Eva heeft stevige mening over abortus en anticonceptie: 'Buitenwereld moet zich er niet mee bemoeien'

'Het doet mijn groen-gele hart ergens pijn dat mijn zoon waarschijnlijk een geboren en getogen Amsterdammer gaat zijn', is een van de eerste dingen die Eva de Goeij (33) laat weten aan de (Amsterdamse) verslaggever die haar wil interviewen. 'Hagenezen hebben het niet zo op Amsterdammers.'

Het typeert De Goeij. De Scheveningse verruilde de duinen voor Amsterdam-Noord, maar is trouw aan haar wortels, en vooral aan haar principes. Haar interesse in seks, voortplanting en al het andere wat met geslachtsorganen te maken heeft, werd op vroege leeftijd aangewakkerd, als dochter van een uroloog en een gynaecologe. Ook is ze al sinds ze zich kan herinneren feminist. Mogelijke controverse schuwt ze niet: in een recent interview met Het Parool zei ze abortus te zien als anticonceptie.

Maar het blijft niet bij gewaagde stellingen alleen. De Goeij deed wetenschappelijk onderzoek naar de fruitvlieg, zat achter een buddy-systeem voor vrouwen die niet alleen naar de abortuskliniek durven, werkt als expert seksuele gezondheid bij Soa Aids Nederland en doet met de door haar opgerichte stichting Ava onderzoek naar anticonceptie.

Daar kwam laatst nog een flink takenpakket bij: sinds vier maanden is ze moeder. Pittig, zelfs voor een feminist met een progressieve vriend, die alles zo goed mogelijk proberen te verdelen. 'Je kan het nooit echt fiftyfifty doen. Er zijn fysieke verschillen. Ik moet elke drie uur kolven; als ik dat niet doe, krijg ik pijn aan mijn borsten. En dan moest mijn lichaam afgelopen maanden ook nog herstellen: er komt gewoon een kind uit je fucking vagina.'

Lees ook: Taakverdeling thuis: zo maak je van de to-dolijst in je hoofd een gedeelde verantwoordelijkheid

Alternatieve methodes als ovulatie-apps

Maar ook als professional is er genoeg te doen. Seksuele voorlichting wordt de taboesfeer ingetrokken, GGD's met personeelstekort maken overuren en traditionele anticonceptie onder jongeren neemt af. Ondertussen staat het maatschappelijk debat over dit alles steeds meer op scherp.

Jonge vrouwen laten zich horen over ondraaglijke pijn bij het zetten van een spiraal, over de pil die stemmingswisselingen veroorzaakt en over alternatieve methodes als ovulatie-apps. Wat moeten we daarvan maken? De Goeij zette zich over haar aversie heen, en ging met de Amsterdamse verslaggever in gesprek.

Lees ook: Geen big deal of helse pijn: gynaecoloog legt uit waarom ervaring met plaatsen spiraaltje zo verschillend is

Wie is nu 's lands belangrijkste feminist?
'Oh! Bold question. Ik denk dat het feminisme zo meerstemmig is, dat het lastig kiezen is. Devika Partiman komt in mijn hoofd op, de oprichter van Stem op een Vrouw. Die maakt politiek gezien veel impact. Maar er zijn zo veel aandachtsgebieden, dat écht kiezen niet kan.'

Laten we dan naar jouw aandachtsgebied gaan. Onder jonge vrouwen lijkt een kentering gaande. Traditionele anticonceptie - in de vorige eeuw juist een verworvenheid van het feminisme - wordt in de ban gedaan of krijgt forse kritiek. Sommige mensen zien hier juist een nieuwe feministische wind in. Hoe kijk jij daarnaar?
'De impact van anticonceptie op vrouwenemancipatie is niet te ontkennen. Ik denk aan mijn eigen oma, die kreeg - zonder enige controle - achter elkaar vier dochters. Er is zo veel veranderd sindsdien. Nu zien we alleen dat er nog steeds niet genoeg wordt geluisterd naar vrouwen. De pil heeft in Nederland miljoenen gebruikers, maar onderzoek naar de effecten ervan is minimaal. Dat zie je bij geen ander medisch middel dat op die schaal gebruikt wordt.

Terwijl de verhalen dat vrouwen klagen, bijvoorbeeld dat hun seksdrive minder wordt door de pil, helemaal niet nieuw zijn. Pas sinds kort wordt er meer onderzoek naar gedaan. En dat zie je over het hele anticonceptie-speelveld.'

Meer lezen over: hormoonvrije anticonceptie

Is men dan eigenlijk te lang tevreden geweest met het feit dat de anticonceptie er überhaupt was?
'Precies. Dat is logisch als je uit een tijd komt waarin abortus nog niet eens legaal was. Uit het publieke debat dat nu op gang komt - zeker als het gaat om alternatieve methoden van anticonceptie - blijkt dat veel mensen denken dat vrouwen anticonceptie alleen gebruiken om zwangerschap te voorkomen. Maar er zijn ook vrouwen die het gebruiken omdat ze bijvoorbeeld endometriose hebben, terwijl ze geen seks hebben met mannen. En dan zijn er ook nog veel vrouwen die bewust een groter risico op zwangerschap lopen, omdat ze juist geen hormonale bijwerkingen willen. Daar moet je ze vrij in laten.'

Ze zijn in principe gewoon vrij in die keuze toch?
'Absoluut niet. Je kan pas echt een vrije keuze maken als je goed geïnformeerd bent en alle opties hebt. Dat is nu niet zo. Veel anticonceptie is best wel duur, dus sommige vrouwen hebben weinig opties. Ook zie je dat veel vrouwen nog altijd niet goed weten welke bijwerkingen er bij verschillende middelen zijn.

En dan zijn er ook nog sociale barrières. Als je ervoor kiest om meer risico op een zwangerschap te lopen, dan is er ook een grotere kans dat je voor abortus kiest als je toch zwanger raakt. Je moet niet onderschatten hoe groot het taboe op abortus in Nederland nog is. Er is een groot stigma op vrouwen die voor abortus kiezen, terwijl we vrouwen die voor traditionele anticonceptie kiezen, toejuichen.'

Lees ook: Geen spijt, wel rouw: Jet (25) koos ondanks kinderwens voor abortus toen ze ongepland zwanger raakte

Dat heb je zelf ondervonden, toen je in 2018 een abortus onderging en werd uitgescholden bij de kliniek. Is er sindsdien veel veranderd?
'Het kan nog altijd beter, maar er is zeker veel gebeurd. Ik ben zelf enthousiast over recent onderzoek met Mifepriston, de abortuspil. Een kwart van die pil kan als wekelijkse anticonceptie dienen, en diezelfde pil in een hogere dosis als nabehoedsmiddel, zoals de morning-afterpil. Als dat op de markt komt, krijgen vrouwen veel meer grip op hun eigen lichaam.'

Is het regelmatig nemen van de abortuspil niet slecht voor je gezondheid?
'Dat is een hardnekkige mythe. De abortuspil nemen is een van de meest veilige medische handelingen die je kunt doen.* Ja, het kan een ingrijpende ervaring zijn voor de vrouwen die het doen. Je kan veel gaan bloeden, want je wekt eigenlijk een miskraam op.'

En daarna houd je geen blijvende schade aan je lichaam?
'Nee. Er is heel veel onderzoek naar gedaan, en onder meer de Wereldgezondheidsorganisatie zegt dat dit gewoon een veilig middel is. Het is in ieder geval veel gezonder dan je zwangerschap uitdragen en baren, dat is echt een van de gevaarlijkste dingen in een vrouwenleven.

Het is ook niet zwart-wit. Zwangerschap is niet alleen gewenst of ongewenst. Soms is het ergens ertussenin of wisselt het. Laat vrouwen dat voor zichzelf uitvogelen. De buitenwereld moet zich er niet mee bemoeien.'

Lees ook: Waarom het belangrijk is een realistische verwachting van de bevalling te hebben

Heeft de toon in het maatschappelijk debat daar invloed op dan?
'Enorm! Het is dus heel kwalijk als er zo veel ruis is dat jij niet kan voelen wat je wil. Je bent dan eigenlijk minder vrij in je keuze.'

Jouw stichting Ava sprak voor een onderzoek 2400 vrouwen over hun ervaringen rond anticonceptie- en abortuszorg. Is er al iets zichtbaar in hun houding ten opzichte van traditionele anticonceptie?
'Pijn bij spiraalplaatsing is zo groot, dat het zelfs mij verraste. De helft van de vrouwen ervaart ernstige tot ondraaglijke pijn bij het zetten. Veel vrouwen kiezen uit angst voor die pijn ook voor het niet laten zetten of juist te lang laten zitten van een spiraal, met alle gevolgen van dien. We zijn daar nu volop over in gesprek met huisartsen, gynaecologen en andere medische professionals die spiralen plaatsen.'

Lees ook: Er komt mogelijk tóch pijnbestrijding bij het plaatsen van een spiraal

Is het makkelijk om artsen die al tig jaar in het vak zitten, uit te leggen dat alles even anders moet?
'Tuurlijk, je loopt tegen weerstand aan. Mensen vinden het goed zoals het is en herkennen het beeld niet. Maar we zijn ze nu met bewijs aan het veroveren. Als je ze via meerdere wetenschappelijke artikelen kan laten zien dat de ervaren pijn veel hoger is dan de door zorgverleners ingeschatte pijn, zijn artsen sneller bereid het gesprek aan te gaan. Medische richtlijnen veranderen duurt vrij lang, maar voor de tussentijd maken we een factsheet voor huisartsen, zodat ze in ieder geval op de hoogte zijn van goede manieren om een baarmoeder te verdoven.'

Gaan mannen denk je ooit even veel verantwoordelijkheid voor anticonceptie dragen als vrouwen?
''Manticonceptie' zoals de mannenpil is al best wel lang in ontwikkeling, maar lijkt maar niet op de markt te komen. Medicijnen worden in de regel ook pas goed ontwikkeld als het idee leeft dat er op grote schaal geld mee verdiend kan worden. Aan de andere kant zie je wel dat steeds meer jongens en mannen ervoor openstaan.'

Maar de gevolgen van een ongewenste zwangerschap liggen onder aan de streep altijd bij de vrouw. Zie je het daardoor niet als een wat hopeloze missie om het echt gelijk verdeeld te krijgen?
'Ik snap je punt, ergens blijft het altijd wat scheef. Ik zeg wel eens voor de grap: als 'manticonceptie' ooit echt van de grond komt, moeten gebruikers fluorescerende ballen krijgen. Anders weet je het als vrouw nooit echt zeker. Maar vergis je niet: in lange relaties is er natuurlijk meer vertrouwen. Daar is denk ik wel echt snel terrein te winnen.'

Ook interessant: Seksuele voorlichting geven aan je kind, zo pak je dat aan

Je bent erg openhartig over zaken die veel mensen als privé beschouwen. Zo maak je er geen geheim van dat jij en je vriend non-monogaam zijn, vertelde je meerdere abortussen te hebben gehad en deelde je vervelende ervaringen toen je zelf naar de kliniek ging. Is dat soort openheid denk je nog nodig om bepaalde taboes te doorbreken?
'Aan de ene kant merk je dat het goed werkt om de aandacht op je zaak te vestigen. Maar ik merkte ook dat ik - zeker bij abortus - in talkshows alleen nog werd gevraagd om mijn eigen ervaring. Dat voelt soms ook een beetje scheef. Ik ben ook gewoon een expert. Ik zet mijn ervaringen graag in voor impact, maar vind ik het altijd prettig dat het over mij gaat? Niet per se.

Tuurlijk, ik heb een grote bek en ik kom goed uit mijn woorden, maar uiteindelijk werk ik het liefst achter de schermen. Ik hoef ook niet elke keer op te komen draven als er een abortus-ervaringsdeskundige nodig is. Maar het moet denk ik wel uit de taboesfeer, en daarbij help ik waar het kan.'