Weeën: welke soorten zijn er en hoe herken je ze?

Wat zijn weeën?

Een wee is een samentrekking van de baarmoeder. Je baarmoeder is gemaakt van spierweefsel, met onderaan de baarmoedermond. Aan het eind van de zwangerschap wordt de baarmoederspier gevoeliger voor het hormoon oxytocine, terwijl de baarmoedermond zacht en soepel wordt.

Als je gaat bevallen, komt er vanuit je hersenen telkens een beetje oxytocine via je bloed bij je baarmoeder. De oxytocine zorgt ervoor dat de baarmoeder samentrekt: je hebt een wee. Vervolgens neemt de oxytocine af en is er een pauze, tot de volgende wee.

Tijdens de ontsluitingsfase zorgen de weeën en de druk van het hoofdje van de baby ervoor dat de baarmoedermond steeds verder opengaat. Net zolang tot je baby erdoor past. Vervolgens krijg je tijdens de weeën ook persdrang. Dan zorgt elke samentrekking ervoor dat je baby verder door je vagina wordt geduwd, tot hij is geboren.

Lees ook: Harde buiken tijdens de zwangerschap, wat zijn het en wat is het verschil met een wee?

Hoe voelen weeën?

Een wee voelt als een kramp die opkomt, steeds heviger wordt, en dan weer afzakt. Je kunt het vergelijken met een golf. Een wee duurt ongeveer een minuut en de piek van de golf duurt zo'n 10-20 seconden. Het centrum van de pijn zit in je onderbuik, maar kan zich tijdens de wee uitbreiden naar de rest van je buik, je onderrug en je bovenbenen. Tussen de weeën door is er een paar minuten rust in je buik en voel je geen pijn.

Indalen van de baby

Het verloop van de weeën tijdens de bevalling

Een bevalling bestaat uit verschillende fases, waarin ook de weeën veranderen. Sommige vrouwen merken dit duidelijk, bij andere vrouwen voelen de weeën de hele bevalling ongeveer hetzelfde. Over het algemeen verloopt het als volgt:

1. Latente fase - voorweeën
   De baarmoeder en de baby bereiden zich voor op de bevalling. De baarmoeder verandert van een stugge spier (die je baby beschermt) in een soepele spier (die sterk kan samentrekken). De baarmoedermond wordt zacht en steeds korter (verweken en verstrijken). Je kunt nu lichte, korte weeën voelen, die onregelmatig komen. Dit worden ook wel voorweeën genoemd. Ze voelt ze een tijdje en dan stopt het weer. Het kan enkele uren tot dagen duren totdat de bevalling doorzet. Tip: Hier koop je een kruik, die kan verlichting geven tijdens de (voor)weeën.

2. Actieve fase - ontsluitingsweeën
   Als de weeën regelmatig komen en steeds duidelijker voelbaar zijn, gaan ze ervoor zorgen dat de baarmoedermond beetje bij beetje opengaat. Dit noem je ontsluiting. De weeën komen om de paar minuten en de pijn wordt heviger. Door de pijn komt er endorfine vrij in je hersenen. Dit verzacht de pijn wat en helpt je ontspannen. Hier lees je meer over de ontsluitingsfase.

3. Transitiefase - van ontsluitingsweeën naar persweeën
   Tegen het eind van de ontsluitingsfase kan de ontsluiting in een stroomversnelling raken, met hevige weeën die kort op elkaar komen. Zo gaat het laatste stukje baarmoedermond sneller open. Veel vrouwen vinden deze overgang richting persfase erg intens, maar het duurt relatief kort. Hier lees je meer over de transitiefase.

4. Persfase - persweeën
   Als de baarmoedermond zo ver open is dat het hoofd van de baby erdoorheen past, heb je volledige ontsluiting. Je krijgt dan ook persdrang tijdens de weeën. Dit is een sterke neerwaartse druk, die lijkt op heel erg moeten poepen. Tijdens een wee duwt je baarmoeder de baby door je vagina naar buiten en je duwt mee met je buik- en rugspieren. Hier lees je meer over persen tijdens de bevalling.

5. Nageboortefase - de placenta komt
   Na de geboorte, terwijl je baby bij je op de borst ligt, wordt de placenta geboren. Je baarmoeder trekt opnieuw samen, waardoor de placenta loskomt van de baarmoederwand en naar buiten komt. Deze weeën zijn milder dan persweeën en je moet vaak een beetje meepersen. Hier lees je meer over de geboorte van de placenta.

6. Natijdperk
   De eerste twee uur na de geboorte van de placenta heet het natijdperk. Er is dan extra zorg voor moeder en baby en er worden verschillende controles gedaan. Na je bevalling kun je nog een paar dagen last hebben van buikkrampen: de naweeën. Je baarmoeder wordt daarmee telkens iets kleiner, tot het oorspronkelijke formaat. Hier lees je meer over de periode na de bevalling.

Beginnende weeën herkennen

Als je voor het eerst gaat bevallen, kun je erg twijfelen: heb ik nou voorweeën of zijn het al ontsluitingsweeën? Zo herken je weeën die voor ontsluiting zorgen:

• Voorweeën komen onregelmatig. Je voelt ze een tijdje en dan gaan ze weer over.

• Voorweeën zijn nog niet echt pijnlijk. Ze kunnen wel voelen als krampen, maar je hoeft je er nog niet volledig op te concentreren om ze 'op te vangen'.

• Weeën komen regelmatig, je hebt dus om de 4 of 5 minuten een wee. In het begin kunnen de pauzes tussen de weeën ook wat langer zijn en aan het eind van de ontsluitingsfase wat korter.

• Een wee voelt duidelijk als een golf. De pijn neemt toe, bereikt een piek, en zakt weer af. Een wee duurt telkens ongeveer een minuut.

• Als je langer dan een uur regelmatige, duidelijke weeën hebt, kan de verloskundige voelen of ze voor ontsluiting zorgen. Je baarmoedermond is dan al een beetje geopend. Dit heet ontsluiting meten of toucheren.

Een lange aanloop kan een beetje zinloos of frustrerend voelen. Wanneer zet de bevalling nou door? Goed om te onthouden: deze voorbereiding van je baarmoeder is nodig om ontsluiting te kunnen krijgen. Je bent dus goed bezig met je voorweeën. Probeer positief te blijven, nog wat te slapen of zoek fijne afleiding.

Lees meer: Zo voelt een wee echt

Gebroken vliezen en weeën

Ongeveer tien procent van de bevallingen begint niet met (voor)weeën, maar met gebroken vliezen. Je merkt dit doordat je vruchtwater verliest. Meestal beginnen de weeën in de uren daarna. Vaak zit er dan geen langzame opbouw in, maar zijn de weeën direct regelmatig en sterk. Dat komt doordat er geen 'kussentje' van vliezen en vruchtwater tussen het hoofdje van de baby en de baarmoedermond zit, waardoor het hoofdje meteen flink drukt.

Als de bevalling begint met weeën, breken de vliezen later tijdens de ontsluitingsfase of de persfase (en heel soms pas na de geboorte).

Weeën timen, hoe doe je dat?

Als je denkt dat de weeën regelmatiger worden, is het handig om de weeën te timen. Komen de weeën een uur lang om de 3 tot 5 minuten, en duurt elke wee ongeveer een minuut, dan is de ontsluiting waarschijnlijk begonnen.

Als de weeën om de 5 minuten komen, betekent dat dat er 5 minuten zitten tussen het begin van elke wee. De pauzes tussen de weeën duren dan dus ongeveer 4 minuten. Ook worden de weeën steeds krachtiger als je ontsluiting krijgt.

Je kunt de weeën gewoon timen met de stopwatch op je telefoon. Vaak doet de partner dit. Ook kun je er een app voor downloaden, zoals deze weeëntimer.

Na hoelang weeën bel je de verloskundige?

Rond week 36 van de zwangerschap bespreek je de bevalling met je verloskundige als je op controle komt. Je spreekt dan ook met haar af wanneer je haar moet bellen als je weeën hebt. Als je voor de eerste keer gaat bevallen, bel je meestal als je een uur lang duidelijke weeën hebt, die een minuut duren en om de 3-4 minuten komen.

Ben je al eens eerder bevallen? Dan herken je de weeën waarschijnlijk sneller. Ook kan een volgende bevalling sneller op gang komen dan de eerste keer. Je kunt dan met je verloskundige afspreken dat je wat eerder belt, zodat ze er op tijd bij is. Of misschien vind je het juist prettiger om wat langer alleen met je partner te zijn voordat je haar belt. Dit stem je met je verloskundige af tijdens de controle rond 36 weken.

Ga je in het ziekenhuis bevallen vanwege een medische indicatie? Dan krijg je daar te horen wanneer je naar het ziekenhuis moet komen.

Lees ook: Dit zijn redenen om de verloskundige te bellen

Soorten weeën

Behalve voorweeën, ontsluitingsweeën en persweeën, heb je ook nog indalingsweeën, rugweeën en beenweeën. We zetten alle soorten weeën op een rijtje:

1. Valse weeën of harde buiken
   Je buik wordt plotseling hard en gespannen, en na een aantal minuten is de harde buik over. Dit is geen wee en je krijgt er dus ook geen ontsluiting van. Je kunt al vroeg in de zwangerschap harde buiken hebben, en in het derde trimester hebben veel vrouwen er last van. Harde buiken worden ook wel Braxton Hicks-weeën genoemd.

2. Indalingsweeën
   Rond week 33 kun je indalingsweeën krijgen. Dit betekent niet dat je gaat bevallen, maar dat je baby met zijn hoofdje dieper in je bekken daalt. Deze indalingsweeën voelen aan als menstruatiepijn of een stekende pijn in je lies. Sommige vrouwen hebben nergens last van.

3. Voorweeën of oefenweeën
   Je baarmoeder maakt zich klaar voor de bevalling en oefent alvast met de weeën. Je voelt een zeurderige pijn in je onderbuik en soms een flinke pijnscheut. Voorweeën komen nog niet regelmatig en kunnen ook weer urenlang wegblijven.

4. Ontsluitingsweeën
   Deze weeën komen regelmatig en duren ongeveer een minuut. Ze zijn pijnlijk en lijken op golven: de pijn bouwt zich op naar een piek en zakt dan weer af. Deze weeën zorgen voor ontsluiting van de baarmoedermond.

5. Buikweeën
   De meeste vrouwen hebben tijdens de bevalling buikweeën. Je voelt de krampen in je buik. Je kunt deze weeën opvangen door een prettige bevalhouding aan te nemen, met je heupen te bewegen en te focussen op je ademhaling. Lees hier meer over ademhalingstechnieken voor de bevalling.

6. Rugweeën
   Sommige vrouwen krijgen rugweeën: de pijn straalt ook uit naar de rug. Dit komt bijvoorbeeld voor wanneer de baby als een sterrenkijker in het bekken ligt. Het kan helpen als je partner tijdens een wee flink in je onderrug duwt. Ook de douche of het bevalbad kan de pijn verlichten. Lees meer: Rugweeën herkennen en opvangen

7. Beenweeën
   Bij beenweeën voel je de pijn vanuit je buik uitstralen naar je liezen en je bovenbenen. Deze pijn kun je niet goed wegpuffen, en ook is het vaak lastig om een goede bevalhouding te vinden. Het kan helpen als je partner tussen de weeën door je bovenbenen masseert. Ook kan hij, terwijl je op de rand van het bed zit, tegen de voorkant van je knieën duwen tijdens een wee.

8. Weeënstorm
   Als je nauwelijks pauzes tussen de weeën ervaart, of pauzes die niet veel langer dan een minuut duren, spreek je van een weeënstorm. De ontsluiting gaat dan meestal ook snel. Bij een ingeleide bevalling kun je een weeënstorm krijgen wanneer je een te hoge dosis weeënopwekkers krijgt.

9. Persweeën
   Tijdens de wee voel je een sterke neerwaartse druk in je buik en bekken. Alsof je heel erg moet poepen en het niet kunt tegenhouden. De spieren in je buik en onderrug duwen in een reflex mee met de baarmoeder.

10. Vroege persweeën
    Sommige vrouwen voelen al vroeg in de ontsluitingsfase persdrang. Dit komt bijvoorbeeld voor bij een afwijkende hoofdligging van de baby, zoals een sterrenkijker. Je kunt dan nog niet gaan persen, omdat de baarmoedermond nog niet ver genoeg open is. Op handen en ellebogen zitten kan helpen: dit haalt de druk wat van de baarmoedermond. Ook kan de verloskundige je coachen bij het wegzuchten van de persweeën.

11. Nageboorteweeën
    Na de geboorte van je baby krijg je opnieuw weeën, die ervoor zorgen dat de placenta naar buiten komt. Je moet dan ook een beetje meepersen.

12. Naweeën
    Na de bevalling zorgen naweeën ervoor dat de baarmoeder weer tot de normale grootte krimpt. Deze naweeën zijn te vergelijken met heftige buikkrampen. Ze komen vooral voor na een tweede of latere bevalling, omdat de baarmoederspier dan wat meer is opgerekt en dus verder moet krimpen.

Wat als de weeën wegvallen?

Tijdens de ontsluitingsfase kunnen de weeën ook weer afnemen of stoppen. Bijvoorbeeld wanneer je angstig wordt of je niet goed kunt concentreren. Het komt ook voor tijdens de autorit naar het ziekenhuis. Het kan dan even duren voordat de weeën weer verdergaan nadat je in de verloskamer bent aangekomen.

Wat water of sportdrank drinken, ontspannen, een massage of in de douche gaan: dit zijn dingen die kunnen helpen de weeën weer sterker te maken. Een andere bevalhouding kan ervoor zorgen dat je baby gunstiger in je bekken komt te liggen, waardoor de druk van het hoofdje op de baarmoedermond toeneemt. Daardoor kunnen de weeën weer op gang komen. Het klinkt misschien gek, maar ook een orgasme kan helpen. Daarbij komt veel oxytocine vrij. Logisch dat je daar geen publiek bij wilt: gelukkig heeft de wc een deur die op slot kan.

Weeën opwekken

Een medische manier om weeën op gang te brengen of te versterken, is een infuus met weeënopwekkers. Dit is een ander woord voor medicinale oxytocine en het wordt onder meer gebruikt bij een kunstmatige inleiding. Dit zijn de meest voorkomende redenen om de bevalling in te leiden:

• Als je 42 weken zwanger bent (overtijd)

• Langdurig gebroken vliezen na 37 weken

• Een (dreigende) zwangerschapsvergiftiging

• Als je baby achterblijft in groei

• Als je baby te groot lijkt te worden (bijvoorbeeld bij zwangerschapsdiabetes)

Ook als de bevalling niet goed vordert, kunnen weeënopwekkers nodig zijn. Je moet daarvoor altijd naar het ziekenhuis. Hier lees je meer over een ingeleide bevalling.

Lees ook: 11 tips om op een natuurlijke manier weeën op te wekken

Weeën stoppen met weeënremmers

Als je bevalling veel te vroeg begint, tussen 24 en 34 weken, kan soms worden geprobeerd om de weeën te stoppen met weeënremmers. Je krijgt dit medicijn via een infuus, injecties of pillen. Door de weeën uit te stellen, is er wat extra tijd om met medicatie de longrijping van de baby te versnellen. Weeënremmers hebben ook bijwerkingen en zijn niet altijd zinvol. De gynaecoloog beslist wanneer het verstandig is om weeënremmers te gebruiken.

Lees meer: Dit is de reden waarom weeën pijn doen

Bron: De Verloskundige