Eiceldonatie

Als je geen (gezonde) eicellen produceert of een erfelijke ziekte hebt en toch graag zwanger wil worden, kun je kiezen voor eiceldonatie. De eiceldonor staat dan een eicel af die bevrucht wordt door een zaadcel van (bijvoorbeeld) je eigen partner. Daarna wordt de bevruchte donoreicel in jouw baarmoeder geplaatst om uit te groeien tot een baby.

In samenwerking met expert

Kim Smienk

Specialist familierecht & familiemediator

Wat is eiceldonatie?

Eiceldonatie is het afstaan van onbevruchte eicellen aan andere vrouwen. Bijvoorbeeld vrouwen die zelf geen eicellen (meer) produceren of bij wie de eicellen niet (meer) geschikt zijn, maar die wel een gezonde baarmoeder hebben en graag zwanger willen worden. Ook worden er draagmoeders zwanger van gedoneerde eicellen, bijvoorbeeld omdat ze wel draagmoeder willen zijn, maar niet van hun eigen eicel.

Hoe werkt eiceldonatie?

De behandeling bij eiceldonatie is hetzelfde als bij een IVF behandeling. De eiceldonor krijgt 2 tot 4 weken lang hormoonbehandelingen (injecties) waardoor er meerdere eicellen tegelijk gaan rijpen. Daarna worden de gerijpte eicellen ‘geoogst’ tijdens een (meestal vrij pijnlijke) punctie. Nadat de sterkste eitjes extern bevrucht zijn met sperma, worden er maximaal twee eitjes in de baarmoeder van de vrouw geplaatst. Zij heeft ook hormonen toegediend gekregen om de baarmoederwand op de bevruchte eicel voor te bereiden. Als het eitje zich heeft ingenesteld, is de vrouw zwanger.

Slagingspercentage

De kans op zwangerschap na een eiceldonatiebehandeling is even groot als die na een reguliere IVF-behandeling. Het slagingspercentage is vooral afhankelijk van de leeftijd van de eiceldonor. Hoe jonger de donor, hoe groter de kans dat de bevruchte eicel zich innestelt en er een doorgaande zwangerschap ontstaat. De leeftijd van de vrouw waarbij de eicel wordt geplaatst heeft hier waarschijnlijk geen invloed op.

Leeftijdsgrens

De maximumleeftijd van de wensmoeder om gebruik te mogen maken van eiceldonatie in Nederland is vijfenveertig jaar. Daarna lopen moeder en (ongeboren) kind teveel risico op medische complicaties. Eiceldonoren zijn bij voorkeur niet ouder dan zesendertig, maar in ieder geval niet ouder dan veertig.

Het vinden van een eiceldonor

De zoektocht naar een betrouwbare, geschikte eiceldonor is niet makkelijk. Nadat in 2004 de anonimiteit van donoren is opgeheven, is het aantal donoren drastisch afgenomen. Alle donoren worden sindsdien wettelijk geregistreerd en kinderen kunnen de persoonsgegevens van hun eicel-donor vanaf hun zestiende jaar opvragen. Dit weerhoudt sommige vrouwen ervan om eicellen te doneren.

Er zijn drie manieren om aan een donor te komen:

1. Een bekende donor

   De meeste stellen die in Nederland eiceldonatie ondergaan, zoeken zelf een donor. Dit kan bijvoorbeeld een zus, nichtje of vriendin zijn. Het voordeel van donatie door een familielid is dat het kind een deel van de erfelijke eigenschappen van de wensmoeder heeft. Vaak is er echter geen familielid of bekende die wil of kan doneren. Ook kan het zijn dat de wensouders het juist prettiger vinden om wat meer afstand te hebben tot de donor.

   Oproep
   Via een oproep in een tijdschrift of via bemiddelingssites kun je op zoek gaan naar een eiceldonor. Ook op de website van Freya (de vereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen) zijn er regelmatig oproepen. Dit heet nog steeds een bekende donor, je legt zelf contact met de donor en deze wordt ook geregistreerd door de behandelend kliniek in Nederland. Het is in Nederland niet verboden te bemiddelen in vraag en aanbod van eicel- en/of spermadonoren.

   Via een kliniek
   Wensouders die zelf een donor meebrengen, kunnen terecht in diverse IVF-centra en IVF-transportklinieken. Transportklinieken zijn ziekenhuizen die op het terrein van IVF nauw samenwerken met een IVF-centrum en waar behandeling tot en met de eicelpunctie wordt uitgevoerd. Als het ziekenhuis van de wensouders voor de donor ver weg is, is het in principe mogelijk om een deel van de behandeling onder begeleiding van een arts in een dichterbij gelegen ziekenhuis te doen.

   Advertentie

2. Nederlandse eicelbanken

   In Nederland zijn er drie eicelbanken waar wensouders terecht kunnen, maar de wachtlijsten zijn heel lang. Het UMC Utrecht heeft een speciale site met informatie voor eventuele donoren en wensouders: bijzonderewaarde.nl. Naast het UMC Utrecht heeft ook het Medisch Centrum Kinderwens (MCK) in Leiderdorp een eicelbank (mckinderwens.nl) en ook het AMC in Amsterdam (www.amc.nl/donor). De gegevens van de eicelbankdonoren worden geregistreerd zodat een kind later gegevens van zijn donor kan opvragen.

3. Donor uit het buitenland

   In klinieken in Amerika, België, Spanje, Rusland, Griekenland en in enkele voormalige Oostbloklanden is eiceldonatie gebruikelijker dan in Nederland. De regels zijn minder streng en donoren kunnen een financiële vergoeding krijgen. Bovendien is anonieme donatie nog mogelijk en zijn er minder wachtlijsten. Daarom wijken Nederlandse wensouders regelmatig uit naar het buitenland. Ook homostellen die met hulp van eiceldonatie en een draagmoeder een kind willen krijgen, zoeken vaak hun toevlucht in het buitenland, omdat zij in Nederland niet in aanmerking komen voor een IVF-behandeling. In Italië, Duitsland, Zwitserland en Noorwegen is eiceldonatie verboden.

   Anonieme ruildonatie
   In België is ruildonatie mogelijk. Hierbij lever je bij een kliniek eicellen in van een donor die je zelf gevonden hebt, en krijg je er anonieme eicellen voor terug. Dit is een goede oplossing voor wensouders die wel een donor weten, maar geen bekende willen als donor van hun kind. Deze vorm van donatie bestaat niet in Nederland, omdat anoniem doneren hier verboden is.

Criteria eiceldonor

Het donatietraject is emotioneel en lichamelijk zwaar en niet zonder risico’s. Donoren worden daarom altijd eerst uitgebreid psychisch en lichamelijk onderzocht. Ze moeten gemotiveerd en vrijwillig aan het traject beginnen en (geestelijke) gezond en fit zijn.

Ook mogen er in hun familie geen erfelijke ziektes voorkomen. Bij voorkeur heeft een donor zelf al een compleet gezin. De kans bestaat namelijk dat de vruchtbaarheid van de eiceldonor afneemt door de behandeling. Het is belangrijk dat ook de eventuele partner en kinderen van de donor achter het traject staan en dat de donor en wensouder(s) goede afspraken met elkaar maken over de opvoeding van het kind. Ook is het goed om vooraf te bespreken hoe je open je bent over de donatie. In de eerste plaats naar het kind zelf, maar ook naar bijvoorbeeld familie, school en collega’s.

Vergoeding

Het donoren van eicellen met een commercieel doel is verboden in Nederland. Vrouwen die eicellen doneren aan één van de drie eicelbanken in Nederland krijgen hiervoor een vaste vergoeding. Bij wensouders die een eiceldonor aandragen bij een kliniek is het gebruikelijk dat de wensouders een onkostenvergoeding betalen aan de donor, denk bijvoorbeeld aan medische kosten, reiskosten, opvangkosten voor haar kinderen etc. Maak ook hier van tevoren goede afspraken over.

Bron: Freya Brochure Eiceldonatie