Bevallen met een moeder-geassisteerde keizersnede: zo gaat dat

Wat is een keizersnede?

Bij een keizersnede wordt je baby door middel van een operatie via de buik geboren. Dit gebeurt door een kleine snee (incisie) in je onderbuik, in het gebied dat onder de rand van je onderbroek valt. De operatie duurt meestal drie kwartier tot een uur en de baby wordt na ongeveer 5 tot 10 minuten geboren.

Er wordt vaak voor een keizersnede gekozen als de gezondheid van de moeder of de baby bij de bevalling in gevaar komt, als de bevalling niet vordert of als een vaginale bevalling niet mogelijk is (bijvoorbeeld bij een voorliggende placenta).

Geplande keizersnede

Een keizersnede kan gepland of ongepland zijn. Bij een geplande keizersnede is al voor de bevalling duidelijk dat de baby beter of alleen via een keizersnede geboren kan worden. Meestal vindt een geplande keizersnede plaats rond 39 weken zwangerschap. De longen van de baby zijn dan vrijwel helemaal volgroeid ('uitgerijpt'), wat betekent dat de baby goed kan ademhalen na de geboorte.

In sommige gevallen kan de gezondheid van de moeder of de baby aanleiding geven om de baby eerder te halen dan bij 39 weken, zoals bij een zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie) of een ernstige groeiachterstand van de baby.

Bij een gezonde zwangerschap en een goed gegroeide baby is het vaak niet verstandig om veel langer dan 39 weken te wachten met een geplande keizersnede, omdat de kans steeds groter wordt dat de bevalling dan al spontaan begint. Er is dan ineens een ongeplande keizersnede nodig en je kunt veel pijn en ongemak hebben van je (beginnende) weeën.

Bij een geplande keizersnede krijg je meestal een gedeeltelijke verdoving, in de vorm van een ruggenprik. Je maakt de geboorte van je baby bewust mee, maar je voelt bijna niks van de operatie zelf.

Lees ook: Ruggenprik bij bevalling: de voor- en nadelen

Spoedkeizersnede of ongeplande keizersnede

Een ongeplande keizersnede wordt meestal een 'spoedkeizersnede' genoemd. Dat geeft een vertekenend beeld, want het komt gelukkig maar weinig voor dat er bij een keizersnede zo'n acute nood is dat er met spoed moet worden ingegrepen en iedereen gaat rennen. De term 'ongeplande keizersnede' klopt eigenlijk beter.

Een spoedkeizersnede kan nodig zijn als de bevalling onvoldoende vordert of als de moeder of de baby tijdens de bevalling in nood komt of dreigt te komen. Maar ook als je al weeën krijgt voor de datum van je geplande keizersnede, en het niet veilig is om de baby alsnog vaginaal geboren te laten worden, krijg je een spoedkeizersnede.

Hoeveel spoed er is, hangt dus af van hoe het met de moeder en de baby gaat. Soms betekent dat flink opschieten, maar meestal is er genoeg tijd om rustig naar de operatiekamer te gaan. Gelukkig maar, want een spoedkeizersnede is voor de meeste ouders best spannend.

Heel soms is er zoveel spoed dat de spoedkeizersnede wordt verricht onder narcose. Dit heet algehele anesthesie en het betekent dat je gaat slapen tijdens de operatie. Narcose toedienen gaat vaak sneller dan een ruggenprik zetten, zodat je baby het snelst geboren kan worden. Een spoedkeizersnede onder narcose komt gelukkig maar heel weinig voor. In de meeste gevallen is er voldoende tijd om een ruggenprik te zetten, zodat je de geboorte van je kind bewust kunt meemaken.

Lees meer: Keizersnede, wat kun je verwachten?

Wat is een moeder-geassisteerde keizersnede of MAC?

Veel ouders vinden een keizersnede een erg medische en onpersoonlijke bevalling. Dat is erg jammer, want de geboorte van je baby is een ontzettend belangrijke en vaak ook heel mooie gebeurtenis in je leven. Net als bij een vaginale bevalling kun je je wensen voor een geplande keizersnede aangeven in een geboorteplan. Dit bevalplan kun je op de polikliniek met je gynaecoloog bespreken. Zo kun je ervoor kiezen om zelf te assisteren tijdens je geplande keizersnede. Dit wil zeggen dat je tijdens de operatie zelf je baby uit je buik tilt. Dit heet een moeder-geassisteerde keizersnede of een MAC (Mother Assisted C-section).

Lees ook: Een 'natuurlijke keizersnede' of gentle sectio, wat houdt dat in?

Waarom een moeder-geassisteerde keizersnede?

Een moeder-geassisteerde keizersnede is een veilige ingreep, met een vergelijkbaar risico op complicaties als bij een gewone keizersnede. Voor veel ouders is de MAC wel een fijnere ervaring, omdat ze meer betrokken zijn bij de geboorte van hun kind en er direct huid-op-huidcontact mogelijk is.

Hoe verloopt een moeder-geassisteerde keizersnede?

Een moeder-geassisteerde keizersnede moet goed worden voorbereid. Van tevoren neemt de gynaecoloog op de polikliniek het hele proces uitgebreid met jou en je partner door. Zo weet je wat je te wachten staat en hoe je kunt assisteren bij deze bijzondere operatie. Ook kun je eventuele andere wensen aangeven. De gynaecoloog kan met jullie meedenken hoe je er een zo mooi en persoonlijk mogelijke ervaring van kunt maken.

Tijdens elke bevalling of operatie worden er hygiënemaatregelen genomen om alles veilig te laten verlopen. Zo krijg je bij een keizersnede operatiekleding aan en een haarnetje op je hoofd. Maar als je je baby zelf uit je buik wilt tillen, krijg je ook een steriel operatiepak en steriele handschoenen aan, zodat je tijdens de operatie veilig kunt assisteren. De keizersnede duurt door deze voorbereidingen wat langer dan een gewone keizersnede.

Zo verloopt de geboorte

Tijdens de moeder-geassisteerde keizersnede ben je gedeeltelijk verdoofd door de ruggenprik. Je kunt de geboorte dus helemaal bewust meemaken. Zo verloopt de geboorte:

1. 01.

   Na het openen van je buik en je baarmoeder duwt de gynaecoloog op je bovenbuik, terwijl jij je handen net boven je buik houdt. Zo wordt het hoofdje van je baby in jouw handen geboren zodra het tevoorschijn komt. Jij bent dan de eerste die je baby aanraakt.

2. 02.

   De gynaecoloog helpt om je baby tot zijn schouders geboren te laten worden. Daarna kun je je baby zelf aanpakken, uit je buik tillen en rustig op je borst leggen. De operatiejas die je aanhebt wordt opengemaakt, zodat je je baby gelijk huid-op-huid bij je kunt leggen. Zo blijft je baby ook lekker warm.

3. 03.

   Zolang je baby niet met de kinderarts mee hoeft, kan hij bij je blijven liggen. Je kunt de navelstreng laten uitkloppen (minimaal een minuut, maar als de situatie het toelaat ook langer) en jij of je partner kan zelf de navelstreng doorknippen.

4. 04.

   Na een tijdje wordt je baby even van je borst gehaald en krijg jij de kans om je operatiepak en handschoenen uit te trekken. Je baby krijgt ondertussen een kort lichamelijk onderzoek en een test waar een cijfer uitkomt: de apgar-score. Als alles goed gaat met je baby, komt hij weer terug op je borst.

5. 05.

   Je baby kan dan tot het eind van de operatie bij je blijven liggen. Het sluiten van je buik (hechten) neemt ongeveer een halfuur in beslag.

6. 06.

   Als je borstvoeding wilt geven, kun je met hulp proberen de eerste voeding op de operatiekamer te geven. Al kan dit door je liggende houding lastig zijn. In dat geval voed je je baby direct na de operatie op de uitslaapkamer.

Lees meer: Wat houdt de apgar-score precies in?

Voordelen van moeder-geassisteerde keizersnede

Een keizersnede is geen natuurlijke bevalling, het blijft een operatie. Maar met een moeder-geassisteerde keizersnede kunnen vrouwen dit gevoel wel meer ervaren. Als je zelf je baby aanpakt, ben je ook veel meer betrokken dan bij een gewone keizersnede.

Ook kan een fijne keizersnede-ervaring soms helpen bij het verwerken van een eventuele eerdere vervelende bevallingservaring. Een ander voordeel is dat je direct huid-op-huidcontact met je baby kunt hebben, zonder tussenkomst van een arts. Dit directe huid-op-huidcontact lijkt een positief effect te hebben op:

• Het geven van borstvoeding

• De hechting tussen moeder en kind

• De pijnbeleving in de herstelfase van de moeder

Wanneer is een moeder-geassisteerde keizersnede mogelijk?

Als je van tevoren weet dat je baby door middel van een keizersnede ter wereld komt, kun je erover nadenken om zelf te assisteren tijdens de bevalling. Zolang het medisch verantwoord, veilig en uitvoerbaar is, is een moeder-geassisteerde keizersnede een optie.

Het is belangrijk dat je deze wens vooraf bespreekt met een gynaecoloog en stap voor stap doorneemt wat je kunt verwachten. Vaak gebeurt dit op de polikliniek aan de hand van foto's of filmpjes. Online is ook veel informatie te vinden over de moeder-geassisteerde keizersnede.

Wanneer kan een moeder-geassisteerde keizersnede niet?

Bij een ongeplande keizersnede is het niet mogelijk om te assisteren. Er is dan te weinig tijd om je goed voor te bereiden en een operatiepak en handschoenen aan te trekken. Een moeder-geassisteerde keizersnede is vaak ook niet mogelijk wanneer er een groter risico op complicaties wordt verwacht. Bijvoorbeeld wanneer je baby na de geboorte gelijk zorg nodig heeft door een slechte groei of een infectie. Hij moet dan meteen naar de kinderarts, waardoor er geen tijd is om hem zelf rustig uit je buik te tillen.

Een moeder-geassisteerde keizersnede gaat meestal zonder problemen, maar mochten er tijdens de operatie complicaties optreden, zoals een bloeding, dan is deze manier van bevallen niet verantwoord. Ook bieden niet alle ziekenhuizen in Nederland een moeder-geassisteerde keizersnede aan, dus bespreek het op tijd met je gynaecoloog als je dit graag wilt. Je kunt dan samen kijken wat er wél mogelijk is. Ook kun je misschien overwegen om over te stappen naar een ziekenhuis dat wel een moeder-geassisteerde keizersnede aanbiedt.

Zo maak je een geboorteplan

Als je zwanger bent, is het slim om van tevoren na te denken over de keuzes die er zijn als je gaat bevallen. Het maken van een geboorteplan helpt daarbij. Dit is een document waarin jij en je partner aangeven wat jullie ideeën, voorkeuren en wensen zijn. Het is geen eisenpakket, maar een hulpmiddel: het geeft je verloskundige of gynaecoloog handvatten om jou zo goed mogelijk te begeleiden tijdens je bevalling. Ook als dit een keizersnede is. Lees meer over het maken van een geboorteplan.

Moeder-geassisteerde keizersnede in Nederland

Een moeder-geassisteerde keizersnede komt in het buitenland wel vaker voor. Daar wordt het ook wel 'Maternal Assisted C-section' of een MAC genoemd. In 2017 is er voor het eerst in Nederland een baby geboren via een moeder-geassisteerde keizersnede, in het Diakonessenhuis in Utrecht. Moeder Camilla wilde dat graag, omdat haar eerste bevalling traumatisch was verlopen.

De moeder-geassisteerde keizersnede wordt steeds populairder bij ouders. Sinds 2017 zijn er in het Diakonessenhuis meer dan 150 van deze keizersneden verricht, waarvan het grootste deel in de afgelopen twee jaar. Ook bieden inmiddels in steeds meer ziekenhuizen gynaecologen deze bijzondere operatie aan, zoals Ziekenhuis Amstelland in Amstelveen en Tjongerschans Ziekenhuis in Heerenveen.

Ga jij bevallen door middel van een geplande keizersnede en zou jij zelf je baby uit je buik willen tillen? Vraag dan eerst na of dit kan in het ziekenhuis waar jij wilt bevallen.

Lees meer: Ziekenhuisbevalling, wat kun je verwachten?

Dit kun je verwachten bij een keizersnede:

Bronnen: Diakonessenhuis Utrecht, Mens en Gezondheid, De Gynaecoloog
Hoofdbeeld: Inge Berken