Slaapschema peuter: hoeveel slaapt heeft een peuter nodig?

Zo belangrijk is slapen voor peuters

Wat gaat het toch snel: nog niet zo lang geleden zette je kind z'n eerste stapjes en nu rent, klimt en springt hij als de beste. Ook kan je peuter steeds meer met twee handen doen, zoals kralen rijgen, en kan hij steeds beter tekenen. En niet alleen de motorische ontwikkeling van je peuter gaat razendsnel, hij kent ook steeds meer woorden en is misschien al (bijna) zindelijk.

Al die nieuwe vaardigheden en verkregen kennis kosten je peuter niet alleen veel lichamelijke energie, maar ook mentaal. Zijn hersenen moeten al deze nieuwe vaardigheden verwerken, maken nieuwe hersenverbindingen aan en versterken oude hersenverbindingen. Dit gebeurt allemaal tijdens de slaap. En dat is niet het enige: voldoende slaap zorgt er ook voor dat je kind zich goed ontwikkelt, goed groeit en overdag voldoende energie heeft.

De slaapcyclus van je peuter

Misschien denk je dat als je gaat slapen, je inslaapt en de hele nacht diep slaapt. Dat ligt net wat anders. Een slaapcyclus bestaat uit verschillende fases die je elke nacht een paar keer doormaakt. Dit is bij volwassenen en kinderen hetzelfde. Tijdens de eerste fase ligt je peuter net in bed en doezelt hij in. De lichte slaap is de tweede fase; je peuter wordt hier al iets minder snel en makkelijk wakker. Zijn lichaamstemperatuur en hartslag daalt, dit is de voorbereiding op de diepe slaap. Het derde stadium is de diepe slaap en het vierde stadium is de REM-slaap, oftewel droomslaap. Daarna begint de slaapcyclus weer opnieuw.

Lees ook: Dit zijn de beste slaaptrainers voor kinderen van dit jaar

De fase van de REM-slaap duurt bij jonge kinderen langer dan bij oudere kinderen of volwassenen. Bij baby's bestaat de slaap voor ongeveer de helft uit de actieve (REM) slaap, bij driejarigen is dit nog ongeveer 30 procent, terwijl bij volwassenen maar ongeveer 20 procent van de slaap uit REM-slaap bestaat.

Waarom wordt je kleuter 's nachs soms wakker?

Wordt je kind 's nachts wakker, dan komt dat waarschijnlijk omdat hij in een overgang naar een andere slaapfase zit. Het kan ook zijn dat je kind wakker schrikt omdat hij een nachtmerrie heeft gehad. Meestal gebeurt dit in de tweede helft van de nacht, als de portie REM-slaap het grootste is. Je kind kan ook nog weleens volledig wakker worden, omdat het hem niet lukt om zelfstandig door te slapen. Hij heeft op zo'n moment de hulp van zijn ouders nodig om opnieuw in slaap te vallen.

Lees ook: Is je peuter altijd te vroeg wakker? Zo leer je hem langer slapen

Middagslaapje: nodig of niet?

Wanneer je peuter overdag geen middagslaapje meer nodig heeft, verschilt per kind. Het ene kind slaapt rond de 2,5 jaar 's middags al niet meer, terwijl de ander nog een middagdutje doet tot zijn vierde.

Merk je dat je peuter 's avonds moeilijker in slaap komt? Dan kun je het middagslaapje vervroegen. Zorg dat je kind rond 12.30 uur in bed ligt en rond 14.30 uur weer wakker is. Mocht het in slaap vallen nog steeds moeilijk gaan, dan is het misschien tijd om het middagslaapje af te bouwen. Maar let op: moeilijk in slaap vallen 's avonds kan ook komen omdat hij te laat naar bed gaat, of omdat je peuter nog niet heeft geleerd om zelf in slaap te vallen.

‘Een eerste stap is om het middagslaapje in te korten. Zo bereid je je peuter voor om overdag steeds langer wakker te zijn. Voor een jong kind is dit al een grote stap’

Als je peuter van 2 - 2,5 jaar moeilijk in slaap komt, is het inkorten van het middagslaapje vaak geen goed idee. Als je kind oververmoeid is, is de kans groot dat het probleem alleen maar erger wordt. Het is daarom slim om je kind 's avonds niet te laat in bed te leggen. Voor peuters die nog een middagslaapje doen, ligt de ideale bedtijd tussen 19.00 uur en 20.00 uur.

Tip: hoe weet je wanneer je het aantal slaapjes overdag af kunt bouwen? Onze slaapexpert geeft tips over het middagslaapje.

Hoeveel slaap heeft een peuter nodig?

Gemiddeld heeft een peuter van 2 jaar 13 uur slaap nodig, inclusief het middagslaapje. Een kind van 3 heeft zo'n 12 uur slaap nodig. Maar misschien heeft jouw kind juist meer of minder behoefte aan slaap. Maak je dus geen zorgen als je kind meer of minder dan het gemiddelde slaapt. Een middagslaapje vindt gemiddeld plaats rond 12.30 uur.

Zolang je peuter 's morgens makkelijk wakker wordt, zelfstandig in slaap valt, de nachten zonder problemen doorslaapt en overdag niet moe is, krijgt hij voldoende slaap. Is je kind overdag snel hangerig en geïrriteerd, dan heeft hij mogelijk behoefte aan meer slaap.

Gemiddeld slaapschema voor peuters:

Meer lezen: Dit is waarom het belangrijk is dat je kind op tijd naar bed

Slaapproblemen bij peuters

Hoewel peuters meestal beter slapen dan baby's, kun je ook in de peutertijd te maken krijgen met gebroken nachten. Net als jij droomt je kind 's nachts volop. Zo verwerkt hij alle indrukken van overdag. Meestal zijn het leuke dromen, maar het kan ook gebeuren dat je kind vervelend droomt en gillend of huilend wakker wordt van een nachtmerrie. Ook hebben sommige peuters last van 'night terrors' (nachtangsten) en kunnen ze rond de 18 of 24 maanden in een slaapregressie terechtkomen.

‘Merk je dat je kind regelmatig last heeft van nachtmerries? Check dan eens hoe vaak hij overdag op een scherm een serie kijkt of een spelletje doet. Misschien is er sprake van te veel schermtijd of kijkt je kind net voor hij naar bed gaat op een scherm. Dat kan nachtmerries in de hand werken.’

Lees ook: Dit zijn de meest voorkomende slaapproblemen bij peuters mét oplossingen

Waarom wil je peuter niet naar bed?

Je peuter naar bed brengen kan een behoorlijke uitdaging zijn. Een slokje water, nog een kus. Peuters halen soms alles uit de kast om maar niet te hoeven slapen. Dit is normaal. Elke peuter heeft weleens geen zin om te slapen. Dit kan versterkt worden als je peuter te moe is. Heb je het idee dat je kind moe is? Vervroeg dan zijn bedtijd met een kwartier of halfuur. Het aanhouden van een vast dagritme, een vaste bedtijd en een bedritueel kan ook helpen. Dit zorgt voor voorspelbaarheid.

Een vast bedritueel zorgt ervoor dat je kind de dag goed kan afsluiten en rustig gaat slapen. Komt hij alsnog uit bed, reageer dan kalm maar resoluut. Zeg bijvoorbeeld: 'De dag is voorbij, ga maar weer lekker naar bed.' Blijf dit herhalen en breng hem steeds terug naar bed als hij je opzoekt.

Er kunnen ook andere redenen zijn waarom je peuter (opeens) niet meer naar bed wil of moeite heeft met inslapen. Je kind zit bijvoorbeeld niet zo goed in zijn vel, is ziek of voelt zich niet lekker of heeft de kunst van het zelf in slaap vallen of doorslapen zonder hulp of aanwezigheid van de ouders nog niet onder de knie. Kijk hier voor meer tips als je peuter om welke reden dan ook niet wil slapen. Want tot 2,5 jaar is een slaapje nog wel wenselijk.

Tip! De slaapcursus peuters van Nathalie Schittekatte geeft je heel wat handvaten om je dreumes of peuter gezonde slaapgewoontes aan te leren.

Bronnen: Snuggles & Dreams, JGZ, Groeigids