Gentle sectio: zo gaat een natuurlijke keizersnede

Wat is een gentle sectio?

Gentle sectio betekent 'zachte' of 'vriendelijke' keizersnede. Het blijft een operatie, maar anders dan bij een gangbare keizersnede wordt bij een gentle sectio extra gelet op de hechting tussen moeder en kind. De interpretatie per ziekenhuis kan verschillen, maar in principe wordt een vaginale bevalling zoveel mogelijk nagebootst, door de baby zelf uit de buik te laten kruipen.

Daarnaast is het doel om te voorkomen dat moeder, kind en partner worden gescheiden, door de baby direct na de bevalling op de borst te leggen en te laten drinken uit de borst. Ook kan de moeder door een venster meekijken hoe de baby geboren wordt en mag er een extra persoon in de ruimte aanwezig zijn, bijvoorbeeld de vader. Het wordt daarom ook wel een natuurlijke of gezinsvriendelijke keizersnede genoemd.

Baby kruipt met hulp uit de buik tijdens een gentle sectio.

Hoe gaat een gentle sectio in z'n werk?

Vooraf bespreken ouders met de gynaecoloog wat er tijdens de geplande keizersnede gaat gebeuren en wat hun wensen zijn. De partner mag er van begin tot eind bij zijn, de temperatuur in de operatiekamer is wat hoger en dus aangenamer dan bij een standaard keizersnede en er is zo min mogelijk omgevingsgeluid. Meestal kun je tijdens de operatie naar zelfgekozen muziek luisteren. Ook kun je je baby geboren zien worden door een transparant operatiedoek, of door het operatiedoek te laten zakken zodra je baby tevoorschijn komt.

De geboorte gaat langzaam, om zoveel mogelijk het tempo van een vaginale bevalling aan te houden. Zodra het hoofd is geboren, kruipt de baby met behulp van de samentrekkende baarmoeder – en eventueel de gynaecoloog – zelf uit de buik. Dit wordt ook wel 'walking the baby out' genoemd en is voor de baby rustiger en natuurlijker dan wanneer hij abrupt uit de baarmoeder wordt gehaald. Daarna mag de baby direct (of na een korte check) uitgebreid huid-op-huid bij de moeder liggen.

Wanneer ga je voor een natuurlijke keizersnede?

Soms weet je van tevoren dat je baby met een keizersnede ter wereld zal komen, omdat een vaginale bevalling niet mogelijk is of te grote risico's met zich meebrengt. Bijvoorbeeld als de placenta of een vleesboom voor de baarmoedermond ligt, of omdat de baby in dwarsligging ligt. Als je baby in stuit ligt, is vaginaal bevallen meestal wel mogelijk. Dit is afhankelijk van wat je zelf wilt en wat de gynaecoloog adviseert.

Illustratie van verschillende soorten liggingen in de baarmoeder.

Als vaststaat dat je bevalt met een keizersnede, kun je vragen om een gentle sectio. Blijkt tijdens de bevalling dat je baby spontaan met een keizersnede geboren moet worden, dan is een gentle sectio meestal niet mogelijk, omdat daarvoor een uitgebreider medisch team nodig is. Toch proberen steeds meer ziekenhuizen ook dan bepaalde punten van de gentle sectio aan te houden, zolang dit medisch gezien veilig is. Je kunt sowieso in je geboorteplan opnemen wat jij belangrijk vindt bij een eventuele spoedkeizersnede, en vragen of hier zoveel mogelijk rekening mee kan worden gehouden.

Let op: Ziekenhuizen in Nederland streven ernaar om de gentle sectio aan te bieden. Maar dit is in de praktijk, mede door het tekort aan medisch zorgpersoneel, waaronder verpleegkundigen en operatieassistenten, niet altijd mogelijk. Je kunt daarom het beste bij het ziekenhuis in jouw regio nagaan of ze de mogelijkheid hebben om de gentle sectio aan te bieden.

Bereid je goed voor op je bevalling met onze handleiding 'geboorteplan schrijven'.

Gentle sectio versus gewone keizersnede

Voor veel vrouwen is het een teleurstelling als ze horen dat ze moeten bevallen met een keizersnede, alleen al omdat een operatie de nodige stress oplevert. Bovendien vinden veel ouders het moeilijk dat ze hun baby niet geboren kunnen zien worden en dat hij na de geboorte direct bij de moeder wordt weggehaald. Bij een gentle sectio gaat dit anders: deze keizersnede verloopt zo zacht en rustig mogelijk voor de ouders én de baby.

Dit zijn de belangrijkste verschillen tussen een gentle sectio en een traditionele, geplande keizersnede:

1. 01.

   De voorbereiding: een gentle sectio is en blijft een keizersnede en dus een operatie. De voorbereiding verloopt bij beide operaties dan ook hetzelfde: je krijgt een blaaskatheter en een ruggenprik. Je kunt vragen of je partner hierbij aanwezig mag zijn. Hij mag sowieso vanaf het moment dat je in de operatiekamer komt bij je zijn.

2. 02.

   De sfeer: een belangrijk verschil is dat de operatiekamer bij een gentle sectio minder koud en ongezellig is dan bij een gewone keizersnede. Normaal gesproken is een operatiekamer door de kille verlichting, piepende apparaten en hectiek geen ideale setting voor een ontspannen bevalling. Bij een gentle sectio wordt rekening gehouden met de sfeer. Alles is er zoveel mogelijk op gericht om jou, je partner en jullie baby een rustige bevallingservaring te geven. Er is zo min mogelijk omgevingsgeluid, je mag je eigen muziek draaien en het licht kan vaak worden gedimd zodra het hoofdje van de baby eruit is. Ook is het aangenaam verwarmd. Dat is niet alleen fijner voor je baby, maar ook voor jou.

3. 03.

   Tijdens de bevalling: bij een gentle sectio wordt zoveel mogelijk een natuurlijke bevalling nagebootst. Zo kun je meekijken als je baby wordt geboren. Er wordt een transparant operatiedoek gebruikt, een doek met doorkijkvenster of het doek wordt weggehaald als de baby eruit komt. Je hoeft zijn allereerste blik en kennismaking met de wereld daardoor niet te missen. De geboorte gebeurt langzaam, zodat het tempo lijkt op een vaginale geboorte.
   
   Als het kan laat de arts de baby, 'geduwd' door het samentrekken van de baarmoeder, zelf naar buiten kruipen. Dat hij dit op eigen kracht mag doen, voelt voor een baby natuurlijker dan wanneer hij snel uit de buik wordt getild. De longetjes kunnen beter ontplooien en de eerste ademhaling gaat rustiger dan bij een abrupte overgang van buik naar buitenwereld. Ook kun je je baby soms direct aanraken of zelf aanpakken en bij je nemen. Dit heet een mother assisted gentle sectio.

4. 04.

   Na de geboorte: bij een gangbare keizersnede neemt de kinderarts de baby meestal na de geboorte mee voor onderzoek. De moeder blijft achter om gehecht te worden en ziet haar kind pas na een (paar) uur weer, als hij is aangekleed. Je mist dan het eerste rustige huid-op-huid-contact direct na de geboorte, dat zo belangrijk is voor jullie hechting. Bij een gentle sectio mag de baby direct, of na een korte check door de kinderarts, bij de moeder liggen. De ecg-plakkers voor de hartmonitor zijn van tevoren op de schouders van de moeder aangebracht in plaats van op de borst, zodat de baby op de borst kan liggen terwijl de moeder wordt gehecht. Om warm te blijven krijgen jullie een deken over jullie heen. Je kunt zo met z'n tweeën of drieën uitgebreid contact maken, als je (beval)partner erbij is. Dit is rustgevend voor de baby, het helpt bij een stabiele hartslag en temperatuur en zorgt dat de borstvoeding makkelijker op gang komt. De navelstreng wordt niet direct doorgeknipt, maar mag net als bij een vaginale bevalling uitkloppen, zodat de baby al zijn eigen ijzerrijke bloed uit de placenta meekrijgt.
   
   Als jij klaar bent om de operatiekamer te verlaten en alles goed is met de baby, gaan jullie samen naar de uitslaapkamer, waar hij ook bij je blijft. Onderzoek door de kinderarts kan dan gedaan worden, mits het niet eerder nodig is.

Lees ook: De eerste 30 minuten van je pasgeboren baby, dit gebeurt er allemaal in zijn lijfje

De voordelen van een gentle sectio

• De sfeer in de operatiekamer is minder klinisch en meer ontspannen.

• Je (beval)partner is er van het begin tot eind bij.

• Jullie zien samen de baby geboren worden.

• De baby komt zo rustig mogelijk ter wereld.

• De start van je baby's leven is natuurlijker en minder stressvol.

• De navelstreng mag uitkloppen en wordt pas doorgeknipt als de baby een tijdje bij de moeder op de borst heeft gelegen of zelfs pas in de uitslaapkamer. Lees hier meer bijzondere weetjes over de navelstreng.

• Je krijgt je baby (vrijwel) direct huid-op-huid bij je. Dit bevordert de hechting en zorgt onder meer voor een stabiele hartslag en temperatuur bij je kind.

• Moeder, kind en partner worden niet gescheiden (mits alles medisch gezien voorspoedig gaat).

• Je kunt je baby op de operatiekamer al aanleggen, als je borstvoeding wilt geven. Kort na de geboorte zijn baby's vaak alert en willen ze drinken. Borstvoeding geven gaat daardoor vaak makkelijker na een gentle sectio dan na een gewone keizersnede.

• Moeders hebben na de keizersnede vaak minder pijnstilling nodig, doordat ze een rustig 'gouden uur' met hun baby hebben gehad.

• Als een baby vaginaal wordt geboren, krijgt hij bacteriën van de moeder mee die belangrijk zijn voor zijn darmflora en immuunsysteem. Dit noem je kolonisatie. Bij een gewone keizersnede gebeurt dit niet, maar doordat hij bij een gentle sectio direct op je blote borst ligt, is er wel gelijk kolonisatie van huidbacteriën.

• Na overleg vooraf kan een geboortefotograaf soms toegang krijgen tot de operatiekamer. Ook kan iemand van het medisch team foto's maken

Een moeder-geassisteerde keizersnede (MAC)

Het werd in dit artikel al even kort genoemd, maar als je kiest voor een natuurlijke keizersnede, kun je ook aangeven dat je het liefst een moeder-geassisteerde keizersnede wilt. Dit wordt ook wel een MAC (Mother Assisted C-section) genoemd. Hierbij gelden alle voordelen van de gentle sectio, maar kun je zelf de baby aanpakken of overpakken van de arts als hij uit je buik kruipt.

Als je zelf je baby aanpakt, voel je je meer betrokken en in controle dan bij een gewone keizersnede. Nog een belangrijk voordeel: je kunt hierdoor direct huid-op-huidcontact met je baby hebben, zonder tussenkomst van een arts of verpleegkundige. Een moeder-geassisteerde keizersnede vereist van het ziekenhuis wel wat voorbereiding. Lees hier alles over deze veilige ingreep.

Speciale sectio-buideldoek

Speciaal voor op de operatiekamer ontwierp kinderverpleegkundige Anne Marie Louwerse de HugMee. Dit is een handige buideldoek die de baby bij een gentle sectio warm houdt tijdens het eerste huid-op-huid-contact. De baby blijft zo goed liggen en kan meestal in de buidel bij de moeder blijven als ze van de operatietafel naar een bed wordt verplaatst. Bij een tweeling kan de partner ook een baby in de HugMee buidelen. Steeds meer ziekenhuizen werken ermee.

Lees ook: Pasgeboren baby's hebben huidhonger, 5 voordelen van buidelen

Tips

1. 01.

   Het kan per ziekenhuis verschillen hoe de gentle sectio precies wordt uitgevoerd. Vraag bij het voorgesprek met de gynaecoloog goed na wat de procedure in jouw ziekenhuis van stap tot stap inhoudt.

2. 02.

   Je kunt de gynaecoloog vragen of je het gesprek mag opnemen, zodat je het thuis rustig kunt terugluisteren en tijd hebt om na te denken over de opties.

3. 03.

   Als iets wat jij belangrijk vindt niet kan, loont het de moeite om er opnieuw over in gesprek te gaan. Soms blijkt er dan meer mogelijk dan gedacht of denkt de gynaecoloog met je mee over een goed alternatief.

4. 04.

   Op YouTube staan veel video's van gentle sectio's (hieronder vind je een goed voorbeeld). Hier kun je inspiratie uit halen en je kunt eventueel aan de gynaecoloog laten zien wat je graag wilt. Misschien helpt het ook wel met eventuele spanning voor de dag.

5. 05.

   Als het je rust geeft, kun je vragen of je van tevoren een keer in de operatiekamer mag kijken.

Lees ook: Herstellen na een keizersnede, alles wat je moet weten