Joost Klein zingt erover, ook Annemieke vertelt hoe het is als kind een ouder te verliezen

Annemieke heeft nog een paar herinneringen aan haar vader, die zich vooral in het ziekenhuis afspelen voordat hij overleed. Zij is dan 3 jaar oud en het overlijden is een traumatische ervaring voor het jonge meisje. ,,Ik weet nog dat na zijn overlijden de kamer vol zat met familie, wat ik toen heel raar vond. Ik ben blij dat mijn twee jaar oudere broer en ik de begrafenis mochten bijwonen." Na de uitvaart gaat iedereen al snel over tot de orde van de dag.

Het gezin woont in een klein dorp, waar weinig hulpverlening is. ,,Mijn moeder ging, zoals de meeste achtergebleven ouders van haar generatie, in de overlevingsstand. Streng was ze nooit. Vriendinnetjes waren jaloers, omdat bij ons thuis alles mocht. Aanvankelijk praatten we nog wel over mijn vader, maar na verloop van tijd werd het steeds meer een taboeonderwerp. Ik merkte dat veel mensen ongemakkelijk werden als het overlijden van mijn vader ter sprake kwam. Dus vermeed ik het onderwerp maar."

Lees ook: Hoe vertel ik mijn kind dat ik kanker heb? Een idee van deze verpleegkundigen helpt ouders daarbij

Pijnlijk onderwerp

Ook op school wordt het overlijden van haar vader niet vaak besproken. Als er een nieuw klasgenootje komt op de basisschool gebeurt er iets bijzonders. ,,Er was iets ergs met dat jongetje. Zijn ouders waren gescheiden. Daar werd in de klas uitgebreid over gesproken en iedereen vond het zielig voor hem. Ik ook. Dat mijn vader aan kanker was overleden, daar werd nooit naar gevraagd. Omdat het een te pijnlijk onderwerp was, of omdat werd gedacht dat ik het wel had verwerkt. Zo kreeg ik onbewust het idee dat mijn verdriet niet telde."

Annemieke probeert ondanks het grote verlies een zo normaal mogelijk leven te leiden. Ze doet het goed op school, gaat later studeren en werken en sticht zelf een gezin. ,,Toch liep ik steeds vaker tegen dingen aan. Ik was altijd zoekende, had een laag zelfbeeld en voelde me anders. Toen ik tien jaar geleden tegen een burn-out aan zat, vroeg ik een psycholoog of dat iets te maken zou kunnen hebben met het vroege overlijden van mijn vader. Dat wuifde hij meteen weg en ik accepteerde dat. Het was een bevestiging van het beeld dat ik als kind ook kreeg."

Lees ook: Batterij leeg: dit gebeurt er in je lijf als je overbelast raakt (en wat je daar als jonge ouder aan kunt doen)

Op zoek naar haar vader

Jaren later komt Annemieke voor haar werk in gesprek met een loopbaancoach. ,,Ik moest mijn levensverhaal schrijven, waarin ik zijdelings het overlijden van mijn vader benoemde. Deze coach pikte dat zinnetje er wél meteen uit. Dat ik ook op werkgebied zoekende was, kon volgens hem heel goed te maken hebben met de afwezigheid van mijn vader."

Het leidt bij Annemieke tot een grote nieuwsgierigheid naar hem. Hoe was zijn karakter? Leek ze op hem? ,,Mijn broer en ik zijn toen eerst met een oom in gesprek gegaan, die vertelde dat onze vader vaak zoekende was. Opgeleid tot accountant besloot hij rond zijn dertigste verpleegkundige te worden, omdat hij mensen wilde helpen."

Buitenstaander met een laag zelfbeeld

Na maanden twijfel gaat ze uiteindelijk ook in gesprek met een vroegere verloofde van haar vader. ,,Ik heb met knikkende knieën contact gezocht, na lang dubben. Ik ben hartelijk ontvangen bij haar thuis. Zij bevestigde mijn vaders zoekende karakter, maar vertelde ook dat hij een gezellige prater was."

De volgende stap is opnieuw met haar moeder in gesprek gaan. ,,Dat vond ik het allermoeilijkst. Ik wilde haar niet het gevoel geven dat ze iets verkeerd heeft gedaan. Na de eerste wat stroef verlopen gesprekken, werd ze steeds opener."

Annemieke komt terecht bij ervaringsdeskundige Titia Liese. Zij begeleidt mensen die als kind ouders hebben verloren en constateert een duidelijk patroon. Mensen lopen vast, hebben een laag zelfbeeld en voelen zich een buitenstaander.

1,3 miljoen Nederlanders verliezen als kind een ouder

Gesterkt door alle gesprekken, durft Annemieke het aan om te kijken naar een film die al 35 jaar in een laatje ligt. Haar vader werkte mee aan een documentaire die werd gemaakt op de oncologische afdeling van het VUmc. ,,Mijn moeder vertelde er wel eens over, maar we hebben er nooit naar gekeken. Toen ik het eindelijk aandurfde, hadden we geen videorecorder meer.

Ik heb de film opgevraagd bij Beeld & Geluid en er samen met mijn man naar gekeken. Het was zo bijzonder! Alleen al het fragment waarin hij de telefoon opneemt en zijn naam zegt. Hij vertelt over zijn ziekte en hoe hij daar als verpleegkundige mee omgaat. Hoe het is voor zijn jonge gezin. Ik zag duidelijk mijn broer in hem en herkende mezelf in zijn oogopslag."

Lees ook: Kinderboeken over de dood: de mooiste tips per leeftijd

Hoewel rond de 1,3 miljoen Nederlanders als kind één of beide ouders hebben verloren, is er weinig aandacht voor het onderwerp. Daarom pleit Annemieke voor openheid over het verliezen van een ouder op jonge leeftijd. Ze herkent veel in de teksten van muzikant Joost Klein, die met zijn nummer Europapa alle harten verovert.

Aan het einde van dat nummer is een brandend huis te zien. Voor Joost Klein staat het voor een afsluiting van de pijn door de vroege dood van zijn ouders. Annemieke zoekt zo'n afsluiting niet. ,,Het verdriet door het overlijden van mijn vader zal er altijd zijn. Soms is het ver weg, soms komt het aan de oppervlakte. Mijn streven is dat er meer openheid over jong ouderverlies komt, ook - of juist - als je inmiddels volwassen bent. Er is niets geks aan je als je er als volwassene nog mee bezig bent. Een maximum leeftijd voor verlate rouw bestaat niet."