Koortsstuip bij baby of kind

Zo’n 4% van alle kinderen heeft een keer een koortsstuip. Als dat gebeurt, ziet het eruit alsof je kind een epileptische aanval heeft. Heel eng om te zien, maar weet: het is bijna altijd ongevaarlijk en gaat vanzelf over. Wat is een koortsstuip precies en hoe kun je je kind helpen?

In samenwerking met expert

Kimberley de Wit

Huisarts

Een koortsstuip komt voor bij kinderen van 6 maanden tot 6 jaar. De grootste kans dat het gebeurt, is tussen 1 en 2 jaar. In Nederland hebben 2 tot 5 van de 100 kinderen ooit in hun leven een koortsstuip gehad.

Wat is een koortsstuip?

Als je kind last heeft van plotseling opkomende, snel stijgende koorts, kan er een soort kortsluiting optreden in de hersenen. Doordat het zo snel ontstaat, had je misschien nog niet eens in de gaten dat je kind koorts kreeg. Zijn hele lichaam kan ineens stijf worden en gaan schokken, met trekkende bewegingen van de armen en benen. Het lijkt op een epileptische aanval, maar dat is het niet.

Tijdens een koortsstuip is je kind bewusteloos en het kan zelfs voorkomen dat hij even ophoudt met ademen.

Kortom: het ziet er heel naar en angstaanjagend uit, maar het duurt meestal maar een paar minuten tot maximaal vijftien minuten. Kort daarna zijn de meeste kinderen suf, niet aanspreekbaar en moeilijk wakker te maken. Na een uur is je kind helder en reageert hij weer zoals je gewend bent.

Belangrijk om te onthouden: kinderen overlijden niet aan een koortsstuip en het beschadigt de hersenen niet.

Check hier wat de meest nauwkeurige thermometers zijn

Symptomen

Aan deze kenmerken kun je een koortsstuip bij je kind herkennen:

• Zijn lichaam verstijft en/of schokt
• Ongecontroleerde bewegingen met de armen en benen
• Bewusteloosheid
• Onregelmatige ademhaling, oppervlakkig of stotend. Je kind kan zelfs even stoppen met ademhalen.

Video: zo kan koortsstuip eruit zien

Let op: beelden kunnen als schokkend ervaren worden.

Wat moet je doen bij een koortsstuip?

Heeft je kind een koortsstuip, probeer dan zelf kalm te blijven. Dan kun je je kind het beste helpen. Belangrijk is dat je je kind op zijn zij legt, zodat hij zich niet kan verslikken in zijn speeksel. Heeft hij eten in zijn mond, verwijder dit dan voorzichtig met je vinger. Let ook op dat hij zich niet kan bezeren. Leg hem op een zachte ondergrond waar hij niet kan afvallen en zorg dat hij zich niet kan stoten door de bewegingen die hij maakt. Bel altijd direct de huisarts, ook als de koortsstuip alweer over is.

Deze stappen kun je volgen als je kind een koortsstuip heeft:

1. Leg je kind op zijn zij en voorkom dat hij zich kan bezeren. Maak knellende kleding los.
2. Bel direct de huisarts. Als die niet binnen 15 minuten bij je kan zijn, bel dan 112.
3. Dek je kind eventueel toe met een dunne (katoenen) deken, zorg dat hij het niet te warm heeft en ook niet te veel afkoelt.
4. Je hoeft je kind geen paracetamol te geven. Paracetamol stopt de koortsstuip niet. Geef dit alleen na overleg met de huisarts.
5. Blijf rustig naast je kind zitten, maar hou je kind niet vast.

Belangrijk:

• Stopt de aanval niet binnen 15 minuten, bel dan 112.
• Neem na een aanval (hoe kort ook) altijd contact op met je huisarts. Die zal dan doorgaans naar je toe komen om je kind te onderzoeken, ook als de koortsstuip al voorbij is.

Tijdens een aanval heb je misschien de neiging om je kind vast te houden om het schokken te stoppen en hem te troosten. Hoe begrijpelijk ook, je kunt dit beter niet doen. Het kan belastend voor je kind zijn als hij zijn lichaam niet vrij kan bewegen. Blijf rustig naast je kind zitten en stel hem eventueel gerust door op kalme toon tegen hem te praten. Laat je kind niet alleen.

Meer lezen: Dit is het verschil tussen een koortsstuip en een ALTE

Wanneer naar het ziekenhuis?

Als je de huisarts hebt gebeld, komt die doorgaans bij je thuis langs om je kind te onderzoeken. Als de koortsstuip nog niet over is wanneer de huisarts (of ambulancemedewerker) er is, krijgt je kind waarschijnlijk rectaal (via de anus) het medicijn diazepam toegediend. Dit stopt de aanval. Een ander medicijn dat de huisarts kan geven, is midazolam neusspray.

Ook onderzoekt de huisarts je kind om de oorzaak van de koorts te achterhalen. Meestal ontstaat de koortsstuip door een onschuldige virusinfectie. Heel soms is er reden om naar het ziekenhuis te gaan. Bijvoorbeeld als je kind jonger dan 6 maanden of ouder dan 6 jaar is. Maar ook als de aanval langer dan 15 minuten duurt of als je kind een uur erna nog niet helder is. In dat geval verwijst de huisarts jullie naar het ziekenhuis voor verder onderzoek. Maar hoogstwaarschijnlijk kan je kind gewoon thuis uitzieken en is er al snel niets meer van te merken dat hij een koortsstuip heeft gehad.

Wie krijgt een koortsstuip?

Zoals gezegd komt een koortsstuip het meest voor bij jonge kinderen en baby’s van 6 maanden tot 6 jaar oud. Kinderen tussen de 1 en 2 jaar jaar hebben de meeste kans om een koortsstuip te krijgen. Bij kinderen ouder dan 6 jaar komt een koortsstuip zelden voor.

Het ene kind is gevoeliger voor het krijgen van koortsstuipen dan het andere. Erfelijke aanleg speelt een rol. Als een van de ouders als kind koortsstuipen heeft gehad, heeft een kind meer risico om ook een koortsstuip te krijgen. Dat geldt ook voor kinderen van wie de oudere broer of zus al eens een koortsstuip heeft gehad.

Meer weten? Erfelijkheid is een complex onderwerp, hoe werkt het precies? Wij leggen het hier in jip-en-janneketaal uit.

Hoe ontstaat een koortsstuip?

Koorts is een normale reactie van het lichaam op een infectie. De koorts heeft een functie: de verhoogde lichaamstemperatuur zorgt ervoor dat je kind meer afweerstoffen kan aanmaken. Koorts helpt dus bij het bestrijden van de infectie. Je zou een koortsstuip kunnen zien als een waarschuwing: je kind heeft een onderliggende ziekte.

Meestal ontstaat een koortsstuip als de temperatuur van je kind aan het stijgen is. In tegenstelling tot wat veel ouders denken, krijgen kinderen die al hoge koorts hebben doorgaans dus geen koortsstuip.

In de meeste gevallen wordt een koortsstuip veroorzaakt door virussen van de bovenste luchtwegen, die bijna altijd onschuldig zijn. Oftewel een flinke verkoudheid, keelontsteking of oorontsteking. De hersenen kunnen de snel oplopende temperatuur van het lichaam niet goed aan, en daarom functioneren ze tijdelijk niet optimaal. De signalen die de hersenen van je kind doorgeven aan de spieren komen verkeerd over, met als gevolg stijfheid of spiertrekkingen.

Lees hier hoe het immuunsysteem van je kind werkt en wanneer het volgroeid is.

Is een koortsstuip ernstig?

Het ziet er ernstig en akelig uit, maar de koortsstuip gaat meestal binnen enkele minuten vanzelf weer over. Na een koortsstuip zijn er geen blijvende gevolgen, een kind herstelt weer volledig. Als je kind opnieuw ziek is, is er kans dat hij weer een koortsstuip krijgt. Dit is bij 1 op de 3 kinderen het geval. Bespreek met je huisarts welke voorzorgsmaatregelen je kunt nemen. Geef bijvoorbeeld niet op eigen initiatief paracetamol, maar overleg dat eerst.

Een koortsstuip is geen teken dat je kind epilepsie heeft of krijgt. Kinderen die vaker koortsstuipen hebben (gehad), hebben wel iets meer kans op het krijgen van epilepsie. Maar verreweg de meeste kinderen die meerdere keren een koortsstuip hebben gehad, groeien eroverheen en krijgen het niet meer als ze ouder dan 6 jaar zijn.

Medicatie bij herhaling van koortsstuip

Na een eerste koortsstuip is de kans dat je kind er nog een krijgt ongeveer 33%. En na een tweede koortsstuip stijgt dat zelfs naar 50%. Zodra je kind weer ziek is met koorts, komen de symptomen vaak terug. Meestal gebeurt dit binnen een half jaar na de eerste koortsstuipen. Hiervoor kan je huisarts medicijnen (diazepam of midazolam) voorschrijven, die je bij een volgende koortsstuip aan je kind kunt geven.

Duurt een koortsstuip langer dan vijf minuten, dan kun je de diazepam rectaal bij je kind toedienen. Het duurt ongeveer vijf tot tien minuten voordat het middel werkt en de aanval dus stopt. Als de aanval tien minuten nadat het medicijn is toegediend nog doorgaat, bel dan direct 112.

Zo behandel je koorts

Bij koorts moet het lichaam de warmte kwijt kunnen. Trek je kind daarom dunne, katoenen kleding aan, die losjes om het lichaam zit. Als je kind het koud heeft of rilt, kun je hem tijdelijk toedekken met een (katoenen) deken. Geef je kind bij koorts extra drinken en eventueel een waterijsje. Eten is minder belangrijk.

Lees hier meer over koorts bij baby’s en koorts bij kinderen.

Bron: Medisch Spectrum Twente, Thuisarts

Video: EHBO bij een koortsstuip

Dit artikel is tot stand gekomen en goedgekeurd door artsen en andere (medische) deskundigen van het Ouders van Nu expertteam.

Paracetamol zetpillen

Bestel

Neusspray voor baby's

Bestel

Digitale thermometer

Shop

Vitamine D

Bestel

Oorthermometer

Shop