Waarom is je kind verdrietig?
Kinderen tonen emotionele overspoeling meestal door te huilen. Dit kan verdriet zijn om iets naars, of boosheid omdat je kind zijn zin niet krijgt. Soms kan je kind ook ontzettend overstuur zijn om als er iets kwijt of verloren is, zoals een knuffel of speen. Dan kunnen de emoties hoog oplopen.
Wat de reden ook is dat je kind overstuur is, hij probeert middels een huilbui of driftbui je aandacht te trekken zodat je weet dat hij zich niet fijn voelt en je hulp nodig heeft bij het omgaan met al die heftige emoties.
Waarom huilen kinderen zo vaak?
Kleine kinderen weten nog niet goed hoe ze met emoties moeten omgaan. Ze begrijpen hun emoties niet, hebben nog weinig emotieregulatie vaardigheden kunnen ontwikkelen en ook niet goed onder woorden brengen. Daarom reageren ze met een primaire reactie, een impuls: huilen.
Volgens deskundigen is huilen een natuurlijke manier om stress kwijt te raken. Kinderen die huilen, laten spanning los en zijn ondertussen bezig om hun lichaam van stress te laten herstellen. Af en toe huilen is dus heel gezond. Daarbij doet het kind hiermee iets wat van levensbelang is: laten weten dat het hulp nodig heeft van een veilige volwassene. Het kind kan zichzelf niet meer geruststellen en heeft daarbij co-regulatie nodig van een groter, wijzer, ander.
Lees ook: Zo kun je omgaan met woedeaanvallen van een boos kind
Hoe leren kinderen omgaan met emoties?
Hoe ouder kinderen worden, hoe beter ze met emoties als verdriet en spanning om leren gaan. Je kind leert niet alleen om spanning en verdriet beter te verwerken, maar ook om zijn emoties te reguleren.
Een peuter uit zijn emoties al op verschillende manieren dan een dreumes. Daarom huilt een dreumes meer, terwijl een peuter zijn toevlucht zoekt in bijvoorbeeld spel om ervaringen te verwerken. Die enorme driftbuien worden op den duur ook minder heftig, omdat je kind meer manieren leert om diens emoties te reguleren.
Wat is emotionele regulatie bij kinderen?
Elk kind gaat anders met zijn emoties om. De een wordt snel driftig, de ander kruipt eerder in zijn schulp. Kinderen moeten wel leren om hun emoties aan anderen te laten zien op een geschikte manier. Dat is wat we emotieregulatie noemen: het op een geschikte manier uiten van je emoties.
Wanneer ontwikkelt emotieregulatie bij kind?
Kleuters kunnen al beter zelf aangeven of ze verdriet hebben, of boos zijn, of bang. Ook leren kleuters om zich in te leven in anderen. Maar ze kunnen hun eigen emoties nog niet goed reguleren. De emotieregulatie bij kinderen ontwikkelt in de loop van de basisschooltijd. Het ene kind kan dit eerder, dan een ander. Sommigen blijven altijd moeite hebben met het reguleren van hun emoties; dat heeft ook te maken met karakter en temperament.
Hoe ondersteun je kinderen bij hun emoties?
Omgaan met een verdrietig of overstuur kind kan best moeilijk zijn. Wat je ook probeert, je kind blijft huilen. Het kan door jouw goedbedoelde acties zelfs erger worden, waardoor je kind een driftbui krijgt waar hij lang in blijft hangen. Grijp daarom liever niet te snel in, maar geef je verdrietige kind de ruimte zich te uiten. Laat je kind wel merken dat je er bent en hem niet in de steek laat, wat hij ook voelt.
Toon dat je zijn emoties serieus neemt, anders gaat hij het misschien opkroppen. Opgekropte emoties kunnen leiden tot lichamelijk ongemak, zoals buikpijn.
Goed om te weten: Zo werkt het gevoelsleven van peuters
Hoe leer je een kind emoties reguleren?
Ook is het niet goed om zijn verdriet weg te wuiven, er grapjes over te maken of hem af te leiden. Laat merken dat je er voor hem bent en help hem door te laten zien hoe hij met zijn verdriet kan omgaan. Dit kun je op verschillende manieren doen:
Als je kind verdriet heeft om iets naars, is het van belang hem te helpen het verdriet te benoemen. Praat erover, laat hem vertellen wat hem zo verdrietig maakt. En dat je dat begrijpt. Dat je er voor hem bent en ze jou mogen laten zien hoe verdrietig te zijn en jij er bent om hem te troosten. Dat geeft zekerheid; het verdriet duurt dan meestal korter. Bij het troosten kun je het beste afgaan op wat hij zelf aangeeft: bijvoorbeeld even knuffelen of knus samen een boek lezen.
In geval van 'ik krijg mijn zin niet'-verdriet is het ook goed om de frustratie van je kind te erkennen. Laat het vertellen waarom het zo boos is en toon begrip daarvoor. Het is immers ook niet leuk om je zin niet te krijgen. Of om zo weinig zeggenschap te hebben over wat er wel en niet mag. Zeg duidelijk waarom iets niet kan en blijf consequent. Doordat je je kind laat voelen dat je diens gevoelens begrijpt en serieus neemt en nee toch nee blijft, leer je het kind om met teleurstellingen om te gaan op den duur woorden te vinden voor frustraties en verdriet.
Lees ook: Zo leer je je kind omgaan met teleurstellingen
Hoe ga je om met groot verdriet bij je kind?
Als kinderen groot verdriet hebben, bijvoorbeeld om het verlies of ziekte van een familielid, het verlies van een huisdier, een verhuizing of een andere grote gebeurtenis, dan wordt dat soms niet geuit door te huilen. Je kind kan op zo'n moment hypergedrag gaan vertonen, zoals veel kletsen, veel eten en/of niet willen slapen. Ook dit hyperactieve gedrag is een manier om met emoties om te gaan.
Het kan ook zijn dat je kind zich juist heel apathisch gaat gedragen als hij heel verdrietig is: hij praat niet meer of heel weinig, heeft weinig eetlust, is vaak moe en/of reageert onverschillig. Als je kind wat in jezelf keert, blijf dan proberen contact te maken. Alle kinderen verlangen ernaar dat ze zich gezien, begrepen en gehoord voelen.
Ook plotselinge huilbuien zonder directe oorzaak of plotselinge gedragsveranderingen kunnen wijzen op intense emoties. Dit zijn allemaal manieren om anderen duidelijk te maken dat ze erkenning van hun emoties, troost en nabijheid nodig hebben.
Verdrietig, maar toch vrolijk
Kinderen die heel verdrietig zijn, kunnen af en toe toch heel vrolijk zijn. Ook als het gaat om groot verdriet, bijvoorbeeld na het verlies van een familielid. Een kind kan namelijk niet ononderbroken met verdriet bezig zijn. Hij voelt dingen wel hetzelfde als een volwassene, maar uit het door wisselende emoties.
Soms is hij totaal niet bezig met zijn verdriet en gaat hij gewoon door met alledaagse dingen. Vaak komt het verdriet er dan uit bij het slapengaan. Laat je kind op zo'n moment merken dat je hem begrijpt en dat hij veilig is. Blijf lekker in zijn buurt en laat hem zelf aangeven wanneer hij behoefte heeft aan troost.
Leestip: 9 bijzondere prentenboeken om rouw en verdriet bespreekbaar te maken
Leren omgaan met emoties: tips
Je kind leert naarmate hij ouder wordt omgaan met emoties; hij moet ze leren herkennen, reguleren en uiten. Dit is heel belangrijk, want emoties geven aan hoe we ons voelen en verwijzen naar wat we nodig hebben om ons beter en rustiger te gaan voelen. Als je kind leert hoe hij met zijn emoties om moet gaan, maakt dat hem weerbaarder. Hoe kun je je kind emotioneel ondersteunen?
Huilt je kind? Blijf dan rustig en probeer achter de oorzaak te komen door goed te luisteren naar wat hij te vertellen heeft.
Help je kind zijn emoties te herkennen door deze te benoemen. 'Ik zie dat je heel verdrietig bent', of 'ik snap dat je boos bent'.
Weet je de reden voor het verdriet, herhaal deze dan. 'Ik begrijp dat je het jammer vindt dat we niet langer bij oma kunnen blijven', of 'Ik snap dat je baalt dat je geen koekje meer mag'. Je hoeft er niet aan toe te geven, maar door het te herhalen, erken je zijn gevoelens, waardoor je kind zich gehoord voelt.
Als je kind weer gekalmeerd is, kun je het gesprek aangaan. Zeggen wat er van hem verwacht wordt en rustig uitleggen waarom hij niet langer bij oma mag spelen, 'we moeten naar huis toe', of waarom hij geen koekje meer mag, 'we gaan zo een boterham eten'.
Bagatelliseer of ontken het verdriet van je kind niet. Opmerkingen als 'stel je niet zo aan', 'stop met huilen', of 'er is niets aan de hand', werken vaak averechts. Voor je kind is er namelijk wél wat aan de hand en daarom kan hij niet zomaar stoppen met huilen. Hij wil juist dat je zijn verdriet serieus neemt.
Als jij het verdriet van je kind serieus neemt, voelt je kind zich gehoord en begrepen. Dat helpt hem weer om zijn eigen gevoelens beter te begrijpen. Daarnaast leert het hem dat zijn emoties er mogen zijn, dat hij ze niet weg hoeft te stoppen. Het kind leert dat het er toe doet voor jou, dat je hem belangrijk vindt.
Lees meer: Peuterpuberteit, over eigenwijs zijn en nee-zeggen
Emotionele veiligheid voor kinderen
Een kind moet zich emotioneel veilig voelen om zijn emoties te kunnen uiten. Hoe zorg je voor zo'n omgeving?
Lichamelijke nabijheid: veel vasthouden, knuffelen en op schoot nemen als je kind dat wil. Ook als hij niet huilt.
Bewuste aandacht: één-op-één werkt het best. Bewust een uurtje samen een spelletje doen bijvoorbeeld. Geef je kind de regie.
Écht luisteren: luister actief en draag niet te veel oplossingen aan. Respecteer zijn mening en gevoelens, zelfs al vind jij ze misschien wat overdreven.
Niet autoritair: probeer straffen en belonen zo min mogelijk te gebruiken. Een relatie gebaseerd op autoriteit en machtsverschil is niet emotioneel veilig. In plaats daarvan kan je grenzen stellen en de emoties die dat oproept erkennen.
Wees eerlijk: door zelf open te zijn over je gevoelens, leren kinderen dat ook te zijn.
Lees ook: Alles over de sociaal-emotionele ontwikkeling van je kind
Bron: NJI
