Wat is oxytocine?
Oxytocine hoort thuis in het rijtje zwangerschapshormonen. Het is een signaalstof (neurotransmitter) die door een klier in de hersenen (de hypofyse) wordt aangemaakt. Oxytocine speelt bij de bevalling een grote rol, maar ook tijdens de zwangerschap en bij borstvoeding is de aanmaak van oxytocine belangrijk.
De naam 'oxytocine' komt van het Griekse woord okytokos, dat 'snelle geboorte' betekent. Het hormoon zorgt er dan ook voor dat de bevalling wordt opgewekt. Ook heeft het invloed op de prille bevruchting en bevordert het de hechting met je baby.
De aanmaak van oxytocine
Oxytocine is niet alleen een zwangerschapshormoon. Ook als je niet zwanger bent, maak je oxytocine aan. Net als mannen overigens. Zo kun je bijvoorbeeld oxytocine aanmaken door te knuffelen, vrijen en flirten. Bij lichamelijk contact dus. Vandaar de bijnaam 'knuffelhormoon'.
Er zijn ook aanwijzingen dat de aanmaak van het hormoon wordt gestimuleerd door oogcontact, aangename geuren, lieve woorden en bij het zien van een vriendelijke glimlach. (Tip: dit kan helpen om de aanmaak van oxytocine bij de bevalling te stimuleren.)
Oxytocine en zwanger worden
Oxytocine bevordert ook de bevruchting. Als je als vrouw een orgasme krijgt, komt dit hormoon vrij. Dat zorgt voor een soepelere reis van het sperma door de vagina. Hoe intenser je orgasme, hoe meer oxytocine er vrijkomt. Sperma zelf bevat ook oxytocine. Daarom kan seks in de laatste weken van je zwangerschap helpen om de bevalling op te wekken.
Lees ook: De beste tips om snel zwanger te worden
Oxytocine en de zwangerschap
Het effect van oxytocine in je lichaam wordt tijdens de zwangerschap door het hormoon progesteron overschaduwd. Progesteron is de belangrijkste beschermer van de zwangerschap. Het zorgt onder andere voor een goede doorbloeding van de baarmoeder en voorkomt dat de spieren in je baarmoeder zich samentrekken om het embryo af te stoten. Maar als hét moment nadert en je bijna mag bevallen, neemt de progesteronwaarde af. Aan het einde van het derde trimester wordt dan nog een ander hormoon aangemaakt: prostagladine. Dit hormoon zorgt voor de verweking van de baarmoeder en de extra aanmaak van oxytocine.
Oxytocine en de bevalling
Als er voldoende oxytocine in je lichaam aanwezig is, kan de bevalling op gang komen. Het hormoon zorgt er in eerste instantie voor dat je baarmoeder samentrekt en de weeën regelmatiger en krachtiger worden. Tijdens de ontsluitingsfase van de bevalling zorgt de druk van het hoofdje tegen de baarmoederhals voor een flinke oxytocinestijging. Je kunt de aanmaak van oxytocine tijdens de bevalling stimuleren door lichaamscontact met je partner.
Hoe meer oxytocine je tijdens de bevalling aanmaakt, hoe meer weeën je krijgt. De aanmaak gebeurt gelukkig met tussenpozen. Dit geeft je meestal de tijd om even uit te puffen na een wee. Tijdens de persfase geven de pauzes die je lichaam (onder invloed van oxytocine) inbouwt, je vagina ook de tijd om niet te snel op te rekken. Daarmee voorkom je hopelijk dat je uitscheurt. Meer tips om uitscheuren te voorkomen.
De stootsgewijze afgifte komt mede doordat oxytocine tijdens de bevalling een wisselwerking heeft met een ander hormoon, endorfine. Dit is een natuurlijke pijnstiller en die kan je goed gebruiken als je bevalt. Hoe beter jij je kunt ontspannen, hoe meer endorfines je aanmaakt. Lees meer over natuurlijke pijnbestrijding bij de bevalling.
Oxytocine en bevalling inleiden
Komt jouw eigen gezondheid of die van de baby in gevaar? Dan kan besloten worden je bevalling in te leiden met oxytocine. Om de weeën op gang te helpen, krijg je via een infuus synthetische oxytocine toegediend. De dosering gaat stapsgewijs omhoog. Geleidelijk beginnen dan ook de weeën.
Als je te veel synthetische oxytocine in je bloed krijgt, of als je lichaam het tegelijkertijd zelf gaat aanmaken, noem je dat 'hyperstimulatie'. De baarmoeder wordt zo sterk gestimuleerd om samen te trekken dat je heel krachtige weeën krijgt die elkaar snel opvolgen. Dat noemen we een weeënstorm.
Oxytocine na de bevalling
Soms krijg je na je bevalling een injectie met synthetische oxytocine. Dit gebeurt om te zorgen dat de placenta sneller wordt geboren en je minder bloed verliest.
Oxytocine zorgt ervoor dat je je fijn en relaxed voelt. Dit kun je goed gebruiken tijdens je bevalling om beter te kunnen ontspannen. Realiseer je hoe bijzonder het is dat je lichaam deze hormonen aanmaakt en de hele bevalling zelf leidt. Jouw grootste rol is om je lichaam te ondersteunen in het proces. Focus op het ontspannen, zodat je lichaam kan doen wat het moet doen.
Expert-zwangerschapscoach Georgina Kwakye
Oxytocine en borstvoeding
Na de bevalling speelt oxytocine ook een belangrijke rol bij de borstvoeding. Zodra je baby jouw tepel in de mond neemt en begint te zuigen, maakt je lichaam oxytocine en prolactine aan. Door oxytocine trekken de kleine spiercellen rondom de melkkanalen en -kliertjes zich samen. Daardoor stroomt de melk naar de tepel. Dit wordt de toeschietreflex genoemd. Je herkent de toeschietreflex misschien wel aan een soort tinteling of warmte in je borst. Prolactine zet, samen met het leegdrinken van je borst, de melkklieren aan tot het produceren van melk.
Je baby bevordert met het zuigen aan je borst de aanmaak van oxytocine. In het begin kan dat zorgen voor naweeën tijdens het geven van de borst. Oftewel: de spiercellen van je baarmoeder trekken samen. En dat kan pijnlijk of vervelend aanvoelen. Die naweeën hebben wel nut: het samentrekken van je baarmoeder drukt gescheurde bloedvaatjes dicht. Je baby aanleggen is niet alleen een intiem en mooi moment, het beperkt ook jouw bloedverlies en vloeien na je bevalling.
Wat doet oxytocine (nog) meer na de bevalling?
Je hormoonhuishouding verandert permanent na de bevalling en ook na de bevalling speelt oxytocine een grote rol. Moeders hebben meer oxytocine in hun bloed dan vrouwen die geen moeder zijn. Het hormoon zorgt voor een betere band met je baby en voor een goede hechting. Ook maakt het je gevoeliger voor geluiden van je baby en ben je sneller ongerust. Dit verklaart meteen waarom jij 's nachts wél wakker wordt van je baby en je partner niet.
Maar oxytocine heeft nog meer voordelen. Het maakt je minder angstig, verzacht pijn en het stimuleert sociale interacties. Bovendien kan een flinke hoeveelheid oxytocine de bloeddruk omlaag brengen en vermindert het de productie van stresshormonen. Hierdoor voel je je ontspannen en minder gestrest.
Welke andere hormonen zijn van belang?
Wat doen deze zwangerschapshormonen met je lichaam (en je stemming)?
Bronnen: Centrum Jeugd en Gezin , Apotheek.nl
