Stoppen met de speen: 10 tips

Op een dag moet je kind afscheid nemen van zijn speen. Een kwestie van in één keer weggooien of samen een afscheidsritueel bedenken? Tien tips om te stoppen met de speen en dat speenloze slapen vol te houden.

Waarom moet je kind stoppen met de speen?

Voor een pasgeboren baby kan een speen een uitkomst zijn. Baby’s worden geboren met een zuigreflex en de zuigbehoefte is de eerste tijd groot. Logisch, want dankzij de zuigreflex krijgt je kind genoeg voeding binnen om te groeien. Soms willen baby’s ook tussen de voedingen door graag ergens op zuigen. Dan kun je een speen geven. Bovendien zou een speen de kans op wiegendood verkleinen, hoewel dat niet wetenschappelijk is aangetoond. Een speen werkt ook troostend voor kleine baby’s, bijvoorbeeld als ze last hebben van krampjes.

Op een gegeven moment heeft een baby geen speen meer nodig. De zuigbehoefte neemt na zes maanden af en is meestal verdwenen als kinderen rond de één jaar zijn en met de pot mee-eten. Ook heeft je kind dan andere manieren geleerd om troost te vinden, zoals zijn knuffelbeest vasthouden. Hoewel hij geen speen meer nodig heeft, wil je kind hem misschien toch nog graag hebben uit gewenning. Toch is het beter deze gewoonte af te leren, omdat het eerder kwaad dan goed doet als een kind te lang een speen blijft gebruiken.

TIP: Dit leuke boekje helpt je kind te stoppen met zijn of haar speen!

De eerste reflexen van je baby

Gevolgen van niet stoppen met de speen

Sabbelen op een speen belemmert de ontwikkeling van de tongspier, wat nadelig kan zijn voor de spraakontwikkeling. Als de tongspier niet sterk genoeg is, wordt het lastiger om bepaalde klanken uit te spreken, zoals de l, n, d, t, s en z. Ook de mondspieren worden slapper als een kind lang een speen gebruikt, waardoor er kans is dat zijn mond gaat openstaan. Doordat hij dan ook ademt door zijn mond, krijgt hij makkelijker verkoudheden en ontstekingen. Je kind kan dan minder goed horen en dat kan ook effect hebben op zijn spraak. Hij wordt vaak minder goed verstaanbaar. Kortom: een speen kan de spraakontwikkeling nogal beïnvloeden.

Verder kan door het zuigen een ruimte tussen de boven- en ondertanden ontstaan, ook wel een open beet genoemd. Hierdoor kan hij zijn tanden niet goed op elkaar doen en gaat hij anders slikken, omdat hij zijn tong tussen de onder- en boventanden duwt. Ook is er kans op een overbeet: vooruitstekende boventanden. Kortom: het kan zomaar zijn dat je kind door te lang speengebruik later naar de orthodontist moet voor een beugel.

Zo ga je om met de peuterpuberteit

Is er verschil tussen duimen en spenen?

De gevolgen van duimen en spenen zijn hetzelfde: versmalling van de bovenkaak, een hoog gehemelte, een open of overbeet. Belangrijk verschil: een speen is makkelijker af te leren dan duimen, want een speen kun je weggooien en een duim niet.

Stoppen met de speen: 10 tips

Je kunt op een dag besluiten om je kind gewoon geen speen meer te geven, maar je kunt het ook wat minder rigoureus aanpakken. Zo kun je samen met je kind afscheid nemen van de speen, bijvoorbeeld door hem samen op de post te doen en ‘m letterlijk uit te zwaaien bij de brievenbus. Geef je kind eventueel een lief knuffelbeestje in ruil.

Hier nog 10 handige tips om je kind van de speen af te helpen.

Wacht niet te lang

Hoe langer je wacht met afleren, hoe meer je kind gehecht raakt aan de speen. De zuigbehoefte van baby’s neemt na zes maanden al flink af. Probeer daarom voor de eerste verjaardag van je kind afscheid te nemen van de speen. De meeste kinderen stoppen uiterlijk rond hun tweede jaar met de speen.
Bouw geleidelijk af

Natuurlijk hoeft je kind niet in één keer te stoppen als je dat te heftig vindt. Bouw de ‘speentijd’ geleidelijk af door de speen alleen nog op bepaalde tijdstippen te geven, bijvoorbeeld als het bedtijd is. Als je merkt dat je kind na het stoppen met de speen meteen zijn duim in zijn mond steekt, is het waarschijnlijk te vroeg.
Leid je kind af

Probeer je kind op momenten dat hij zijn speen wil, af te leiden met een leuk spelletje of boekje. Zo wordt dit zijn manier om rust of troost te vinden en vergeet hij zijn speen steeds vaker.
Leg uit

Is je kind al wat ouder, leg dan uit dat het beter voor zijn tanden en mond is als de speen er niet meer is. Zonder speen krijgt hij sterke tijgertanden!
Maak het leuk

Vertel dat de spenen moeten worden ingeleverd, zodat de ‘spenen-fee’ ze naar nieuwe baby’s kan brengen. Na een nacht slapen zijn alle spenen weg, maar heeft de fee wel een cadeautje achtergelaten. Vraagt hij er na een paar dagen toch weer om? Help je kind eraan herinneren dat andere baby’s de speen nu hebben en dankzij hem lekker kunnen slapen.
Neem afscheid

Neem samen met je kind goed afscheid van de speen, zodat hij snapt dat het voor altijd is. Begraaf de speen bijvoorbeeld samen in de tuin of doe ‘m zoals eerder gezegd op de post. Wil je kind het zelf doen? Hartstikke goed, complimenteer hem ermee. Dat geeft zelfvertrouwen.
Zet die automatische piloot uit

Het gaat vaak op de automatische piloot: je kind huilt tranen met tuiten en jij geeft hem zijn speen. Probeer je kind ook eens te troosten zonder, zodat de speen niet meer fungeert als wondermiddel. Op schoot, een liedje en een knuffel: dat werkt (uiteindelijk) het beste.
Kies een rustig moment

Als jullie gaan verhuizen of als er net een broertje of zusje is geboren, is dat een spannende tijd voor je kind. Omdat hij gewend is dat zijn speen houvast biedt, is dit geen handig moment om te stoppen. Ook omdat het lastig te snappen is dat de baby wél een speen mag. Wacht tot de rust in huis een beetje terug is.
Zoek een alternatief

Kan je kind echt niet slapen zonder speen? Bedenk samen iets anders wat hij in plaats van de speen mee naar bed kan nemen, zoals een knuffel of pop. Er bestaat ook een overgangsspeen: de Machouyou. Deze speen is ontwikkeld door een Franse orthodontist en helpt met het afbouwen van zuigbehoefte, voorkomt gebitsproblemen en bereidt het gebit voor op de definitieve tanden.
Beloningssysteem

Altijd een goede truc om een kind te motiveren: met een beloning. Maak een kalender voor je kind, waar hij elke dag dat hij zonder speen kan een sticker op mag plakken. Leg uit dat hij aan het eind van de kalender écht afscheid moet nemen van de speen. Eventueel kun je dat moment belonen met een cadeautje of middagje speeltuin.

Mijn kind wil nog steeds een speen

Op bepaalde momenten heeft een kind vaak extra behoefte aan de speen. Bijvoorbeeld als hij aan het eind van de middag voor de tv zit of een beetje hangerig is. Afleiding kan dan goed werken: laat hem helpen met koken of iets anders actiefs doen. Een ander lastig tijdstip is het slapengaan. De speen heeft dan puur een rustgevende functie. Een knuffel als troostmiddel, een extra liedje zingen of een verhaaltje voorlezen is dan een goede vervanging. Of geef je kind een korte massage. Masseer zijn voeten of hoofd, of kriebel over zijn rug. Dat kan zo ontspannend werken dat hij zonder speen in slaap valt.

Mijn kind valt alleen in slaap met de speen, is dat nou zo erg?

De hele dag duimen of op een speen zuigen heeft uiteraard een nadeligere invloed op de mond en tanden dan alleen twintig minuten bij het in slaap vallen. Lukt slapen zonder speen echt nog niet, haal de speen dan weg zodra je kind slaapt. Laat de speen niet in zijn bed liggen, want dan kan hij er weer naar grijpen.

Doorzetten en volhouden

Toch is het beter om het gebruik van een speen helemaal af te leren. Daarbij is vaak ook standvastigheid nodig. Niet af en toe toch maar weer toegeven, geen nieuwe speen meer kopen, want dan is al het eerdere volhouden voor niets geweest. Soms vinden ouders het minstens zo lastig om van de speen af te komen als kinderen, want het kost weleens wat strijd. Maak je voor jezelf ook een leuke beloningskalender? Zo komen je kind en jij er samen doorheen 😉