Wat is een eenoudergezin?
Een eenoudergezin is een gezin waarbij minimaal één minderjarig kind bij één ouder woont. Het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) houdt hiervan de cijfers bij. Het gaat dan om het aantal huishoudens met volwassenen en inwonende kinderen die een ouder-kind-relatie hebben. Pleegkinderen worden niet meegerekend, adoptie- en stiefkinderen wel. De cijfers zijn afkomstig van de gemeente en zijn gebaseerd op de woonplek van kinderen en ouders.
Uit de cijfers van het NJi blijkt dat het aantal kinderen dat in een eenoudergezin opgroeit de laatste jaren flink groeit. In 2023 leefden 781.746 jongeren (bijna 16 procent van alle Nederlandse kinderen) tot 25 jaar bij één van hun ouders. Dat zijn er ruim 100.000 meer dan in 2013. De meeste eenoudergezinnen bestaan uit een alleenstaande moeder met één of meer kinderen.
Lees ook: Bewust alleenstaande moeder Mirthe: 'Mijn zoon komt absoluut niets tekort. Ook geen vader'
Wat zijn voordelen van een eenoudergezin?
Hoewel het af en toe zwaar kan zijn om in je eentje te zorgen voor je kind, heeft een eenoudergezin ook voordelen. Samen bouwen jullie aan een ijzersterke, unieke band. Jullie zijn een gouden duo. Daar komt niet zomaar iemand tussen. Waar jij bent, daar is je kind en andersom. Je kent je kind door en door en maakt alle mijlpalen intensief en van dichtbij mee.
Ook hoef je bij de opvoeding en alle keuzes die daarbij komen kijken geen rekening te houden met een andere ouder, die daar andere opvattingen over heeft. Hoewel het spannend kan zijn om als ouder alleen de verantwoordelijkheid te dragen, geeft het ook vrijheid.
Efficiënte tijdsindeling
Als je als alleenstaande ouder alleen voor je kind zorgt, is het extra belangrijk om je tijd efficiënt in te delen. Stellen kunnen de dagelijkse taken samen verdelen, maar in een eenoudergezin komt alles op jou neer. En er komt nogal wat kijken bij het grootbrengen van een kind: opvoeden, de verzorging, samen spelen, leren, zorgen voor gezond eten op tafel, de huishouding... Je hebt de uren van de dag allemaal nodig én moet het jezelf geregeld makkelijk maken. Goed genoeg is prima.
Lees ook: Wijntje: 'Je krijgt van alles over je heen als je bewust kiest voor alleenstaand moederschap'
Je netwerk als ouder alleen
Een goed netwerk van vrienden met kinderen en familieleden die graag oppassen is altijd fijn, maar helemaal als je het ouderschap alleen doet. Er is immers geen partner die de boel opvangt als je moet overwerken of als je ziek bent.
Kun je een vaste oppas krijgen? Of een vaste speelmiddag voor je kind bij een vriendje? Doen! Je stapt als alleenstaande ouder eerder over je schroom heen om anderen om hulp te vragen. En je merkt vast dat andere ouders graag helpen. Omdat ze zelf ook eenoudergezin hebben (zo kun je om beurten op elkaar terugvallen) of omdat ze zich best kunnen voorstellen hoe pittig het af en toe is, in je eentje.
Lees ook: It takes a village: moeten we opvoeden niet veel meer als gezamenlijke taak zien?
Hoe neem je tijd voor jezelf als alleenstaande ouder?
Nog meer dan andere ouders is het als single moeder of vader: geven, geven, geven. Uitslapen of op zaterdagmiddag lekker lang alleen de stad in: hoe dan? Juist daarom is het belangrijk om tóch te proberen geregeld voor me-time te zorgen. Je kunt namelijk alleen geven als je nog iets over hebt. En je wordt op den duur geen leukere ouder als je jezelf altijd wegcijfert.
Ontspannen en opladen is broodnodig. Net als even praten met een andere volwassene, want er zullen ook weekenden voorbijgaan waarin je niemand anders spreekt dan je kind en het alleen maar over kinderdingen gaat. Voel je dus niet bezwaard om je kind bij iemand onder te brengen om een middag thuis aan te rommelen, te sporten of het leven door te nemen met een vriendin.
Lees ook: Dilemma: 'Mijn beste vriendin is boos omdat ik geen tijd meer voor haar heb'
Hoe ga je om met de waarom-vraag?
Vroeg of laat zal je kind zich ongetwijfeld afvragen waarom de meeste vriendjes of klasgenoten wel twee ouders hebben. Leg vanaf het begin duidelijk uit waarom de situatie is zoals die is. Stem wat je erover vertelt af op de leeftijd van je kind. Beantwoord zijn vragen en vertel niet te weinig, maar ook niet te veel. Je kunt sommige details ook bewaren voor later, als je merkt dat je kind eraan toe is.
Wees eerlijk, maar probeer ook neutraal te blijven en let op dat je je kind niet belast met jouw eventuele verdriet of boosheid over de situatie als eenoudergezin. Laat je bijvoorbeeld niet negatief uit over je ex-partner, al is hij/zij niet meer in beeld. Het blijft de vader of moeder van je kind. Zorg dat je kind wel bij jou terecht kan, mocht hij boos of verdrietig zijn of zich dingen afvragen. Dat lukt je kind des te beter als hij weet dat jij er zonder negatieve emotionele lading over kunt praten. Lucht daarna eventueel je hart bij een vriendin, waar je kind niet bij is.
Lees ook: 5 tijd- en strijdbesparende tips voor de ochtend
Meerdere rolmodellen in eenoudergezin
Omdat jij de meeste tijd met je kind doorbrengt, ben jij zijn belangrijkste rolmodel. Het is daarbij heel waardevol om ook andere volwassenen een voorbeeldfunctie te laten vervullen in zijn leven. Vrienden, buren, ooms of tantes, opa's en oma's: ook zij kunnen een rol spelen bij de opvoeding van je kind en zijn veilige haven zijn. Voor een jongen die alleen met zijn moeder opgroeit, kan het bijvoorbeeld heel leuk en zinvol zijn om ook een mannelijk rolmodel te hebben. Daar leert hij weer heel andere dingen van, alleen al door gewoontes en gedrag te observeren.
Laat je kind kind zijn
Dat jullie het samen moeten rooien, kan ook betekenen dat je kind al vroeg moet helpen met huishoudelijke klusjes. Helemaal prima: dit stimuleert zijn zelfstandigheid en verantwoordelijkheidsgevoel. Let er wel op dat je je kind niet te veel belast en dat hij boven alles kind kan zijn. Laat hem voelen dat jij voor hem zorgt en niet andersom. Jij bent de volwassene en de verantwoordelijkheid voor jullie reilen en zeilen als eenoudergezin ligt bij jou. Hij mag daaraan bijdragen, passend bij waar hij aan toe is.
Probeer je zorgen en problemen voor jezelf te houden. Je kind hoeft niet te weten hoe moeilijk je het vindt om er alleen voor te staan. Dat je een partner mist of dat je het financieel nauwelijks redt. Je mag je kind gerust uitleggen hoe jullie situatie is, maar op kinderniveau, zonder hem deelgenoot te maken van zorgen en gedachten waar hij nog niets mee kan. Dat kan leiden tot stress, zorgen of schuldgevoel bij je kind. Een kind is erg loyaal aan zijn ouder en zal je willen ontzien en helpen, maar kinderen hebben nog niet de vaardigheden om volwassen problemen op te lossen. Maak je kind duidelijk dat jij dat doet, dat het jouw taak is, en dat andere volwassenen erbij kunnen helpen als dat nodig is. Daar zijn vrienden, familie en eventueel hulpinstanties voor.
Deel vooral wél alle fijne momenten met je kind. Vertel hem dat je trots bent op hoe jullie het samen doen en geef hem het gevoel dat het (meer dan) goed is zo.
Tip: Handig! Deze 10 tips voor alleenstaande ouders
Kinderbijslag, bijstand en eenoudergezin
In Nederland krijg je elke drie maanden kinderbijslag. Hoeveel dat is, is afhankelijk van de leeftijd van je kind, niet van jouw inkomen als ouder. Lees hier alles over kinderbijslag. Als de kinderbijslag niet toereikend is, kan je mogelijk recht hebben op kindgebonden budget, ook als alleenstaande ouder (zonder toeslagpartner) met een vermogen kleiner dan 141.896. Meer weten over het kindgebonden budget.
Handig: Dit moet je (financieel) regelen als alleenstaande ouder
/0c5379462b3845ca980db3d9e1342d34/image.jpg)
/461e264227394811861f4c2feea8af87/image.jpg)
/db9fbd2ff8c84c328dcac46e608afad1/image.jpg)
/0e992bcd4327498996a2465a9a61414b/image.jpg)
/0fa910c260f84fa4a4969a9fa7588030/image.jpg)
/2a57c378e93e4ead9edba88baa609e46/image.jpg)
/92a314af2d0b437b930d56a08829cf22/image.jpg)
/7ade46d8bea44d99824b988c8871c0eb/image.jpg)
/6fa4237e3d194c659a9e57d1145dce66/image.jpg)
/ec02e54356a04bb2a60a720da636de52/image.jpg)
Bronnen: Nederlands Jeugdinstituut, Icare jeugdgezondheidszorg
