Het was al donker toen Jacqueline een telefoontje kreeg. Ze moest zo snel mogelijk naar een adres in Rotterdam-Zuid komen. Eenmaal in de straat waren alle huizen dichtgetimmerd. Alleen in één huis woonde nog iemand. Op de bovenste verdieping lag een meisje van een jaar of 15 op de grond. Ze had geen idee wat haar overkwam.
Maar Jacqueline wist dat wél. Een hoofdje verscheen tussen haar benen. 'Ik wist niks van haar voorgeschiedenis, bloedgroep of wat dan ook. Maar op zo'n moment doe je wat je moet doen', zegt ze. 'Ik ving de baby op en liet zo snel mogelijk twee ambulances komen. Ze zijn naar het toenmalige Dijkzigt Ziekenhuis gebracht. Uiteindelijk kwam het goed.'
Oma op je 35e
En wat extra bijzonder is: zo'n zeventien jaar later raakt de dochter van dat meisje ook zwanger en bevalt bij Jacqueline in de praktijk, en later ook weer háár dochter. 'Binnen 35 jaar waren er drie generaties ontstaan. Het destijds 15-jarige meisje werd op haar 35e oma. Het is een heel leuke familie geworden.'
Tip! Bijzondere verhalen van kraamverzorgenden lees je in onze rubriek Kraamwerk. Dit is de nieuwste aflevering: 'De brandweer moet de kraamvrouw uit het huis takelen'.
Armoede
Jacqueline nam onlangs afscheid als de langst werkende verloskundige van Rotterdam. Ze werkte ruim dertig jaar samen met haar collega's Jeannette Hammer en Annemieke Kip en twee freelancers in hartje Pendrecht. Hoe is het om in dit stadsdeel te werken dat zo anders is dan bijvoorbeeld Kralingen of Blijdorp. Wat maak je mee en hoe ga je bijvoorbeeld om met armoede of taalbarrières?
Armoede is er nog altijd, maar het komt nog zelden voor dat er geen basisvoorzieningen zijn
Jacqueline Broersma
De afgelopen twintig jaar is er veel veranderd in Rotterdam-Zuid om baby's een beter begin in het leven te geven, weet Jacqueline. 'Armoede is er nog altijd, maar het komt nog zelden voor dat er geen basisvoorzieningen zijn, zoals een ledikant of luiers, om een baby welkom te heten.'
Ze herinnert zich hoe ze jaren geleden bij een cliënt thuiskwam en in het wiegje een colafles met heet water aantrof in plaats van een kruik. 'Dat was levensgevaarlijk', zegt ze. 'Ik dacht: dit moet anders.'
Lees ook: Steeds meer gezinnen hebben moeite met rondkomen: hier kun je terecht
Taalbarrières
En dat gebeurde ook. Cliënten die het ruimer hadden, waren bereid babyspullen te doneren die ze niet meer nodig hadden. Er kwam een starterspakket met luiers, een kruik en kleertjes voor de eerste weken. Daarnaast ontstonden er initiatieven die gezinnen ondersteunen, zoals Moeders van Rotterdam. Deze organisatie zet zich in voor (aanstaande) moeders en helpt hen bij problemen rond financiën, huisvesting en gezondheid – allemaal met hetzelfde doel: een goede start voor de baby.
Vroeger kwam het nog weleens voor dat een zwangere haar jonge dochtertje meenam om te tolken. Dat was soms best ongemakkelijk
Jacqueline Broersma
Toch zijn er, zelfs met alle extra voorzieningen, nog altijd momenten waarop begeleiding lastiger blijkt dan verwacht, bijvoorbeeld door taalbarrières. Wat als de aanstaande moeder weinig of geen Nederlands spreekt? 'Vroeger kwam het nog weleens voor dat een zwangere haar dochtertje meenam om te tolken', vertelt Jacqueline.
'Dat was soms best ongemakkelijk, zeker als een meisje van 8 jaar haar moeder moest vragen wanneer haar laatste menstruatie was. Inmiddels zijn we een paar generaties verder: de meeste vrouwen spreken tegenwoordig wel Nederlands. En anders biedt Google Translate uitkomst. Al hoop ik natuurlijk altijd dat alles goed wordt vertaald, en vooral dat iemand echt begrijpt wat er gezegd wordt.'
Lees ook: Verloskundigen lastiggevallen door hijgers: 'Ze willen bepaalde woorden uit mijn mond horen'
Op de telefoon tijdens het baren
Ook zag Jacqueline de ervaring van het bevallen veranderen door de opkomst van de mobiele telefoons. Ze herinnert zich een bevalling die live werd gestreamd naar familie op Curaçao. Maar ook partners die tijdens het baren onafgebroken op hun telefoon zitten om alles direct te delen met de rest van de wereld.
Volgens haar collega Annemieke haalt dat wel iets weg van 'de vibe en magie van het moment'. 'Soms roep ik als iemand de hele tijd op z'n telefoon zit: 'Hallo! We zijn hier aan het bevallen'.'
Jacqueline: 'De geboorte van een placenta is prachtig om te zien, maar geloof me, die hoef je echt niet een uur later nog een keer terug te kijken.'
Lees ook: 7x (bijzondere) dingen die je met de placenta kunt doen
Al haar spullen had ze meegenomen. Alleen het kindje lag nog in het wiegje. Dan sta je echt even stil
Jacqueline Broersma
Wat ze nooit meer vergeet
Terugkijkend is er één gebeurtenis die ze nooit meer vergeet. Destijds werkte ze in een kraamkliniek en assisteerde bij de bevalling van een Chinese vrouw. 'Ze was vermoedelijk naar Nederland gekomen onder het mom van familiebezoek, was niet verzekerd en viel officieel niet onder onze zorg', vertelt ze. 'Ze beviel van haar kind. Maar toen ik de volgende dag terugkwam, was ze verdwenen. Al haar spullen had ze meegenomen. Alleen de baby lag nog in het wiegje. Dan sta je echt even stil.'
Extra schrijnend was dat Jacqueline in die tijd ook betrokken was bij een gezin van wie de baby een week voor de geboorte was overleden. 'Ze hadden al meerdere miskramen gehad en wilden dolgraag een kind adopteren. Ik wilde zo graag dat kind aan hen geven. Maar dat kon natuurlijk niet.'
Bij elk jubileum denk ik weer: hoe zou het nu met Jasmijn gaan?
Jacqueline Broersma
Er werd aangifte gedaan; het achtergelaten meisje kreeg een naam, kleertjes, en werd opgehaald door de kinderbescherming. Uiteindelijk vond ze haar plek in een pleeggezin. 'Het is inmiddels 43 jaar geleden', zegt Jacqueline, 'maar bij elk jubileum denk ik weer: hoe zou het met Jasmijn gaan? Het is een ervaring die ik gelukkig in al die jaren daarna nooit meer heb hoeven meemaken.'
Universele liefde
Ondanks alles blijft voor Jacqueline iedere geboorte een bijzonder moment. Dat ervaart ze opnieuw als ze afscheid neemt van een jong stel uit Pendrecht dat tien dagen geleden ouders van zoon Sybe werd. Het kleine mannetje blijft rustig slapen als Jacqueline hem vasthoudt en met moeder Sanne bijpraat over hoe ze de bevalling heeft ervaren. 'Elke keer krijg ik weer tranen in mijn ogen', zegt ze. 'Ook nu weer. Het blijft toch ongelofelijk dat uit twee cellen weer een klein mensje ontstaat.'
Wat het werk voor haar uiteindelijk zo bijzonder maakte, is toegelaten worden tot het meest kwetsbare moment in iemands leven. 'Verschillen in culturele of sociale achtergrond doen daar niets aan af. Of je nu in Rotterdam-Zuid woont of ergens anders, één ding is overal hetzelfde: de blik in de ogen van een moeder die voor het eerst haar kind in de armen sluit. Die liefde is universeel.'
