Wat is het HELLP-syndroom?
Het HELLP-syndroom is een ernstige zwangerschapscomplicatie. Het is een vorm van zwangerschapsvergiftiging. De term 'HELLP' komt uit het Engels en de letters geven aan wat er in je lichaam mis is als je dit syndroom hebt:
-
Hemolysis: afbraak van rode bloedcellen
-
Elevated Liver enzymes: verstoorde leverfunctie
-
Low Platelets: tekort aan bloedplaatjes
Het HELLP-syndroom kan zich geleidelijk ontwikkelen als gevolg van pre-eclampsie, maar het kan ook plotseling ontstaan. Vanaf 20 weken zwanger tot nog enkele dagen na de bevalling kun je zwangerschapsvergiftiging krijgen.
Hoge bloeddruk als je zwanger bent
Tijdens de zwangerschap controleert je verloskundige of gynaecoloog regelmatig je bloeddruk, omdat een hoge bloeddruk zwangerschapscomplicaties kan veroorzaken. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten hoge bloeddruk:
-
Pre-existente hypertensie: je bloeddruk was al te hoog voordat je zwanger werd.
-
Zwangerschapshypertensie: je krijgt tijdens de zwangerschap een te hoge bloeddruk. Lees hier meer over zwangerschapshypertensie.
-
Pre-eclampsie: dit is een ernstige vorm van zwangerschapshypertensie, met tijdelijke orgaanschade en eiwitten in je urine. Lees hier meer over pre-eclampsie.
-
HELLP: een speciale vorm van ernstige zwangerschapshypertensie.
Bij HELLP is er altijd sprake van een hoge bloeddruk, maar het verraderlijke is dat het langzamerhand of juist heel snel kan ontstaan. Gelukkig is de kans dat je HELLP krijgt klein: het komt voor bij 0,5-0,9% van alle zwangerschappen.
Lees ook: Hoge bloeddruk en zwangerschapsvergiftiging
Oorzaak HELLP-syndroom
De oorzaak van het HELLP-syndroom is nog onbekend. Wel is duidelijk dat erfelijkheid een rol speelt. Er is nog geen gen ontdekt dat verantwoordelijk is voor het HELLP-syndroom, maar als je moeder het heeft gehad, is de kans tweemaal zo groot dat jij het ook krijgt. Er bestaat ook een kans op herhaling als je eerder een vorm van zwangerschapsvergiftiging hebt gehad.
Ook is duidelijk dat een aantal factoren het risico op HELLP verhoogt:
-
Hoge bloeddruk voor de zwangerschap
-
Hart- en vaatziekten
-
Diabetes
-
Nierziekten
-
Sommige auto-immuunziekten
-
HELLP komt vaker voor tijdens een eerste zwangerschap
Kans op het HELLP-syndroom
HELLP-syndroom komt voor bij zo'n 5 op de 1000 zwangere vrouwen. De kans dat er een vorm van zwangerschapsvergiftiging optreedt, is bij de eerste zwangerschap het grootst. Maar vrouwen die bij de eerste zwangerschap al een vorm van zwangerschapsvergiftiging hebben gehad, worden tijdens een latere zwangerschap goed in de gaten gehouden. Er is dan kans dat je opnieuw zwangerschapsvergiftiging ontwikkelt.
Wat zijn de symptomen van HELLP-syndroom?
De symptomen van het HELLP-syndroom zijn vaak hetzelfde als bij de andere vormen van zwangerschapsvergiftiging, maar uiten zich heviger. Je kunt last hebben van:
-
Pijn in de bovenbuik (dit kan uitstralen naar de bovenrug of schouderbladen)
-
Hoofdpijn, vooral boven de ogen
-
Veel overgeven
-
Vlekken, lichtflitsen of sterretjes zien
-
Tintelingen
-
Vochtophoping (zwellingen in de onderbenen, handen en gezicht)
-
Weinig plassen
-
Eiwit in de urine
-
Moeite met concentreren, je afwezig voelen
Lees ook: Dit zijn de meest voorkomende zwangerschapskwaaltjes
Als je HELLP-syndroom hebt, hoef je niet al deze klachten te hebben. Ook bij enkele symptomen kan er al sprake zijn van HELLP-syndroom. Wel hebben vrouwen met HELLP-syndroom vrijwel altijd pijn in hun buik. Vaak zit de pijn rechts onder de ribbenkast, het kan ook voelen als een band om je buik, maar ook als krampen. De klachten kunnen ook na een paar uur of een paar dagen overgaan, om vervolgens weer terug te komen.
Herken je de klachten?
Heb je een paar van de bovenstaande klachten? Bel dan meteen je huisarts, verloskundige of gynaecoloog. Zij meten je bloeddruk en kunnen vaak al op basis van je klachten beoordelen of je een (ernstige) zwangerschapsvergiftiging hebt. Met een bloedtest wordt gekeken of het echt gaat om het HELLP-syndroom.
Wanneer naar het ziekenhuisP?
Als je het HELLP-syndroom blijkt te hebben, word je in het ziekenhuis opgenomen. Het HELLP-syndroom kan levensgevaarlijk zijn voor jou én je baby. Door de hoge bloeddruk kunnen er ernstige complicaties optreden: je kunt epileptische aanvallen krijgen (zwangerschapsstuipen of eclampsie), een hersenbloeding of een loslatende placenta.
Jij en je baby worden in het ziekenhuis daarom continu in de gaten gehouden. HELLP kan niet worden behandeld, omdat de oorzaak niet bekend is. Wel worden de symptomen die je door HELLP hebt zo goed mogelijk bestreden. Meestal wordt besloten je baby snel geboren te laten worden, maar daarbij speelt ook mee hoe ver in de zwangerschap je bent.
Ook kun jij medicijnen toegediend krijgen om de longrijping van je baby te versnellen. Er is een kleine kans dat een baby door het HELLP-syndroom in de baarmoeder overlijdt. Als de situatie zo ernstig is dat jouw leven of dat van je baby in gevaar komt, wordt de zwangerschap beëindigd. Dat betekent dat je baby geboren moet worden, ook als hij daar eigenlijk nog niet klaar voor is. Als het veilig is, word je kunstmatig ingeleid, maar als de baby sneller geboren moet worden, krijg je een keizersnede, mogelijk onder narcose.
Meer lezen: Ook dit zijn redenen om doorverwezen te worden naar een gynaecoloog
Gevolgen van HELLP-syndroom voor je baby
Als je baby te vroeg geboren moet worden of een laag geboortegewicht heeft vanwege HELLP, moet hij in de couveuse. Vroeggeboorte kan gevolgen hebben voor zijn ontwikkeling. Welke complicaties er zijn verschilt per situatie en hangt er onder meer van af hoe vroeg je baby wordt geboren. Misschien zijn de longen van je baby nog niet (helemaal) rijp, waardoor hij eerst ademhalingsondersteuning nodig heeft. Andere complicaties kunnen problemen met de bloedsomloop of hersenbloedingen zijn, en in heel ernstige gevallen kan een baby overlijden.
Ook kan blijken dat je baby een groeiachterstand heeft, omdat hij in de baarmoeder minder zuurstof en voedingsstoffen heeft binnengekregen door een verminderde werking van de placenta. Je baby is dan vrij mager, zijn weerstand is minder goed en hij is vatbaarder voor infecties.
Wat de gevolgen op de lange termijn zijn, is nog onduidelijk. De mogelijke gevolgen die worden genoemd door de HELLP-stichting zijn:
-
Motorische schade
-
Kleiner en dunner blijven dan leeftijdsgenoten
-
Obesitas op latere leeftijd
-
Maatschappelijk onaangepast gedrag
-
Problemen met de bloeddruk
Gevolgen voor jou op de lange termijn
Zodra je niet meer zwanger bent, genees je van het HELLP-syndroom. Toch kan het nog een aantal nare gevolgen hebben. Het HELLP-syndroom is niet alleen een aanslag op je lichaam, maar is emotioneel ook zwaar. Je bent in korte tijd heel ernstig ziek geworden, je hebt je zwangerschap niet kunnen afmaken zoals de bedoeling is, de bevalling was stressvol en je hebt zorgen (gehad) over je baby. Misschien was er het ene moment nog niets aan de hand, en moest je het volgende moment vechten voor je leven of dat van jullie baby. Het kost tijd om daar fysiek en mentaal van te herstellen. Ook kan het zijn dat je concentratieproblemen hebt, gevoelig bent voor prikkels, erg vermoeid bent en je conditie maar niet op peil krijgt.
Daarnaast kan de hechting met je baby moeizamer verlopen dan normaal. Omdat hij heel plotseling is geboren, misschien zelfs terwijl jij onder narcose was. Omdat er na de geboorte geen tijd was om in alle rust kennis te maken. Omdat hij in de couveuse ligt of omdat je met de verwerking bezig bent van wat jullie is overkomen. Het kost dan meer moeite om aan elkaar te wennen, je baby te leren kennen en vertrouwen te krijgen in je rol als moeder. Ook kan je baby door een moeizame vroege hechting en stress in de eerste periode van zijn leven onrustig zijn en veel huilen.
Meer lezen: Deze medicijnen zijn gevaarlijk als je zwanger bent
HELLP-syndroom na de bevalling
Als je hele zwangerschap prima is verlopen, kun je na de bevalling toch nog ineens HELLP krijgen. Meestal uit het syndroom zich dan binnen 72 uur na de bevalling. Van HELLP in het kraambed kun je flink ziek worden, maar omdat je baby al is geboren voel je na een paar dagen weer verbetering. Omdat je bij HELLP meestal een hoge bloeddruk hebt, controleert de verloskundige je bloeddruk ook regelmatig in de kraamweek.
Praat erover
Veel vrouwen die het HELLP-syndroom hebben gehad (en hun partners) hebben na de bevalling last van psychische klachten. Ook kun je PTSS ontwikkelen. Ouders zitten na deze gebeurtenis vaak met veel vragen. Je kunt bijvoorbeeld het vertrouwen in je lichaam kwijt zijn, angstig of overbezorgd zijn, verdriet hebben omdat het laatste deel van je zwangerschap je voor je gevoel is afgepakt, of denken dat je hebt gefaald.
Natuurlijk is dat niet zo, het is je overkomen. Toch vragen vrouwen zich vaak af waarom hun lichaam 'het niet kon'. Het is goed om te praten over je ervaringen. Dit kan via de huisarts of het ziekenhuis, bijvoorbeeld met een psycholoog, maatschappelijk werker of EMDR-therapeut. Misschien wil je wel graag vrouwen ontmoeten die hetzelfde hebben meegemaakt. Daarom is Stichting HELLP opgericht: via deze organisatie kun je antwoorden vinden en in contact komen met lotgenoten. Heb je al oudere kinderen? Ook zij hebben misschien behoefte aan wat extra (professionele) aandacht, als ze erg zijn geschrokken of veel hebben meegekregen van jullie zorgen.
Nazorg na HELLP-syndroom
Vrouwen die tijdens hun zwangerschap het HELLP-syndroom of een andere ernstige vorm van zwangerschapsvergiftiging of pre-eclampsie hebben meegemaakt, krijgen vaker hart- en vaatziekten als ze ouder worden. Daarom is het belangrijk dat ook na de zwangerschap de bloeddruk regelmatig wordt gecontroleerd, bijvoorbeeld door de huisarts of tijdens controles bij een internist.
Lees ook: Zesde ziekte: wat is dit en is het gevaarlijk voor je baby?
Bronnen: Hellp Stichting
