Wat zijn tics?
Als je kind tics heeft, maakt het steeds dezelfde, plotselinge bewegingen of geluiden. Hij knippert bijvoorbeeld veel met de ogen of moet steeds kuchen. Een tic wordt vaak voorafgegaan door een onrustig gevoel en is moeilijk tegen te houden. Als ouder kun je je flink zorgen maken als je kind tics heeft. Maar tics komen vrij veel voor; naar schatting bij zo'n 3 procent van de kinderen. Vaak openbaren tics zich voor het eerst rond de leeftijd van ongeveer 6 jaar. Bij veel kinderen verdwijnen tics vanzelf weer. Vaak gebeurt dat binnen een paar maanden. Als een kind tics blijft houden, verminderen deze vaak vanaf de puberteit. Lees meer over wat er gebeurt er in de puberteit.
Wat veroorzaakt een tic?
Een tic is een kleine storing in de hersenen. Het brein geeft het signaal dat je bijvoorbeeld steeds met je ogen moet knipperen, terwijl je dat zelf niet wilt. Hoe vaak je kind tics heeft, kan wisselen per moment. De ene dag heeft hij of zij er veel last van, de andere dag minder. Ook per periode kan dit wisselen. Het komt vaak voor dat kinderen meerdere tics tegelijkertijd hebben. Ze knipperen bijvoorbeeld met de ogen en maken een geluid.
De 5 meest voorkomende tics bij kinderen
Oog knipperen of rollen met de ogen
Met het hoofd schudden
Een grimas trekken/ trekken met de neus
Kuchen of keel schrapen
De neus ophalen/ snuffen
Tics door stress en vermoeidheid
Bij het ontstaan van tics speelt erfelijkheid een grote rol. Als een van de ouders last heeft (gehad) van een tic, dan is de kans groter dat het kind er ook last van krijgt. Bij Gilles de la Tourette is die kans zelfs 30 procent. Angst en emoties kunnen de tics erger maken. Dat kunnen ook positieve emoties zijn, zoals bijvoorbeeld een schoolreisje. De dagen rondom zo'n schoolreisje kan je kind dan meer last hebben van tics. Tics komen bij jongens zo'n vier keer vaker voor dan bij meisjes. Ze komen ook vaker voor bij kinderen met gedragsstoornissen zoals ADHD, een dwangstoornis of een autismespectrumstoornis.
Lees ook: Gedragsproblemen bij jonge kinderen
Gilles de la Tourette
Zijn de tics langer dan een jaar aanwezig, dan spreken we van een ticstoornis. Ongeveer 1 op de 100 kinderen heeft hier last van. Als er langer dan een jaar zowel geluids- als bewegingstics zijn, dan noemen we dat het syndroom van Gilles de la Tourette. De meeste mensen associëren dit syndroom met het roepen van scheldwoorden, maar dat komt maar bij een kleine minderheid van de personen met Gilles de la Tourette voor. Je kunt ook al Tourette hebben als je bijvoorbeeld kucht of snuft in combinatie met bewegingstics.
Wat te doen tegen tics bij je kind?
Besteed geen aandacht aan de tics en probeer je kind het niet af te leren. Als je er druk op legt voor je kind om de tic te stoppen, zal het juist verergeren.
Heeft je kind er veel last van, leg dan uit dat je kind er niks aan kan doen en dat het meestal vanzelf weer overgaat.
Leer je kind een zinnetje dat hij kan zeggen tegen andere kinderen als zij vragen waarom het steeds een beweging of geluid maakt. Bijvoorbeeld: 'dat zijn tics, daar kan ik niet zo veel aan doen.'
Kijk eventueel samen met de leerkracht of je kind een betere plek in de klas kan krijgen. Vooraan zitten kan voor een kind dat met zijn armen zwaait vervelend zijn omdat alle kinderen in de klas dat dan zien.
Probeer stress en vermoeidheid bij je kind te voorkomen. Omdat dit vaak triggers zijn voor tics, kunnen tics verminderen als je zorgt voor meer rust en ontspanning. Lees hier meer over hoe kinderyoga kinderen kan helpen om met spanning om te gaan.
Besef dat je kind niet expres een tic heeft. Bestraf je kind er dan ook nooit voor.
Hoe kom je van tics af?
Wanneer is behandeling van tics nodig? Leidend hierin is hoeveel last je kind er zelf van heeft. Soms kloppen ouders aan voor een behandeling, terwijl het kind zelf geen problemen ervaart. Dan kun je vaak beter afwachten of de tics vanzelf weer overgaan. Maar schaamt het kind zich voor zijn tics, wordt het er erg moe van of krijgt het bijvoorbeeld nekpijn door het vele hoofdschudden, dan is behandeling een goed idee. Dat kan het geval zijn als het om heftige tics gaat, zoals woorden roepen of wilde bewegingen maken, maar het kan ook een lichte tic zijn zoals de neus ophalen.
Lees ook: Wanneer ga je naar een kinderpsycholoog?
Behandeling met medicijnen of gedragstherapie
De behandeling bestaat soms uit medicijnen, zoals antipsychotica. Maar omdat deze veel bijwerkingen hebben, zoals gewichtstoename en sufheid, wordt meestal gekozen voor gedragstherapie. Dit is even effectief als medicijnen. Gedragstherapie bij tics kan op twee manieren worden toegepast:
Bewustmaking van de tics en een tegenbeweging bedenken. Maakt het kind bijvoorbeeld steeds een beweging met zijn armen, dan kan de tegenbeweging zijn de armen over elkaar doen. Elke keer als het kind voelt dat de tic eraan komt, moet het proberen om de tegenbeweging te maken. Door dit vaak te oefenen, zal de tic uiteindelijk verminderen.
De behandelaar en het kind richten zich op het onrustige gevoel dat aan tics voorafgaat. Als je het kind zich hierop laat concentreren, wordt het steeds bewust blootgesteld aan dit nare gevoel. Zo train je het uithoudingsvermogen en leert het kind de drang voor het uiten van tics te tolereren. Hierdoor nemen de tics vaak af. De gedragsbehandeling is er niet op gericht dat de tics volledig overgaan. En dat het kind meer controle ervaart. Daar is vaak al veel winst te behalen. En als de omgeving de tics dan ook meer accepteert, hoeven de tics niet eens veel hinder op te leveren.
Met medewerking van Jolande van de Griendt, gz-psycholoog en behandelaar bij TicXperts
