Mik (27): 'Als iemand denkt dat ik een papa ben, voelt dat als erkenning'

Mik (27) is getrouwd met Pieta (33, communicatie-adviseur). Samen hebben ze een kind, een huis met een tuin en twee honden. Op het oog een standaard gezin, maar dat ligt toch een beetje anders. Mik was vroeger Nadia en ze kregen zoon Máni (7 maanden) met hulp van een donor. 'Máni zal zich op een dag misschien afvragen waarom de ene papa een piemel heeft en de andere niet.’

‘Mijn lichaam hoorde niet bij mij’

Mik herinnert het zich nog goed, de vakantie naar zijn familie in Zuid-Afrika en de koffer vol met jurkjes die zijn ouders voor hem hadden meegenomen. Want iedereen moest er daar op z’n paasbest uitzien. Hij weet nog hoe vreselijk het was om ze aan te trekken, laat staan te dragen. Mik: ‘Ik had door: er klopt iets niet. Ik voelde dat mijn lichaam niet bij mij hoorde, had een afkeer van alle dingen die vrouwelijk waren en was jaloers op mijn twee broertjes. Maar ik was acht en kon al die gevoelens niet plaatsen. Lange tijd dacht ik dat het te maken had met het feit dat ik op vrouwen val. Ik ben opgegroeid in een strenggelovige familie waarin niemand dat zou accepteren, wat later ook zo bleek te zijn.’

Geen man en geen vrouw

Nu, jaren later, zit Mik Bron samen met vrouw Pieta en zoon Máni dolgelukkig te wezen op de bank. Zijn stem zakt met de dag en op zijn benen verschijnt ineens veel meer haar. ‘Drie maanden geleden ben ik begonnen met testosteron. En er verandert veel aan mijn lichaam.’ Zijn naam veranderde hij drie jaar geleden van Nadia in Mik en ‘zij’ werd ‘hij’. Niet omdat Mik een man wil zijn, sterker nog, het liefst zou hij ook niet aangesproken worden met hij. Mik identificeert zich namelijk als non-binair, een term voor mensen die zich niet thuis voelen bij de gender-identiteiten ‘man’ en ‘vrouw’. Mik: ‘En helaas heeft de Nederlandse taal nog geen goede oplossing voor genderidentiteiten anders dan hij of zij. Maar áls ik dan een keuze moet maken, dan liever hij.’

‘Hij kwam huilend onder de douche vandaan’

Pieta: ‘Toen ik Mik (toen nog Nadia, red.) zeven jaar geleden ontmoette, had ik nog niet eerder een relatie met een vrouw gehad, maar ik stond daar wel voor open. Meteen peilden we bij elkaar: heb je een kinderwens? En zo ja, zou je dan zwanger willen zijn? Ik had een sterke wens om een gezin te hebben én om zwanger te zijn.’ Mik heeft de wens om zwanger te zijn niet. Sterker nog, hij heeft niet het idee dat zijn lijf dat zou kunnen. Mik: ‘Ik voel die vrouwelijke connectie met mijn lijf niet. Elke maand als ik ongesteld ben, ben ik in shock. Alsof mijn lichaam iets doet wat niet kan.’ Mik en Pieta krijgen een relatie en leven het leven van een verliefd stel. Als Mik stopt met softballen op hoog niveau, is er meer tijd en ruimte om na te denken. En langzaam begint Pieta te merken dat er iets aan de hand is, nu vijf jaar geleden.

Pieta: ‘Mik stond voor de spiegel en deelde zijn lichaam op in tweeën: vanaf zijn nek omhoog en het deel daaronder. Het onderste deel klopte niet, vond hij. Steeds kwam hij huilend onder de douche vandaan, zichzelf naakt zien was te heftig. Kleding kopen was een ramp, dan kocht hij iets en een week later was het toch niet goed. Dan accentueerde het zijn vrouwelijke vormen te veel. Hij was onzeker, zoekende. Ik vond het vreselijk dat ik hem niet kon helpen.’ Pieta begint te googelen. In Engeland vindt ze iemand die niet volledig in transitie is (van man naar vrouw of andersom), maar alleen zijn borsten eraf wil. Zo ontdekt Pieta de term non-binair. Mik: ‘Het was alsof alles op z’n plek viel. Zó voelde ik me!

Testosteron

Ik meldde me in 2017 aan bij de genderpoli in Amsterdam, met het verzoek om mijn cup D eraf te laten halen. Ze wilden me helpen, maar de term non-binair was ook voor hen redelijk nieuw. Nu is die een stuk bekender.’ Vanaf het moment dat zijn borsten eraf zijn, voelt Mik zich lichter. Maar de hoge stem is er nog steeds, net als de heupen. Op straat ziet hij mensen denken. Soms spreken ze hem aan met jongeman, maar als Mik begint te praten, is er twijfel. Mik: ‘Heel pijnlijk. Ik wilde niet meer als vrouw worden gezien, omdat dat me eraan doet herinneren dat ik ben geboren met een lichaam waarin ik me niet thuis voel. Elke vrouwelijke associatie voelt voor mij traumatisch. Daarom besloten we dat ik testosteron zou nemen.’ Met de nadruk op we. Want Pieta en Mik zijn een eenheid, zoeken samen naar oplossingen en praten veel. Pieta: ‘Doordat we alles samen hebben ontdekt, kon ik meegroeien met Mik. Tuurlijk was het ook confronterend. Want we waren een lesbisch stel, wat betekenden al die veranderingen dan voor mij? En onze relatie? Mijn eindconclusie: niet zo veel. Ik val op Mik. En of ik hem Mik of Nadia noem, of hij of zij, mijn gevoel verandert er niet door.’

Huisje-boompje-beestje

Tussendoor is er ook veel geluk. De twee trouwen en maken huisje-boompje-beestje-stappen. In hun omgeving vinden ze een spermadonor en Pieta wordt uiteindelijk zwanger. Mik: ‘Wij voelen ons heel gewoon. We hebben een huis, twee honden, hebben een stabiele relatie, we zijn huismussen. Maar zodra we uit onze bubbel stappen, worden we ermee geconfronteerd dat we niet in het standaardplaatje passen.’ Zoals veel aanstaande ouders duiken ook Pieta en Mik in de wereld van het zwanger zijn. Ze ontdekken al snel dat alle websites en boeken uitgaan van een vader en een moeder.

Pieta: ‘Het is pijnlijk dat je ondanks de liefde die je voor elkaar voelt niet samen een kind kunt maken. Dat is al iets om te verwerken. Maar als dan óók nog alles op papa’s en mama’s gericht is, ja, dat doet pijn.’ Tijdens de zwangerschapscursus hobbelt Mik braaf achter de papa’s aan als de docent zegt: ‘De mannen gaan nu dit doen.’ Ook praten over de bevalling gebeurt in termen van vaders en moeders. En dan heb je nog zinnen als: ‘Op een gegeven moment gaat de baby op de vader lijken.’ Mik: ‘De eerste paar keer zat ik jankend in de auto naar huis. Niet elk gezin bestaat uit een mannetje en vrouwtje die de genen doorgeven. Ik snap dat zo’n cursus voor een groot deel op de automatische piloot gaat, maar ze kende ons verhaal! Confronterend, want zo anders voelden we ons niet.’

‘Als iemand denkt dat ik een papa ben, voelt dat als erkenning’

Mik en Pieta maken een babykamer in pasteltinten en dan is het wachten op de komst van Máni. De bevalling begint goed, thuis in bad, met de verloskundige en de bevallingsfotograaf. Tot acht centimeter verloopt alles voorspoedig, maar vele uren later zit Pieta nog steeds op acht centimeter en verhuist het stel naar het ziekenhuis. Máni blijkt een sterrenkijker, zit vast met zijn schouder én weegt vierenhalve kilo. Na weeën-opwekkers en de vacuümpomp is daar dan eindelijk de langverwachte zoon. Tranen over de wangen, diep geluk, maar de verpleger zegt ook: ‘En dan geven we nu de baby aan de mama’s.’ Mik: ‘Ja, fuck. Het is goedbedoeld, maar de termen mama en moeder zijn zo aan vrouwelijkheid verbonden. En dat is zo ongeveer het ergste wat je tegen mij kunt zeggen. Als iemand denkt dat ik een papa ben, voelt dat als erkenning. Niet omdat ik een man wil zijn, maar omdat ze me dan dus niet als vrouw zien.’ Maar hoe gaat Máni hem noemen? ‘Baba’ lijkt ze in eerste instantie een mooie benaming. Als Mik met de testosteron begint, gaat het stel ook ‘papa’ gebruiken. Mik: ‘Papa is duidelijker en makkelijker, bijvoorbeeld op de opvang. Voor mij is papa losgekoppeld van het man-zijn, ik zie het meer als een rol die goed bij me past. Die traditionele vaderrol van stoeien, spelen en avontuur neem ik van nature op me.’

Papa zonder piemel

Een pop is een pop, maar hoe doe je dat: je kind opvoeden in een samenleving die wel in hokjes denkt? Pieta en Mik willen Máni vooral meegeven dat hij vrij is om zich te ontwikkelen zoals hij is en zich voelt. En dat je geslacht daar niks mee te maken heeft. Pieta: ‘Door het gezin waarin Máni opgroeit, leert hij hopelijk automatisch dat je kunt zijn wie je bent. We willen hem de vrijheid geven om zich te ontwikkelen zonder dat hij vastzit aan verwachtingen of hokjes.’

Genderneutraal zijn ze niet, en ze schaffen ook niet alles in het grijs aan. Pieta: ‘Juist niet! In onze optiek kan alles. Poppen en auto’s zijn voor iedereen die ermee wil spelen en dus niet per se voor meisjes of jongens. We bieden Máni zo veel mogelijk aan en hij kan dan zelf kiezen waar hij graag mee speelt. Tuurlijk gaan we tegen veel dingen aan lopen, de pijnlijke opmerkingen en dat hij doorkrijgt dat bij ons de wereld er anders uitziet. Hopelijk heeft hij tegen die tijd genoeg zelfvertrouwen. Máni weet straks niet beter dan dat zijn vader een vagina heeft, maar hij zal op een dag misschien toch vragen waarom de ene papa een piemel heeft en de andere niet.’ Pieta en Mik hopen door hun verhaal te delen het beeld over gezinnen een beetje te kunnen bijstellen. Pieta: ‘Niet iedereen past in hetzelfde hokje. Ik hoop dat het ooit zover komt dat wij ook als ‘normaal’ worden gezien. En dat mensen de moeite willen nemen om buiten hun hokjes te denken. Identiteit hoeft niet van een geslacht af te hangen. En er is niet één standaardgezin.’

Opnieuw trouwen

De ironie wil dat over twee jaar, als de testosteron zijn werk doet, Mik eruitziet als man en het stel ineens wel door kan als ‘standaardgezin’. Mik: ‘Dat is wel gek, ja. Niemand kan dan nog zien dat ik ooit geboren ben met het vrouwelijke geslacht. Ik zal me dan ook anders voelen, minder piekeren, minder ongesteld worden, zelfverzekerder zijn. Bizar wat een hormoon allemaal met je kan doen. Grote kans dat ik dan het v-tje in mijn paspoort aanpas in een m. Anders loop ik continu tegen gedoe aan bij de douane als ik op reis ben.’ Liever heeft hij helemaal geen geslacht in zijn paspoort staan, maar die m neemt-ie voor lief. Mik voelt zich nu al zo veel meer zichzelf dan een paar jaar geleden. Samen met zijn gezin. En wie weet is het binnenkort weer feest. Pieta: ‘Ik ben destijds met Nadia getrouwd. Maar als je nu naar onze trouwfoto’s kijkt, zie je mij en Nadia met cup D. Daar lijkt Mik niet meer op. Tijd voor nieuwe foto’s dus. Ik zeg heel graag nog een keer ja tegen Mik. Samen met Máni.’

Lees ook:

Lilian heeft ALS: “Tot mijn vierde bij hem zijn. Dat is mijn doel.”

Vaderliefde: “Ik voel me schuldig dat de kinderen geen ‘gewone’ gezinssituatie hebben”

Dit artikel is eerder verschenen in Ouders van Nu Magazine – Interview Femke Zijlema fotografie Brenda van Leeuwen visagie Patricia Snoek voor Clarins en Unite