Omgaan met een verdrietig kind

Voor kleine kinderen is huilen communicatiemiddel nummer één. Wordt je kind ouder, dan zal hij zijn emoties steeds beter kunnen beheersen. Toch hoort een huilbui er af en toe bij. Wat kun je het beste doen als je kind verdrietig is?

Een verdrietig kind

Kinderen tonen verdriet meestal door te huilen. Dit kan verdriet zijn om iets naars, of verdriet omdat je kind zijn zin niet krijgt. Soms kan je kind ook ontzettend overstuur zijn om ‘gewone’ dingen. Vooral als er iets kwijt of verloren is, zoals een knuffel of speen, kunnen de emoties hoog oplopen. Wat de reden ook is dat je kind verdrietig is, hij zal hetzelfde reageren: een flinke huil- of driftbui.

Waarom huilen kinderen zo vaak?

Kleine kinderen weten nog niet goed hoe ze met emoties moeten omgaan. Ze begrijpen hun emoties niet, kunnen ze niet onder controle houden en ook niet goed onder woorden brengen. Daarom reageren ze met een primaire reactie, een impuls: huilen. Volgens deskundigen is dit een natuurlijk manier om stress kwijt te raken. Kinderen die huilen, laten spanning los en zijn ondertussen bezig om hun lichaam van stress te laten herstellen. Af en toe huilen is dus heel gezond.

Hoe ouder een kind wordt, hoe beter hij met verdriet en spanning om leert gaan. Hij leert niet alleen om spanning en verdriet beter te verwerken, maar ook om zijn emoties te reguleren. Een peuter uit zijn emoties al op meer manieren dan een dreumes. Daarom huilt een dreumes meer, terwijl een peuter zijn toevlucht zoekt in bijvoorbeeld spel. Die enorme driftbuien zullen op den duur ook minder heftig worden, omdat je kind z’n emoties beter onder controle leert houden.

Kleuters kunnen al beter zelf aangeven of ze verdriet hebben, of boos zijn, of bang. Ook leren kleuters om zich in te leven in anderen. Maar ze kunnen hun eigen emoties nog niet goed beheersen. Dat gebeurt in de loop van de basisschooltijd. Het ene kind kan dit eerder, dan een ander. Sommigen blijven altijd moeite hebben met het controleren van hun emoties; dat heeft ook te maken met karakter en temperament.

Lees ook: Dit herkent elke ouder van een temperamentvolle peuter of kleuter

Omgaan met een verdrietig kind

Omgaan met een verdrietig of overstuur kind kan best moeilijk zijn. Wat je ook probeert, je kind blijft huilen. Het kan door jouw goedbedoelde acties zelfs erger worden, waardoor je kind een driftbui krijgt waar hij lang in blijft hangen. Grijp daarom liever niet te snel in, maar geef je verdrietige kind de ruimte zich te uiten. Laat je kind wel merken dat je zijn verdriet serieus neemt, anders gaat hij het misschien opkroppen. Opgekropt verdriet kan omslaan in lichamelijk ongemak, zoals buikpijn. Ook is het niet goed om zijn verdriet weg te wuiven, er grapjes over te maken of hem af te leiden. Laat merken dat je er voor hem bent en help hem door te laten zien hoe hij met zijn verdriet kan omgaan. Dit kun je op verschillende manieren doen:

Als je kind verdriet heeft om iets naars, is het van belang hem te helpen het verdriet te benoemen. Praat erover, laat hem zien hoe hij ermee kan omgaan. Dat geeft zekerheid; het verdriet duurt dan meestal korter. Bij het troosten kun je het beste afgaan op wat hij zelf aangeeft: bijvoorbeeld even knuffelen of knus samen een boek lezen.
In geval van ‘ik krijg mijn zin niet’-verdriet is het ook goed om de frustratie van je kind te erkennen, maar sta er niet te lang bij stil. Zeg duidelijk waarom iets niet kan en blijf consequent. Als hij door blijft huilen, negeer het dan en leg nog eens kalm uit waarom hij zijn zin niet krijgt. Laat je niet meeslepen. Je leert hem dan niet op een goede manier met teleurstellingen om te gaan. Als hij op den duur merkt dat er geen reactie op zijn driftbuien komt, nemen ze af. Natuurlijk geef je hem een compliment als het de volgende keer wél goed gaat.

Lees ook: Zo leer je je kind omgaan met teleurstellingen

Groot verdriet

Als kinderen groot verdriet hebben, bijvoorbeeld om het verlies of ziekte van een familielid, het verlies van een huisdier, een verhuizing of een andere grote gebeurtenis, dan wordt dat soms niet geuit door te huilen. Je kind kan op zo’n moment hypergedrag gaan vertonen, zoals veel kletsen, veel eten en/of niet willen slapen. Met dit hyperactieve gedrag verbergt je kind hoe hij zich echt voelt.

Het kan ook zijn dat je kind zich juist heel apathisch gaat gedragen als hij heel verdrietig is: hij praat niet meer of heel weinig, heeft weinig eetlust, is vaak moe en/of reageert onverschillig.

Ook plotselinge huilbuien zonder directe oorzaak of plotselinge gedragsveranderingen kunnen wijzen op intens verdriet.

Lees meer: 10x waarom driftbuien juist hartstikke goed zijn voor je peuter

Verdrietig, maar toch vrolijk

Kinderen die heel verdrietig zijn, kunnen af en toe toch heel vrolijk zijn. Ook als het gaat om groot verdriet, bijvoorbeeld na het verlies van een familielid. Een kind kan namelijk niet ononderbroken met verdriet bezig zijn. Hij voelt dingen wel hetzelfde als een volwassene, maar uit het door wisselende emoties. Soms lijkt hij totaal niet bezig met zijn verdriet en gaat hij gewoon door met alledaagse dingen. Vaak komt het verdriet er dan uit bij het slapengaan. Laat je kind op zo’n moment merken dat je hem begrijpt en dat hij veilig is. Blijf lekker in zijn buurt en laat hem zelf aangeven wanneer hij behoefte heeft aan troost.

Leren omgaan met emoties: tips

Je kind zal naarmate hij ouder wordt leren omgaan met emoties; hij moet ze leren herkennen, beheersen en uiten. Dit is heel belangrijk, want hij zal in zijn leven nog heel veel te maken krijgen met zijn emoties. Als je kind leert hoe hij met zijn emoties om moet gaan, maakt dat hem weerbaarder. Je kunt hem hier op verschillende manieren bij helpen:

Huilt je kind, blijf dan rustig en probeer achter de oorzaak te komen door goed te luisteren naar wat hij te vertellen heeft.
Help je kind zijn emoties te herkennen door deze te benoemen. ‘Ik zie dat je heel verdrietig bent’, of ‘ik snap dat je boos bent’.
Weet je de reden voor het verdriet, herhaal deze dan. ‘Ik begrijp dat je het jammer vindt dat we niet langer bij oma kunnen blijven’, of ‘Ik snap dat je baalt dat je geen koekje meer mag’. Je hoeft er niet aan toe te geven, maar door het te herhalen, erken je zijn gevoelens, waardoor je kind zich gehoord voelt.
Als je kind weer gekalmeerd is, kun je het gesprek aangaan, zeggen wat er van hem verwacht wordt en rustig uitleggen waarom hij niet langer bij oma mag spelen, ‘we moeten naar huis toe’, of waarom hij geen koekje meer mag, ‘we gaan zo een boterham eten’.
Bagatelliseer of ontken het verdriet van je kind niet. Opmerkingen als ‘stel je niet zo aan’, ‘stop met huilen’, of ‘er is niets aan de hand’, werken vaak averechts. Voor je kind is er namelijk wél wat aan de hand en daarom kan hij niet zomaar stoppen met huilen. Hij wil juist dat je zijn verdriet serieus neemt.

Als jij het verdriet van je kind serieus neemt, voelt je kind zich gehoord en begrepen. Dat helpt hem weer om zijn eigen gevoelens beter te begrijpen. Daarnaast leert het hem dat zijn emoties er mogen zijn, dat hij ze niet weg hoeft te stoppen.

Lees meer: Peuterpuberteit, over eigenwijs zijn en nee-zeggen

Gesponsord

Speelgoed

Emotionele veiligheid

Een kind moet zich emotioneel veilig voelen om zijn emoties te kunnen uiten. Hoe zorg je voor zo’n omgeving?

Lichamelijke nabijheid: veel vasthouden, knuffelen en op schoot nemen. Ook als hij niet huilt.
Bewuste aandacht: één-op-één werkt het best. Bewust een uurtje samen een spelletje doen bijvoorbeeld. Geef je kind de regie.
Écht luisteren: luister actief en draag niet te veel oplossingen aan. Respecteer zijn mening en gevoelens, zelfs al vind jij ze misschien wat overdreven.
Niet autoritair: probeer straffen en belonen zo min mogelijk te gebruiken. Een relatie gebaseerd op autoriteit en machtsverschil is niet emotioneel veilig.
Wees eerlijk: door zelf open te zijn over je gevoelens, leren kinderen dat ook te zijn.

Lees ook: Alles over de sociaal-emotionele ontwikkeling van je kind