Lunch met kinderen: wat is gezond broodbeleg?

Wat is gezond broodbeleg voor je kind?

Er is genoeg keuze om iets op de boterhammen van je kind te smeren. Het ene beleg is alleen wat gezonder dan het andere. Het blijft vooral belangrijk om te variëren, zo zorg je ervoor dat je kind alle benodigde voedingsstoffen binnen krijgt. Maar voordat we in gezond broodbeleg voor je kind duiken, eerst een lesje brood en boter: wat is de meest gezonde , voedzame keuze?

Welk brood is gezond?

Je dreumes of peuter eet waarschijnlijk ongeveer twee tot vier boterhammen per dag, meestal verdeeld over het ontbijt en de lunch. Het is belangrijk dat je kind genoeg brood eet, zodat hij voldoende koolhydraten, eiwitten, vezels, jodium, B-vitamines en ijzer binnenkrijgt. De gezondste keuze is volkorenbrood, gevolgd door bruinbrood. Daarin zitten vezels en die zijn nodig voor een goede spijsvertering en stoelgang.

Tip: Hier vind je de leukste bordjes en kommetjes voor je peuter

Verschil volkorenbrood en bruin brood

Volkorenbrood bevat de volledige graankorrel waaronder dus de kiem, meelkern en het vlies. Dit brood bevat de meeste vezels, en dat is goed voor de darmen en spijsvertering. Deze term 'volkoren' ligt wettelijk vast en alleen brood met 100% volkorenmeel mag volkorenbrood genoemd worden. Alle andere soorten brood bestaan dus uit een mix van granen. Kies je voor een ander brood? Let dan op de hoeveelheid vezels per gram als dat lukt. Volkoren bevat 6 gram vezels per 100 gram en bruin brood zo'n 4,5 gram per 100 gram.

De kleur van brood of het aantal pitjes op de korst zegt helaas niets over hoe gezond het brood is. Brood wordt namelijk vaak dubbel gebakken of zelfs 'gekleurd' met wat moutstroop, daardoor oogt het donker en dus gezond.

Kies het liefst voor brood met gejodeerd zout. Dit is niet altijd het geval bij biologisch of zelfgebakken brood. In Nederland krijgen we niet zoveel jodium binnen en het is belangrijk voor de groei en gezondheid van je kind. Is je kind geen fan van brood of wil je de maaltijden eens afwisselen? Kies dan voor knäckebröd, havermout of muesli zonder toegevoegde suikers en zout.

Lees meer: Dit is waarom je kind vezelrijke voeding nodig heeft

Welke soort boter voor je kind?

Voordat je gezond beleg op de boterhammen doet, besmeer je de sneetjes met halvarine, margarine of roomboter. Ze bevatten allemaal vitamine A, D en E. Wel bevat roomboter veel minder vitamine D en meer verzadigd vet dan halvarine en margarine. Verzadigd vet is niet goed voor de gezondheid. Halvarine en margarine bevatten juist meer onverzadigd vet.

Het Voedingscentrum adviseert om bij kinderen tot 4 jaar margarine op brood te smeren. In margarine zit iets meer vet dan halvarine, maar aangezien kleine kinderen te weinig vetten binnenkrijgen, is dat niet erg. Na de vierde verjaardag van je kind is het advies om margarine of halvarine op het brood te smeren en matig te zijn met roomboter.

Lees meer: Alle belangrijke vitamines voor kinderen per leeftijd

Welk broodbeleg is gezond voor je kind?

Onderstaande belegsoorten staan in de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum en worden als gezond broodbeleg voor je kind bestempeld. Dit broodbeleg kun je je dreumes of peuter altijd geven.

• Margarine

• 100% notenpasta en pindakaas met 100% pinda's, zonder suiker en zout toegevoegd

• Hartig mager beleg, denk aan: ei, hüttenkäse, hummus (zonder zout) en light zuivelspread

• Groente en fruit, zoals avocado, tomaat, komkommer, banaan en aardbei of een verse groentespread (zonder toegevoegd zout)

• Gebakken vette vis, zoals makreel, sardines, haring en zalm. Let op: rauwe vis kun je beter nog niet aan jonge kinderen geven

Wat is iets minder gezond broodbeleg?

Er is ook broodbeleg dat iets minder gezond is dan bovenstaande opties, maar ook niet heel ongezond is. Volgens het Voedingscentrum kun je onderstaand broodbeleg één keer per dag geven.

• Hartig beleg als, vegetarische smeerworst, vleeswaren als kip- of kalkoenfilet, magere ham.

• Jam, appelstroop en honing

• Salades als komkommersalade, farmersalade

Hoeveel zout mag je peuter?

Veel beleg bevat behoorlijk wat zout en dat is belastend voor de nieren van je dreumes of peuter. Krijgt je kind te veel zout binnen, dan kan dat op latere leeftijd klachten geven. Let dus op de hoeveelheid zout als je beleg, zoals vleeswaren en kaas, in de supermarkt koopt. Hoeveel zout er in een product zit, verschilt per merk en productsoort.

Zo bevat bijvoorbeeld 20+ en 30+ kaas – hoewel dit mager beleg is – toch veel zout. Ook bewerkt vlees als boterhamworst, ontbijtspek, snij- of grillworst of gekookte ham bevatten veel zout. Het wordt daarom afgeraden om deze vleessoorten aan je kind te geven.

Lees meer: Zoveel zout mag een kind per dag

Wat is gezond zoet broodbeleg voor je kind?

Kinderen hebben een aangeboren voorkeur voor zoet. Het zal dus geen verrassing zijn dat ze een boterham met jam heel makkelijk naar binnen werken. Geef bijvoorkeur eerst een boterham met hartig en biedt daarna pas een boterham met gezond zoet beleg aan.

Gezond zoet broodbeleg voor je kind:

• Pindakaas gemaakt van 100% pinda's, of 100 procent notenpasta

Iets minder gezond zoet broodbeleg:

• Honing. Honing bevat veel vitamines en mineralen, maar ook veel suiker. Je kunt het prima aan je kind geven op een boterham, maar doe dit niet te veel. Let op: pas als je kind één jaar of ouder is, mag je hem honing op zijn brood geven. Honing kan namelijk besmet zijn met een bacterie waar kinderen tot één jaar ziek van kunnen worden.

• Jams zijn er in vele soorten en smaken. De gezondste keuze is een suikervrije jam. Of kies voor halvajam, daar zit veel minder suiker in.

• In appelstroop zit veel suiker, maar ook ijzer. IJzer krijgen kinderen meestal net genoeg binnen en dus kan een boterham met appelstroop geen kwaad. Er bestaat ook appelstroop waaraan geen suiker is toegevoegd. Het gaat dan om pure appelstroop, die alleen van appel is gemaakt.

Ongezond zoet broodbeleg:

• Chocoladepasta, hagelslag en vlokken. Een boterham met chocoladepasta, hagelslag of vlokken is voor kinderen een feest. Maar vergeleken met andere soorten beleg zit er veel suiker en verzadigd vet in deze producten.

• Vruchtenhagelslag, muisjes. Hierin zit veel suiker.

• Kokosbrood. Ook kokosbrood bevat veel suikers en verzadigde vetten, al zitten er ook vezels in.

Bovenstaande belegsoorten kun je het beste als uitzondering en extraatje zien, bijvoorbeeld in het weekend of op vakantie. Je kind krijgt met dit zoete ongezonde beleg weinig voedingsstoffen binnen. Wil je binnen deze optie nog de beste keuze maken? Kies dan voor een pure variant.

Groente en fruit als gezond broodbeleg

De dagelijkse aanbevolen hoeveelheid groenten en fruit verschilt per leeftijd. Kinderen tussen de 1 en drie jaar hebben 50 tot 100 gram groente per dag nodig, dit zijn 1 tot 2 opscheplepels. Voor fruit geldt 150 gram, dit komt neer op 1,5 stuk.

Om aan die hoeveelheid groente en fruit te komen, kun je je dreumes of peuter ook groente en fruit op zijn brood geven. Denk bijvoorbeeld aan plakjes tomaat, komkommer, paprika of avocado op zijn boterham met kipfilet. Ook een boterham met hüttenkase smaakt nog lekkerder met een paar plakjes aardbei erop.

Lees meer: Zo leer je je kind (meer) groente eten

Zelf gezond broodbeleg voor je kind maken

Je kunt ook zelf broodbeleg maken. Denk bijvoorbeeld aan notenpasta, pindakaas of groente- en fruitspreads. Het Voedingscentrum heeft acht recepten om zelf groente- en fruitspreads te maken voor op brood. Bijvoorbeeld met banaan of wortel. Dat is weer eens iets anders en ook lekker.

Lees meer: Voedingsschema dreumes en peuter: handige dagmenu's

Welk broodbeleg wil je niet aan je kind geven?

Kleine kinderen kunnen nog niet alles eten. Ze zijn extra gevoelig voor bacteriën of verdragen bepaalde kruiden nog niet. Voor kinderen jonger dan 4 jaar geldt dan ook:

• Geef liever geen vlees waar veel vitamine A in zit. Dit zit onder andere in (smeer)leverworst en paté. Te veel van deze vitamine kan schadelijk zijn voor jonge kinderen.

• Geef geen rauw vlees, zoals filet américain, rosbief en ossenworst.

• Geef liever geen smeerkaas en 20+ of 30+ kaas, ook al is het mager beleg. Deze kazen zijn voor jonge kinderen al snel te zout.

• Bewerkt vlees – zoals boterhamworst, gekookte ham, ontbijtspek en snijworst – staan niet in de Schijf van Vijf. Dit kun je beter niet aan jonge kinderen geven, omdat ze veel zout bevatten.
  

Lees meer: Dit mogen peuters (nog) niet eten

Wat is gezond broodbeleg voor je kleuter?

Heb je een kleuter thuis, dan mag hij al weer iets meer op zijn brood hebben dan een dreumes of peuter. Zo ziet het Voedingscentrum 20+ of 30+ kaas wel als gezond beleg bij kleuters, maar is dit voor een dreumes of peuter nog net te zout. Maar over het algemeen geldt dat bovenstaande gezonde broodbelegopties ook voor je kleuter van toepassing zijn.

Vindt jouw kind hagelslag en chocoladepasta geweldig, maar blijft ander broodbeleg een uitdaging?

Deel jouw verhaal of struggle op het community forum van Ouders van Nu. En laat je inspireren door ervaringen van andere ouders! Of heb jij juist een handige manier gevonden om gezonde alternatieven populair te maken? Deel jouw verhaal of tips op hier.

Lees ook: Kinderen en snoep: waar ligt de grens?

Bron: Voedingscentrum