Wat zijn vitamines?
Vitamines zijn microvoedingsstoffen die belangrijk zijn voor het goed functioneren van je lichaam. Ze dragen op allerlei verschillende manieren bij aan de gezondheid en ontwikkeling, zoals bij de groei, spijsvertering, bloedstolling, botaanmaak, het vrijmaken van energie uit voeding, een goede werking van het hart en zenuwstelsel, de hormoonhuishouding en het immuunsysteem.
Vitamine K en D voor je baby
Je baby heeft nog niet zoveel vitamines nodig als bijvoorbeeld een kind van zeven jaar. Wel maakt je baby een spectaculaire groei door. Tijdens dat groeiproces gebeurt er van alles in zijn lichaam en bij die ontwikkeling zijn vitamines onmisbaar.
In de eerste maanden heeft je baby genoeg aan borstvoeding of flesvoeding. Hier zitten bijna alle voedingsstoffen in die je baby nodig heeft. Alleen zit er in moedermelk niet genoeg vitamine D en K.
Tip: Vitamine D en K (in vloeibare vorm) bestel je gewoon online
Waarom vitamine D voor je baby?
Vitamine D is belangrijk voor de groei en ontwikkeling van de botten. De vitamine zorgt ervoor dat calcium goed wordt opgenomen in de botten. Verder is het belangrijk voor de opbouw van sterke tanden, een goede spierfunctie en het immuunsysteem.
Voldoende inname van vitamine D verkleint bovendien de kans op rachitis en botbreuken en speelt een beschermende rol bij vallen bij ouderen.
Wanneer vitamine D voor je baby?
Als je baby één week oud is, kun je beginnen met het geven van vitamine D. Je kind haalt dan nog niet genoeg vitamine D uit voeding of zonlicht. Je geeft elke dag 10 microgram tot je kind vier jaar is, en als je kind een donkere of getinte huid heeft blijf je dit ook daarna doen.
Bij borst en kunstvoeding heeft je baby vanaf dag 8 extra vitamine D nodig.
Vitamine D is nodig om calcium uit de voeding in het lichaam op te nemen Het is belangrijk voor de groei en het behoud van stevige botten en tanden.
Voor prematuur geborenen wordt een vitamine D-inname van 20-25 microgram per dag gedurende de eerste maanden aanbevolen, zowel voor kinderen die moedermelk krijgen als voor kinderen die kunstvoeding krijgen. Dit houdt in dat er altijd additioneel vitamine D gegeven moet worden. Vanaf het gewicht van 1250 gram wordt 10 microgram per dag vitamine D aanvullend gegeven.
Hoeveel vitamine D voor baby/kind?
Het officiële advies is om je kind tot vier jaar 10 microgram vitamine D per dag te geven. Of je nu borst- of flesvoeding geeft, deze hoeveelheid heeft je kind nodig. Je kunt speciale vitamine D voor baby's en kinderen kopen, in druppelvorm. Op het flesje staat aangegeven hoeveel druppels tien microgram precies is.
Als je kind een donkere of getinte huid heeft, heeft hij ook na vier jaar extra vitamine D nodig (10 microgram per dag), omdat een donkere of getinte huid minder vitamine D opneemt uit zonlicht dan een lichte huid.
Let op: er bestaat een mogelijkheid tot overdosering bij combinatiedruppels vitamine A en D! Lees daarom altijd de bijsluiter of raadpleeg je (huis)arts.
Waarom vitamine K voor je baby?
Na de geboorte krijgen alle baby's vitamine K toegediend door de verloskundige of in het ziekenhuis. Met die hoeveelheid kan de baby een week vooruit. Vitamine K is nodig voor een goede bloedstolling.
Vitamine K is er in twee varianten: vitamine K1 komt voor in plantaardige voedingsmiddelen en vitamine K2 wordt aangemaakt door bacteriën in de dikke darm. Beide varianten helpen bij de bloedstolling. Bij een inwendige bloeding is vitamine K dus erg belangrijk. Vermoedelijk helpt de vitamine ook bij de botaanmaak.
Via de placenta krijgt een baby tijdens de zwangerschap niet genoeg vitamine K mee om een voorraad te kunnen opbouwen en na de geboorte heeft een baby nog te weinig darmbacteriën om zelf genoeg vitamine K aan te maken. Ook zouden baby's tot drie maanden oud niet genoeg vitamine K uit borstvoeding halen.
Vitamine K tekort
In zeldzame gevallen krijgt een baby na de geboorte een bloedstollingsstoornis vanwege een tekort aan vitamine K. Dit heet een vitamine K deficiënte bloeding (VKDB) en het kan vlak na de geboorte voorkomen, maar ook later, tot een baby zes maanden oud is. Voor 1990 kwam dit voor bij één op de 5000-10.000 pasgeboren baby's. Daarna werd het standaard toedienen van vitamine K ingevoerd. Tegenwoordig komt VKDB voor bij ongeveer één op de 80.000-110.000 pasgeboren baby's.
De stoornis is erg zeldzaam, maar de gevolgen kunnen erg ernstig zijn. Bij een hersenbloeding kan er blijvende schade optreden en in het ergste geval overlijdt een baby eraan. Daarom is het advies van de Gezondheidsraad om alle baby's direct na de geboorte en tot drie maanden oud extra vitamine K te geven.
Ook zijn er steeds meer aanwijzingen dat deze vitamine een rol speelt bij de aanmaak van botten. Vitamine K komt als fylochinon (vitamine K-1) voor in de voeding. Daarnaast kunnen bacteriën in de dikke darm de stof menachinon (vitamine K- 2) aanmaken die dezelfde werking heeft.
Wanneer vitamine K voor je baby?
Als je dit wilt, kan de verloskundige of kraamhulp je baby vlak na de geboorte al vitamine K geven. Dit wordt toegediend in druppelvorm in de mond.
Omdat baby's pas na drie maanden zelf vitamine K aanmaken, moet je bij volledige borstvoeding vanaf dag 8 elke dag vitamine K druppels geven tot je baby 3 maanden is. Hoeveel druppels je moet geven, staat in de bijsluiter.
Wanneer je baby al voor de drie maanden meer dan een halve liter kunstvoeding per 24 uur krijgt, mag je stoppen met vitamine K druppels. In kunstvoeding zit al voldoende vitamine K. (Bron: KNOV)
Daarna geef je je baby tot en met drie maanden elke dag 150 microgram vitamine K. Vitamine K is nodig om kinderen voldoende te beschermen tegen 'vroege' bloed (hemorragische) ziekte.
Hoeveel vitamine K en D?
In deze tabel zie je hoeveel vitamine D en K je kind per dag nodig heeft:
*Bron: Het Voedingscentrum
Vitamines met borst- of flesvoeding
Als je borstvoeding geeft, krijgt je baby alle voedingsstoffen binnen die hij nodig heeft. Wel adviseert de Gezondheidsraad om je baby naast de borstvoeding ook extra vitamine D en K te geven. Je begint hiermee als je baby één week oud is.
Als je minder dan 500 milliliter kunstvoeding per dag geeft, heeft je baby ook extra vitamine K nodig. Als je baby ouder is dan twaalf weken of al eerder meer dan 500 milliliter kunstvoeding per dag drinkt, is de extra vitamine K niet meer nodig.
Welke vitamine D en K voor baby?
De vitamines D en K koop je bij de drogist, apotheek of supermarkt. De vitamines zijn verkrijgbaar op olie- of waterbasis (aquosum). Vitamine D wordt bijvoorbeeld beter opgenomen als er vet of olie aanwezig is, vandaar dat er wordt aangeraden dit na een maaltijd te geven en niet ervoor. De druppels op waterbasis bevatten ook suiker en smaakstof. De vitamines hebben hierdoor een anijssmaak.
De druppels op oliebasis hebben een neutrale smaak en er is geen suiker aan toegevoegd. Er zijn wat betreft de werking geen verschillen tussen vitamines van een huismerk of een A-merk. Wel zijn de A-merkflesjes vaak iets duurder. De huismerken zijn er meestal alleen op waterbasis, en daardoor wat goedkoper. Lees voor gebruik altijd de bijsluiter door, want de dosering kan per merk verschillen.
Vitamine D druppels propylgallaat
In 2019 ontstond er onrust door berichten in de media dat de stof propylgallaat in vitamine D-druppels op waterbasis schadelijk zou zijn voor jonge kinderen. Uit voorzorg adviseerden kinderartsen ouders om alleen vitamine D zonder propylgallaat aan hun kinderen te geven. In 2020 is uit onderzoek van het RIVM gebleken dat de hoeveelheid propylgallaat in vitamine D-druppels veilig is voor baby's van vier maanden en ouder. Om zeker te weten of het ook veilig is voor jongere baby's, bij wie de organen nog in ontwikkeling zijn, is meer onderzoek nodig. Wil je je baby geen druppels met deze stof geven, koop dan vitamine D op oliebasis. Propylgallaat gaat bederf tegen en moet verplicht worden vermeld op de verpakking (E 310). Als het niet op het etiket staat, zit het niet in de druppels.
Hoe geef je je baby de vitamines?
Hoe kun je de vitamines het beste toedienen? Je kunt de vitamines op een lepeltje doen en aan je baby geven. Als hij het nog moeilijk vindt om van een lepeltje te eten, kun je een pipet gebruiken. Als je baby al hapjes eet, kun je de druppels mengen met de voeding van je baby.
Het is belangrijk dat je de vitamines pas toevoegt als het hapje is opgewarmd. De vitamines gaan dan niet verloren. Het nadeel van het mengen door het eten is dat je baby misschien niet alles opeet. Hij krijgt dan ook niet al zijn (extra) vitamines binnen.
Lees meer: De eerste hapjes, zo kom je erachter of je baby eraan toe is
Een dag vergeten om vitamines te geven
Het geeft niet als je een keer vergeet om je baby de extra vitamines te geven. Je kunt de druppels alsnog geven als je eraan denkt. Let er wel op dat kinderen tot één jaar maximaal 25 microgram vitamine D per dag mogen krijgen. Voor vitamine K maakt dat voor zover bekend niet uit. Kies een vast moment op de dag om de druppels te geven en zet eventueel een timer. Als het een routine is, vergeet je ze minder snel.
Vitamine K-injectie
Omdat sommige kinderen de druppels vitamine K niet goed opnemen, heeft het ministerie van Volksgezondheid op advies van de Gezondheidsraad besloten om de vitamine vanaf halverwege volgend jaar aan te bieden als injectie. Als de ouders dit willen, kan de verloskundige deze prik direct na de geboorte geven in het bovenbeen van de baby. Volgens internationaal onderzoek werkt dit beter dan de druppels.
Een nadeel van de injectie is dat dit voor een pasgeboren baby stressvol kan zijn. Op het moment van de prik, maar ook als de prikplek nog een tijd pijnlijk blijft. Voor een gezond hechtingsproces is het belangrijk om de aanmaak van stresshormonen bij de baby en de ouders zoveel mogelijk te vermijden. Als je liever geen injectie wilt, kun je er nog steeds voor kiezen de druppels aan je baby te geven.
Lees meer: Dit zijn alle belangrijke vitamines voor kinderen
Bron: De Verloskundige, Voedingscentrum, RTL Nieuws, Sara Wickham
