Prostaglandine en zwangerschap: wat doet dit hormoon?

Aan het eind van de zwangerschap maakt je lichaam het hormoon prostaglandine aan. Dit is nodig om de bevalling te laten beginnen. Wat doet prostaglandine precies? En hoe zit dit als je bevalling kunstmatig wordt ingeleid?

Wat is prostaglandine?

Prostaglandine is een hormoon dat aan het eind van de zwangerschap vrijkomt. Het wordt onder meer aangemaakt door de placenta, de vliezen en het baarmoederslijmvlies. Prostaglandine is nodig om de bevalling te laten beginnen.

Wat doet het hormoon progesteron?

Eerst even aandacht voor een ander hormoon: progesteron. Progesteron en prostaglandine hebben namelijk allebei een rol bij de veranderende functie van de baarmoeder aan het eind van de zwangerschap. Simpel samengevat is je baarmoeder tijdens de zwangerschap de veilige plek waar je baby groeit en zich ontwikkelt, tot hij klaar is voor het leven buiten de buik. Progesteron helpt bij die functie van de baarmoeder. Dit hormoon ontspant de baarmoederspier, zodat die niet gaat samentrekken om de baby te vroeg af te stoten. Het zorgt er ook voor dat je baarmoederhals een slijmprop aanmaakt die de baarmoeder goed afsluit. En progesteron onderdrukt de aanmaak van het hormoon prostaglandine.

Lees meer: progesteron doet nog meer tijdens de zwangerschap én kan ook obstipatie veroorzaken. Lees hier hoe dat zit. 

Wat doet het hormoon prostaglandine?

Als je baby ergens tussen 37 en 42 weken zwangerschap klaar is om geboren te worden, neemt de aanmaak van progesteron af, zodat je lichaam prostaglandine kan aanmaken. Prostaglandine bereidt de baarmoeder voor op een heel andere functie: je baby ter wereld brengen. Waar zorgen de hormoonstoffen prostaglandines voor? Voor het verweken van de baarmoedermond en voor de aanmaak van oxytocine. Zo gaat dat:

• Tijdens de zwangerschap is je baarmoederhals een paar centimeter lang en heel stug. Dit is nodig om de baarmoeder stevig dicht te houden en het gewicht van de baby, de placenta en het vruchtwater te kunnen dragen.
• Prostaglandine maakt de baarmoederhals zacht, zodat deze door de druk van het hoofdje van de baby en eventuele voorweeën steeds korter wordt. Dit heet het verweken en verstrijken van de baarmoedermond.
• Als de baarmoedermond door de prostaglandines plat is geworden en al een beetje openstaat, noem je dat ‘rijp’. Je lichaam gaat steeds meer oxytocine aanmaken. Dit zorgt ervoor dat je baarmoederspier gaat samentrekken: je krijgt ontsluitingsweeën.

Strippen: prostaglandine opwekken

Je lichaam regelt zelf de afname van progesteron en de toename van prostaglandine en oxytocine. Dit is een geleidelijk proces, dat bij elke zwangerschap op een ander moment begint en in een eigen tempo verloopt. Normaal gesproken begint het ergens tussen de 37 en 42 weken, en meestal niet op de uitgerekende datum.

Ben je 41 weken zwanger en heb je nog geen weeën, dan kan je verloskundige voorstellen om je te strippen. Dit betekent dat ze met haar vingers de vliezen voorzichtig loswoelt van de baarmoedermond. Je baarmoedermond moet daarvoor al verstreken zijn en een klein beetje openstaan. Deze ingreep kan ervoor zorgen dat de aanmaak van prostaglandine toeneemt, waardoor je ook oxytocine gaat aanmaken en weeën krijgt. De verloskundige kan je thuis strippen of op de praktijk als je graag wilt dat de bevalling gaat beginnen. Dat betekent niet dat het altijd werkt: je lichaam moet verder ook aan de bevalling toe zijn. Je kunt door het strippen ook weeën krijgen die na een tijdje weer stoppen.

Lees meer: Strippen, wat is het en hoe werkt het?

Prostaglandine opwekken bij een kunstmatige inleiding

Als er een reden is om je bevalling kunstmatig in te leiden wordt er eerst gekeken of je baarmoedermond rijp is. Zo niet, dan moet dit kunstmatig gebeuren voordat je weeënopwekkers krijgt. Dit heet primen en dat kan op meerdere manieren:

• Met medische prostaglandine in de vorm van een tablet, gel of hormoonveter, die in je vagina – tegen je baarmoedermond – wordt ingebracht.
• Met een ballonkatheter. Er wordt een ballonnetje in je vagina gebracht, die wordt gevuld met water. De druk van de ballon tegen je baarmoedermond stimuleert de aanmaak van prostaglandines.
• Door het slikken van een medicijn met prostaglandine.

Met de gynaecoloog overleg je welke manier van primen in jouw situatie het beste is. Soms komt de bevalling al op gang door het primen en heb je daarna geen weeënopwekkers meer nodig. Maar het kan ook zijn dat het primen een aantal keer moet worden herhaald voordat de baarmoedermond rijp is. Je bent dan een paar dagen bezig voordat de bevalling kan worden opgewekt. In die periode kun je last hebben van krampen en harde buiken.

Lees meer: Wat zijn redenen om een bevalling kunstmatig in te leiden en hoe verloopt een ingeleide bevalling? Hier lees je de stappen, de voordelen en de nadelen van het inleiden van een bevalling.

Synthetische prostaglandine bevalling bijwerkingen

De medische prostaglandine (Misoprostol of Dinoproston) die bij kunstmatige inleiding wordt gebruikt kan bijwerkingen geven. Zo kun je last krijgen van:

• Misselijkheid
• Braken
• Diarree
• Hoofdpijn/migraine
• Duizeligheid
• Koorts
• Lage bloeddruk
• Hartritmestoornis bij de moeder (bradycardie)
• Veranderde hartslag, ademhalingsnood en een lage Apgar-score bij de baby

Zelf prostaglandines opwekken

Een bekende tip om de bevalling een zetje te geven als je voorbij de uitgerekende datum bent, is seks. Een van de redenen daarvoor is dat sperma prostaglandines bevat. Er is geen wetenschappelijke onderbouwing dat deze manier van het opwekken van de bevalling effectief is. Aangenomen wordt dat sperma alleen in grote hoeveelheden genoeg prostaglandines levert om de baarmoedermond rijp te kunnen maken. Dat de bevalling begint doordat er tijdens seks, tepelstimulatie en een orgasme veel oxytocine vrijkomt, is aannemelijker. Sowieso: heb alleen seks als je er echt zin in hebt en laat het geen moetje zijn omdat je graag wilt dat de bevalling begint.

Lees meer: De bevalling opwekken, kun je dat zelf?

Bronnen: Erasmusmc.nl, Farmacotherapeutisch Kompas, NVOG.nl