en wat hij kan zeggen in verschillende sociale situaties. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand van rollenspellen of tijdens het spelen met poppetjes.
• Doordat kinderen met ASS de gevoelens van anderen niet goed aanvoelen, moet je ze leren hoe ze op de juiste manier kunnen reageren. Reageert je kind anders dan gepast of gebruikelijk is, leg hem dan uit hoe hij dit voortaan kan doen en geef het goede voorbeeld.
• Laat je kind teruggetrokken gedrag zien, moedig hem dan aan om met anderen te spelen en deel te nemen aan activiteiten met leeftijdgenoten.
• Laat je kind niet continu over zijn eenzijdige interesses praten. Beperk de tijd waarop het kind over zijn interesse mag praten en draag andere onderwerpen aan die hij mogelijk ook leuk vindt.
• Neem een huisdier. Hier lees je waarom.

Toekomst kind ASS

De meeste kinderen met ASS leren naarmate ze ouder worden beter omgaan met hun beperkingen. Het feit dat ze ASS hebben, kan soms zelfs in hun voordeel werken. Want al zal je kind het ook later misschien sociaal soms moeilijker hebben, de kans is groot dat hij uitblinkt in een specifiek onderwerp dat hem echt interesseert. Wist je dat er van Einstein, Napoleon, Beethoven en Elvis Presley wordt gedacht dat ze ASS hadden?

Hier lees je meer over alle kenmerken van autismespectrumstoornis, de diagnose en hoe je kunt omgaan met een kind met ASS.

Dit artikel is tot stand gekomen en goedgekeurd door artsen en andere (medische) deskundigen van het Ouders van Nu expertteam.

Bronnen: Hersenstichting, Parnassia Groep, NVA