De bevalling opwekken? Zo werken weeënopwekkers

Waarom weeënopwekkers?

Met weeënopwekkers kan een bevalling worden vervroegd of versneld als dit beter is voor de gezondheid van de baby en/of moeder. Bij veel bloedverlies na de bevalling kunnen ze bijvoorbeeld levensreddend zijn. Ook kan het fijn zijn om weeënopwekkers te krijgen als de bevalling maar niet vordert.

Het gebruik van weeënopwekkers kan ook nadelen hebben voor de moeder en de baby. Ken je die van tevoren, dan word je er tijdens de bevalling niet door overvallen. Ook kun je dan beter besluiten of je wel of geen weeënopwekkers wilt als je voor die keuze komt te staan.

Welk hormoon zorgt voor de weeën?

Weeën zorgen ervoor dat de baarmoeder samentrekt. Eerst om de baarmoedermond te openen (ontsluitingsweeën) en daarna om de baby door het bekken te duwen (persweeën). Het hormoon oxytocine zorgt voor deze samentrekkingen van de baarmoederspieren. Voordat dit gebeurt, maakt het hormoon prostaglandine de baarmoedermond zacht en kort (verweken en verstrijken) om te kunnen openen (ontsluiten).

Wat zijn en hoe werken weeënopwekkers?

Het opwekken van weeën gebeurt via een infuus of injectie met daarin synthetische oxytocine of na de bevalling met een injectie. Dit is een medicijn dat ervoor zorgt dat de baarmoeder gaat samentrekken waardoor weeën ontstaan. Synthetische oxytocine lijkt precies op het hormoon oxytocine dat je lichaam zelf aanmaakt. De dosering van weeënopwekkers wordt stapsgewijs verhoogd.

Wanneer worden weeënopwekkers gebruikt?

Synthetische oxytocine wordt toegepast om de bevalling te laten beginnen of versnellen. In deze situaties worden weeënopwekkers gebruikt:

1. 01.

   Om de bevalling kunstmatig in te leiden. Bijvoorbeeld bij langdurig gebroken vliezen, overtijd zijn (na 42 weken) of als de baby niet goed groeit.

2. 02.

   Om de weeën tijdens de bevalling sterker te maken, dit heet bijstimulatie. Dit kan nodig zijn als een bevalling niet snel genoeg vordert.

3. 03.

   Om de baarmoeder na de geboorte te laten samentrekken, zodat de placenta sneller wordt geboren. Dit kan nodig zijn bij te veel bloedverlies.

Hoe worden weeënopwekkers toegediend?

Bij een kunstmatige inleiding of bijstimulatie tijdens de bevalling krijg je weeënopwekkers via een infuus. Dit kan alleen in het ziekenhuis. Daar wordt ook met een CTG-apparaat in de gaten gehouden hoe je lichaam en de baby op de weeënopwekkers reageren. Is synthetische oxytocine alleen nodig voor de geboorte van de placenta? Dan krijg je dit hormoon met een injectie in je bovenbeen. Dit kan ook bij een thuisbevalling: de verloskundige heeft de oxytocine-injectie altijd bij zich.

Hoe snel beval je na een inleiding?

Heb je in overleg met je verloskundige en/of de gynaecoloog besloten dat je een kunstmatige inleiding wilt, dan kan de bevalling nog steeds op zich laten wachten. De inleiding wordt eerst voorbereid. Met een CTG wordt gekeken hoe het met je baby gaat en of je al beginnende weeën hebt. Ook wordt via een inwendig onderzoek gekeken of de baarmoedermond al zacht en een beetje open is (rijp). Dit is nodig voordat kan worden begonnen met de weeënopwekkers.

• Is de baarmoedermond rijp? Dan kan de verloskundige je vliezen breken. Soms is dit genoeg om de weeën te laten beginnen. Zo niet, dan krijg je (vaak de volgende dag) een infuus met weeënopwekkers. In sommige gevallen – bijvoorbeeld omdat de conditie van je baby achteruitgaat – wordt meteen begonnen met de weeënopwekkers. Hoelang de bevalling daarna duurt verschilt per vrouw, net als bij spontane bevallingen. De duur van je zwangerschap – en in hoeverre je lichaam klaar is voor de bevalling – kan meespelen.

• Is de baarmoedermond nog niet rijp, dan volgt eerst het 'primen'. Daarvoor wordt een tablet met prostaglandine in je vagina ingebracht, of een ballonkatheter. Het primen kan een nacht duren, maar ook meerdere dagen. Soms beginnen de weeën vanzelf tijdens het primen. Zo niet, dan gaat het inleiden verder zoals hierboven beschreven.

Wat zijn redenen om een bevalling kunstmatig in te leiden? Wat maakt deze manier van bevallen anders dan een spontane bevalling? Alles over het inleiden van een bevalling.

Hoe snel bevallen na weeënopwekkers tijdens de bevalling?

Hoe snel je bevalt na het krijgen van weeënopwekkers verschilt per situatie. Als je weeënopwekkers na een inleiding krijgt, kan het bijvoorbeeld nog even duren. Wil je wat hulp van synthetische oxytocine omdat je al uren zes centimeter ontsluiting hebt? Ook dan kan het nog even duren voordat de baby er is, maar hij kan er ook in een paar uur zijn. Krijg je weeënopwekkers terwijl je al bijna bij de persfase bent, dan kan het snel gaan.

Meer pijn door weeënopwekkers?

Chemisch gezien lijken je eigen oxytocine en synthetische oxytocine precies op elkaar. Maar er is wel een verschil in de werking in je lichaam. Je eigen oxytocine werkt op twee manieren: als hormoon en als neurotransmitter. Het hormoon komt via je bloed bij je baarmoeder, die daardoor gaat samentrekken. De neurotransmitter werkt in je zenuwstelsel: het zorgt ervoor dat je je rustig voelt en het stimuleert de aanmaak van endorfine. Zo regelt je lichaam dat je de pijn van de weeën aankunt.

Synthetische oxytocine komt in je bloed, maar werkt niet in je brein zoals je eigen oxytocine. Doordat weeënopwekkers dus niet de endorfine-aanmaak stimuleren, kunnen de weeën pijnlijker zijn en lukt ontspannen misschien minder goed. Dit is voor iedere vrouw anders. Wat ook meespeelt zijn de omstandigheden tijdens je bevalling en hoe je zelf kunt omgaan met pijn.

Weeënstorm

Tijdens de bevalling regelt je lichaam hoeveel oxytocine er vrijkomt en wanneer. Zo regelt je lichaam de frequentie en kracht van de weeën. Meestal beginnen ze mild, met langere pauzes ertussen, en worden ze heviger met kortere pauzes naarmate de geboorte dichterbij komt.

In het ziekenhuis verhogen ze de dosis weeënopwekkers geleidelijk. Toch kan er meer synthetische oxytocine in je bloed komt dan je lichaam zelf zou aanmaken. Of misschien maakt je lichaam tegelijkertijd ook zelf oxytocine aan. Er is dan opeens heel veel oxytocine aan het werk. Dit heet hyperstimulatie, oftewel: een weeënstorm. Dit zijn sterke weeën, die elkaar (vrijwel) zonder pauze opvolgen. Soms helpt het om het infuus weer lager te zetten. Overigens kun je ook bij een spontane bevalling een weeënstorm krijgen.

Vaker pijnstilling na een inleiding

Een bevalling met weeënopwekkers kan hetzelfde verlopen als een bevalling zonder weeënopwekkers. Omdat synthetische oxytocine geen endorfine-aanmaak stimuleert, kunnen de weeën wel meer pijn doen. Ook een weeënstorm kan het lastiger maken om met de pijn om te gaan. Daarom willen vrouwen bij een bevalling met weeënopwekkers vaker een ruggenprik. Warm water kan ook helpen (meestal kun je het ziekenhuis ook onder een warme douche stappen, of in bad). Ook massage en tegendruk, beweging, acupressuur of het TENS-apparaat helpen de pijn te verlichten.

Overigens kunnen weeënopwekkers ook nodig zijn door een ruggenprik: de weeën kunnen door de verdoving (tijdelijk) afnemen.

Tip! Hier vind je alle soorten medische en natuurlijke pijnbestrijding voor de bevalling op een rij.

Natuurlijke weeënopwekkers

Om je lichaam de kans te geven om zelf oxytocine aan te maken, is het belangrijk dat je je veilig voelt en kunt ontspannen. Allereerst kun je dus kijken hoe je daarvoor kunt zorgen. Wil je proberen de weeën te stimuleren zonder medicatie? Er zijn allerlei manieren die mogelijk kunnen helpen. Die kans is het grootst als je al ontsluiting, milde weeën en/of gebroken vliezen hebt, of als je ver voorbij de uitgerekende datum bent. Denk aan:

• strippen

• vliezen breken

• acupressuur of acupunctuur

• voetreflexmassage

• Spinning Babies

• massage

• bewegen

• ontspanningstechnieken

Realiseer je dat ook aan natuurlijke weeënopwekkers nadelen kunnen zitten. Hier lees je meer over do's en don'ts bij het opwekken van de bevalling zonder medicatie.

Weeënopwekkers: gevolgen voor de moeder

Zoals alle ingrepen die je bij een bevalling kunt tegenkomen, hebben ook weeënopwekkers voor- en nadelen.

Wat zijn de voordelen?

• Een kunstmatige inleiding kan de beste optie zijn voor jouw (mentale) gezondheid of die van de baby. Bijvoorbeeld als je 42 weken zwanger bent en niet meer wilt afwachten. Of als er complicaties zijn waardoor de baby beter zo snel mogelijk geboren kan worden.

• Als je uitgeput bent door een lange bevalling, kunnen weeënopwekkers ervoor zorgen dat de baby er snel is.

• Als je na de geboorte veel bloed verliest doordat de placenta lang op zich laat wachten, kan een oxytocine-injectie ervoor zorgen dat de placenta er snel is.

Wat zijn de nadelen?

• Bij een kunstmatige inleiding of gebruik van weeënopwekkers kun je niet thuis bevallen.

• Je bevalling wordt medisch. Dit betekent dat je wordt overgedragen aan het ziekenhuis en je eigen verloskundige er niet bij is.

• Er zijn medische handelingen voor nodig: je krijgt een infuus, (vaak) inwendig onderzoek, een CTG-apparaat, soms ook een blaaskatheter.

• Je hebt minder bewegingsvrijheid (maar vrijwel alle bevalhoudingen kunnen nog steeds).

• Een kunstmatige inleiding kan een paar dagen in beslag nemen, van primen tot de uiteindelijke geboorte. Dit kan uitputtend zijn en zorgen voor extra stress.

• De weeën kunnen pijnlijker worden. De kans dat je pijnmedicatie nodig hebt, is groter. Aan pijnmedicatie op zich zitten ook weer voor- en nadelen.

• Als je lichaam nog niet toe was aan bevallen, kan een kunstmatige inleiding lang duren.

• Bij hyperstimulatie (te veel oxytocine) kunnen de weeën erg snel op elkaar komen. Als de baby er daardoor ook snel is, kan dat een voordeel zijn. Maar als een weeënstorm lang duurt, kan het zijn dat jij of de baby het niet volhoudt.

• Als jij of de baby de bevalling niet meer volhoudt, is een kunstverlossing nodig. Afhankelijk van de situatie gebeurt dit met een vacuümpomp of een keizersnede.

• Als de persfase te snel of juist te langzaam gaat, kan een knip nodig zijn.

Kans op depressie?

Volgens recent Nederlands onderzoek is het verband tussen het gebruik van synthetische oxytocine en negatieve effecten op de stemming van de moeder na de bevalling verwaarloosbaar bij vrouwen zonder verhoogd risico op een depressie.

Sommige artsen en wetenschappers vermoeden dat synthetische oxytocine de natuurlijke aanmaak van oxytocine kan verstoren, wat mogelijk invloed heeft op de stemming en de hechting tussen moeder en kind. Omdat hierbij meerdere factoren een rol kunnen spelen, is het echter lastig om precies vast te stellen welke rol weeënopwekkers hierin hebben.

Weeënopwekkers: gevolgen voor de baby

Ook voor de gezondheid van de baby kan het belangrijk zijn dat hij eerder of sneller wordt geboren. Bijvoorbeeld als uit CTG-onderzoek of een echo blijkt dat hij het niet meer goed maakt in de buik. Of als de verloskundige tijdens de bevalling aan het hartje hoort dat het te lang duurt voor de baby. Weeënopwekkers worden dan aangeraden omdat je baby zo snel mogelijk geboren moet worden. Die weeënopwekkers kunnen wel nadelen hebben voor de baby:

• Doordat er tijdens de weeën minder bloed door de placenta gaat, is er bij een langdurige weeënstorm kans op zuurstoftekort bij de baby.

• Als de registratie van de harttonen van de baby niet goed lukt met een uitwendig CTG, is een inwendig CTG of microbloedonderzoek nodig. Bij beide opties ontstaat er een (kleine) beschadiging in de hoofdhuid van de baby.

• Als de moeder pijnmedicatie nodig heeft, kan dit nadelen hebben voor de baby. Zo is er een verhoogde kans op een kunstverlossing en preventief toedienen van antibiotica.

• Als de geboorte door een kunstmatige inleiding erg moeizaam of juist erg snel gaat, kan dit belastend zijn voor het hoofd en de nek van de baby. Ook na een vacuümverlossing kan een baby last hebben van hoofdpijn of misselijkheid. Soms houdt een baby na de bevalling last van zijn nek of pijn in zijn lichaam. Baby's kunnen daardoor na de geboorte onrustig zijn of veel huilen.

Huilt je baby erg veel en is hij geboren met een vacuümpomp of een bevalling met weeënopwekkers? Osteopathie zou kunnen helpen. Hier lees je alles over osteopathie bij baby's.

Tips bij gebruik van weeënopwekkers

Als gebruik van weeënopwekkers het beste is voor jou en/of je baby, is het alleen maar fijn dat deze optie er is. Deze tips kun je altijd in je achterhoofd houden:

1. 01.

   Is je niet duidelijk of weeënopwekkers echt het beste zijn? Of wil je afwachten? Vraag om een volledige uitleg van alle voor- en nadelen in jouw situatie, zodat je deze afweging goed kunt maken.

2. 02.

   Verdiep je voor de bevalling in de voor- en nadelen van pijnmedicatie, zodat je ook daarover goed kunt beslissen. Misschien wil je al een ruggenprik tegelijk met het starten van de weeënopwekkers. Misschien wil je in bad om het beter vol te houden zonder ruggenprik.

3. 03.

   Verandert je geboorteplan door het inzetten van weeënopwekkers? Vraag of er zoveel mogelijk rekening gehouden kan worden met wat nog wél mogelijk is.

4. 04.

   Je kunt zelf aangeven wanneer het infuus met weeënopwekkers mag worden opgehoogd. Jij voelt het beste de kracht van de weeën.

5. 05.

   Zorg dat de omstandigheden zo fijn mogelijk voor je zijn, zodat je alle kans krijgt om te ontspannen en endorfine aan te maken. Gedimd licht, beweging, massage, acupressuur, warm water, stilte om je heen of fijne muziek: het kan allemaal helpen.

6. 06.

   Zorg na de bevalling voor zoveel mogelijk rust, huid-op-huidcontact, ondersteuning bij de borstvoeding (als je die wilt geven) en fijne aandacht, ook voor jou. Dan geef je de oxytocine alle kans om te stromen – oxytocine is niet alleen een 'weeënopwekker', maar ook het liefdeshormoon dat zorgt voor de hechting met je baby.

Bronnen: Nvog.nl, Apotheek.nl, De Oxytocine Factor, Sarawickham.com