Prepuberteit: hoe herken je het en hoe ga je ermee om?

Als je kind nog maar net een tiener is, kan hij opeens behoorlijk dwars en opstandig worden. Nu al aan het puberen? Nee, de prepuberteit is aangebroken. Hier lees je alles over de prepuberteit en hoe je je kind daar doorheen kan helpen.

In samenwerking met expert

Valerie Ritchie

Opvoedcoach

Wat is de prepuberteit?

De prepuberteit is de periode die de puberteit inluidt. In deze fase vinden bij je kind de eerste veranderingen plaats in aanloop naar de puberteit. Voor je kind is de prepuberteit een bijzondere fase, want er gebeurt van alles in zijn lichaam. Niet alleen zichtbare lichamelijke veranderingen, ook zijn hormonen slaan flink op hol. Hierdoor kan je kind zich anders gaan voelen en gedragen. Gedroeg hij zich voorheen nog erg speels en kinderlijk? Dan kun je zomaar opeens een brutale prepuber in huis hebben.

Begin van de prepuberteit

De prepuberteit begint bij ieder kind op een ander moment. Gemiddeld zijn jongens 11,5 jaar oud. Bij meisjes begint het vaak iets eerder, als ze 10,5 zijn. Maar eerder of later kan dus ook: bij de meeste kinderen begint de prepuberteit ergens tussen de 9 en 12 jaar.

Lees ook: Op deze leeftijd komt je kind in de puberteit

Lichamelijke veranderingen in de prepuberteit

In de prepuberteit verandert er van alles in het lichaam van je kind, maar de meeste veranderingen zie je niet van buitenaf. Het gaat vooral om hormonale veranderingen en ontwikkelingen die in de hersenen plaatsvinden. Toch zijn er ook een aantal veranderingen die je wél aan de buitenkant ziet:

• Bij meisjes. Je dochter krijgt tijdens de prepuberteit de eerste haargroei onder haar oksels en er begint schaamhaar te groeien. Ook gaan de borsten zich ontwikkelen. Er ontstaan verder rondere vormen, bijvoorbeeld rond de heupen. Ook kan je dochter ongesteld worden.
• Bij jongens. Je zoon kan al een wat zwaardere stem krijgen, of de baard in de keel. Daarnaast kan je zoon meer spiermassa ontwikkelen en wordt zijn piemel groter.

Sommige kinderen maken ook een flinke groeispurt door tijdens de prepuberteit.

Lees ook: Zo werkt het puberbrein (met handige video)

Prepuberteit herkennen

Daarnaast zijn er nog een aantal niet-fysieke tekenen dat je kind in de prepuberteit is beland. Zoals:

1. Stemmingswisselingen
   Door de hormonale veranderingen kan je kind last hebben van stemmingswisselingen. Deze buien kunnen zich heel snel afwisselen: het ene moment is je kind heel gezellig en hangt hij de grapjas uit, even later kan hij opeens bloedchagrijnig, verdrietig of boos (om niks) zijn.
2. Onzekerheid
   In de prepuberteit kan je kind zich onzeker voelen. Zijn lichaam verandert en daar kan hij zich voor schamen. Je kind kan zich gaan spiegelen aan leeftijdsgenoten en daar onzeker door worden. Ook krijgt hij te maken met wisselende emoties, wat voor je kind behoorlijk verwarrend kan zijn. Sommige prepubers hebben last van weinig zelfvertrouwen, faalangst of een laag zelfbeeld. Ook kunnen er door de emotionele instabiliteit in de prepuberteit bepaalde angsten bij je kind naar boven komen. TIP: 8 tips om het zelfvertrouwen van je kind te vergroten
3. Brutaal gedrag
   In de puberteit wordt het vaak nog erger, maar ook prepubers kunnen al flink brutaal zijn. Kijk niet gek op als je kind steeds vaker tegen je ingaat of een grote mond heeft als je hem wat vraagt. Ook kan je kind kritisch worden over de regels die gelden in huis. Een lastige fase, maar het hoort erbij. Je kind ontwikkelt de behoefte om zich los te maken van zijn ouders, en hierdoor gaat hij zich helaas ook van je afzetten.
4. Zelfstandigheid
   Tijdens de prepuberteit wordt je kind een stuk zelfstandiger en verantwoordelijker. Je kind ontdekt steeds meer zijn eigen identiteit. Het lijkt daardoor misschien alsof je kind erg met zichzelf bezig is. Daarnaast kan hij ook meer behoefte aan privacy krijgen. Hierdoor zal hij dingen voor zichzelf willen houden. Hij krijgt steeds meer een eigen mening, die hij waarschijnlijk maar al te graag laat horen. Meer lezen: Zo help je je kind goede keuzes te maken
5. Hechtere vriendschappen
   Tijdens de ontwikkeling van zelfstandigheid worden ook vriendjes en vriendinnen belangrijker voor je kind. Hij wil er graag ‘bij horen’ en dezelfde soort kleding dragen als zijn vrienden. Vriendschappen worden hechter en je kind gaat er ook meer waarde aan hechten. Grote kans dat je kind de mening van zijn vrienden nu belangrijker vindt dan de mening van zijn ouders.

Lees ook: 7 tips hoe om te gaan met dat typische – soms irritante – pubergedrag

Hoe ga je om met het veranderende gedrag?

Door het veranderende gedrag van je kind in de prepuberteit kun je met je handen in het haar zitten. Je dacht dat je je kind door en door kende, maar plotseling is je lieve dochter onhandelbaar geworden, of is je vriendelijke zoon non-stop brutaal tegen je. Hoe moet je daar mee omgaan?

• Accepteer allereerst dat je kind begint met puberen.
  Die fase komt er hoe dan ook aan. Besef dat het lastige gedrag misschien nog wel erger wordt, en uiteindelijk ook weer zal normaliseren. Bij deze fase horen nou eenmaal conflicten met je kind. Belangrijk is om wel duidelijke grenzen te blijven stellen. Die heeft je kind nodig. Maak dus goede afspraken met elkaar, en laat je kind daar vooral bij meedenken. Zoek samen naar oplossingen en kom je kind af en toe tegemoet.
• Het is erg belangrijk om goed te blijven communiceren met je prepuber.
  Zo blijf je in verbinding met je puber. Dat hoeven geen zware, lastige gesprekken te zijn. Ga er dus niet speciaal voor zitten, maar klets gewoon elke dag even met je kind tijdens het eten, tijdens afruimen of tijdens het tv kijken. Op zo’n moment vertelt je kind je meestal terloops meer over zijn leven en gevoelens, dan als je er expliciet om vraagt.
• Vertelt je kind je iets waar je niet blij mee bent, probeer dan niet meteen boos te worden.
  Als jij meteen je oordeel erover velt, vertelt je kind de volgende keer niks meer. Luister open naar zijn verhaal en vertel daarna op rustige toon hoe jij daarover denkt. Dat geldt ook als je kind nare dingen tegen je zegt (‘Ik haat je!’). Blijf rustig en vertel dat zijn woorden jou pijn doen. Een prepuber kan zich nog niet zo goed inleven in anderen, dat moet hij nog leren.
• Wat voor peuters werkt, werkt ook voor prepubers: liever positief bekrachtigen bij goed gedrag, dan straffen bij slecht gedrag.
  Als jij boos wordt en je kind straf geeft, is de kans groot dat hij zijn hakken nog meer in het zand zet. Of dat hij dingen stiekem gaat doen. Geef dus liever complimenten als je kind zich goed gedraagt en zich aan jouw regels houdt. Dat stimuleert je kind om zich vaker goed te gedragen. Word je toch een keer boos, maak dan vooral duidelijk dat je het gedrag van je kind afkeurt, maar niet je kind zelf.

Pas overigens op dat je het lastige gedrag van je kind niet automatisch wijt aan de prepuberteit. Er kan namelijk ook iets heel anders aan de hand zijn. Als je kind dwars doet, kan dat een teken zijn dat je kind ergens anders moeite mee heeft. Misschien heeft hij ruzie met een vriendje, of vindt hij de overgang naar de middelbare school erg spannend. Let daarbij ook op anders signalen, zoals buikpijn of hoofdpijn, slaapproblemen of huilbuien. Blijf met je kind in gesprek en probeer op de hoogte te blijven van wat hij meemaakt buiten huis.

Lees ook: 10 tips voor het opvoeden van een prepuber

Zo steun je je kind in de prepuberteit

De prepuberteit kan een lastige fase zijn voor je kind (en voor jou), maar het is ook een heel belangrijke fase voor zijn ontwikkeling. Daarom is het belangrijk dat jij je kind steunt tijdens deze periode. Zo kun je dit onder andere doen:

• Moedig je kind aan om zich zelfstandig en onafhankelijk te gedragen. Laat zien dat je vertrouwen in hem hebt. Geef hem extra verantwoordelijkheden, bijvoorbeeld door hem taken te geven in het huishouden. Geef je kind ook de kans om zelf initiatief te nemen en zelf te bepalen hoe hij een situatie aanpakt.
• Wees flexibel. Het gedrag van je kind kan nogal wisselend zijn in deze fase, maar als jij daar flexibel mee omgaat, hoeft dat geen probleem te zijn. Als jij er zelf al rekening mee houdt dat het humeur van je kind zo om kan slaan, kun je het ook beter hebben, zonder er zelf steeds chagrijnig van te worden.
• Geef je kind regelmatig complimenten. In deze fase kunnen kinderen erg onzeker worden. Het is belangrijk dat hij zijn zelfvertrouwen niet verliest en een positief zelfbeeld blijft houden.
• Als je kind bepaalde dingen niet meer met je wil delen, meer privacy wil op zijn kamer, of niet meer wil vertellen op wie hij verliefd is, geef hem dan die ruimte. Bemoei je niet te veel met zijn zaken. Maar laat wel weten dat je er altijd voor je kind bent, als hij toch iets wil vertellen, of als hij met bepaalde vragen zit.
• Geef je kind uitleg over de veranderingen die hij nu meemaakt. Hoe verandert zijn lichaam? Misschien zijn klasgenoten al verder in hun ontwikkeling, of loopt jouw kind juist voor op zijn leeftijdsgenoten. Zorg ervoor dat je kind zich niet te veel vergelijkt met anderen en een realistisch zelfbeeld houdt. Geef je kind de mogelijkheid om vragen te stellen. Als je het zelf moeilijk vindt om hierover te praten met je kind, kun je eventueel voorlichtingsinformatie voor hem klaarleggen, zodat je kind het zelf kan doorlezen.
• Geef je kind extra aandacht. Misschien wil je prepuber niet meer door jou naar school worden gebracht, of wil hij écht geen knuffel meer van je als zijn vrienden erbij zijn, maar stiekem hebben ze nog steeds enorm veel behoefte aan jouw liefde en aandacht. Als je kind uit school komt, vindt hij het heerlijk als jij er voor hem bent. Gewoon even kletsen of tegen je aan hangen op de bank. Thuis bij jou blijft toch zijn veilige haven. Meer lezen: Zo maak je duidelijke huiswerkafspraken met je kind

Lees ook: Puber opvoeden: de 3 grootste valkuilen

Dit artikel is tot stand gekomen en goedgekeurd door artsen en andere (medische) deskundigen van het Ouders van Nu expertteam.

De relatie-apk

Bestel

(Bijna) nooit meer moe

Bestel

Doodmoe en dolgelukkig

Bestel

Relax Mama

Bestel

Mamamorfose

Bestel

Helder advies over het ouderschap

Bestel

Het moederschap

Bestel

Neem Tijd Voor Jezelf

Bestel

Ontspannen opvoeden

Bestel