,,Wie langdurig niet in oorlog is, verwaarloost zijn leger." Dat typeert volgens kinderarts Hoetjer het best wat er op dit moment speelt in de gezondheidszorg. Het gaat namelijk zó goed in Nederland, dat er maar weinig kinderziektes zijn. En dus gaan ouders twijfels over het nut van preventieve behandeling voor die kinderziektes.
Vaccinaties laten ze links liggen. Ouders zitten bóvenop het oordeel van artsen. ,,Dit houdt ons natuurlijk heel erg bezig als kinderartsen. Ik heb laatst nog in de nachtdienst een kind met kinkhoest naar de intensive care gebracht en een brief ontvangen over een kind dat hieraan is overleden, terwijl het voorkomen had kunnen worden met een vaccinatie."
Lees ook: Kabinet wil vrije inloop voor prik, maar geen vaccinatieplicht
Er is volop discussie over vaccinaties in delen van de samenleving. De vaccinatiegraad voor bepaalde kinderziektes daalt in Nederland. Hoe komt het dat mensen tegen het advies van artsen ingaan, denkt u?
,,Tientallen jaren geleden zag je heel veel zieke kinderen en was iedere ouder blij dat er hulp was. Ik heb het ziektebeeld als kinderarts in Nederland de afgelopen 25 jaar totaal zien veranderen. We zien bepaalde ziektes steeds minder en daardoor is een omslag bij ouders ontstaan.
Zij vinden nu dat ze récht hebben op gezondheid. Als hun kind ernstig ziek wordt, vragen ze wat er is misgegaan en wie de fout heeft gemaakt. En daarnaast vragen ze zich af: we zien zo weinig zieke kinderen, zijn dingen als vaccinaties en andere ingrepen dan wel nodig?"
Waar zetten ouders - naast vaccinaties - nog meer vraagtekens bij?
,,Vitamine K. Dat geven we aan pasgeboren baby's, omdat wetenschappelijk onderzoek laat zien dat er anders een grotere kans is op een hersenbloeding. Het gaat maar om een klein percentage, maar de kans is er wél. Toch kiezen sommige ouders ervoor om die vitamines niet te geven aan hun kind.
Daarnaast staan er veel wensen in bevalplannen. Dat de baby na de bevalling niet afgedroogd mag worden, bijvoorbeeld, omdat de huidsmeer van de baby het huidje lekker soepel houdt en bacteriën buiten de deur houdt.
Dat is prima, maar als een kind slecht ter wereld komt dan willen we het wél echt afdrogen. Anders koelt het lichaam snel af en is de uitkomst van een reanimatie minder. Sommige ouders houden dan zó vast aan hun wensen. Met onverwachte dingen hebben ze geen rekening gehouden. Twee werelden botsen dan."
Lees ook: Geboorteplan schrijven: voorbereiding op je bevalling
De witte jas die vertelt hoe de wereld in elkaar zit, dat moet afgelopen zijn. Geneeskunde is niet zwart-wit
Mark Hoetjer
,,Een ander voorbeeld: een kind dat te zwaar of te licht is bij de geboorte. Wij willen de bloedsuikers de eerste 12 tot 24 uur controleren door middel van bloed uit de hiel, want mocht de suikerwaarde te laag zijn dan kan de baby hersenbeschadiging oplopen.
Er zijn ouders die zeggen: 'Dat hoeft niet, mijn kind regelt het zelf.' We weten nog niet veel over pijn bij baby's en hoe erg het is dat ze geprikt worden. 1 op de 100 is voor veel ouders een klein risico, maar voor ons zijn het een paar kindjes per jaar."
Als wetenschappelijk is bewezen dat iets de beste behandeling is, waarom willen mensen het dan niet meer?
,,Over iedere ingreep in een gezond leven moet je heel goed nadenken. Er zijn mensen die zeggen dat je de natuur op zijn beloop moet laten. Ik denk dat een lichaam een heel krachtig organisme is dat veel aankan, maar we hebben afgesproken om met z'n allen bepaalde ziektes te voorkomen.
Wij proberen bewust de gezondheid in Nederland te verbeteren en dat doen we door middel van vaccinaties, maar ook onder andere de drinkwatervoorziening. Het gaat om de integriteit van het eigen lichaam, dus zijn er keuzes. Die komen steeds meer op de voorgrond nu we het ons kunnen permitteren."
Lees ook: Toch zwanger na anticonceptietips van een influencer: 'Ik voelde me belazerd'
Als arts is dit lastig om te zien, lijkt me. Maar het is óók mooi dat ouders steeds meer de regie nemen en kennis vergaren voor hun bevalling en kind. Wat vindt u daarvan?
,,Het is ook heel goed. De witte jas die vertelt hoe de wereld in elkaar zit, dat moet afgelopen zijn. Geneeskunde is niet zwart-wit, net zoals dat wetenschappelijk onderzoek dat niet is. Je kunt het ene wetenschappelijk onderzoek volgen, terwijl er vijf onderzoeken zijn die het weerleggen. Zo blijft er ruimte voor een gezonde discussie, die we als artsen ook aan moeten gaan."
Hoe gaat u hiermee om?
,,Als artsen moeten we openstaan voor de waarom-vraag. Men wil meer geïnformeerd worden, en terecht, want er zijn genoeg dingen die niet goed gaan in ziekenhuizen. Een kritische houding is goed. Ik vind het geen enkel probleem om mijn beweegredenen uit te leggen, maar we moeten wel kúnnen praten. Niet lijnrecht tegenover elkaar staan.
Bij sommige patiënten kom ik binnen en zegt de ouder: 'Ik verander toch niet van gedachten. Ik heb me ingelezen. Je kan praten wat je wil.' Dat zijn lastige gesprekken. We moeten in gedachten houden dat er in deze discussies geen winnaar is. We willen allebei de beste zorg voor het kind."
En wat nou als je je als arts echt zorgen maakt om een kind, maar ouders een behandeling weigeren?
,,Als ouders na gesprekken met ons heel belangrijke dingen écht niet willen, dan kunnen wij twee dingen doen: opschrijven dat we ze hebben geïnformeerd, het daarbij laten, óf zorgen dat de ouders uit de ouderlijke macht gezet worden vanwege de ernst van de situatie.
Er zijn voorbeelden van Jehova's getuigen van wie de kinderen met spoed bloed moesten krijgen, maar dat vanwege het geloof niet mochten. Dan bellen we de Raad voor de Kinderbescherming, want dat gaat te ver - dan gaat het kind dood. Daar hebben we als arts een eed voor afgelegd.
Soms zit het op de grens: de ouders willen geen behandeling voor hun kind, maar dat is eigenlijk verwaarlozing. Moet ik dan ingrijpen? Dan gaat het niet om vitamines of vaccinaties, maar wanneer dan wel? Kinderen zijn heel kwetsbaar, die moet je beschermen als dat nodig is. Wanneer wordt het verwaarlozing of mishandeling?"
Wat is de consequentie op lange termijn, denkt u?
,,Er worden gaten geschoten in onze gezondheidszorg en we moeten afwachten of we ons dat kunnen permitteren. Ik denk van niet, maar we zien dat pas over een paar jaar."
