Een kinderwens die onvervuld blijft, kan een emotionele achtbaan veroorzaken. Terwijl sommige stellen ogenschijnlijk moeiteloos in verwachting raken, belanden anderen in een lang en frustrerend traject. Na een jaar proberen zonder resultaat spreken we van verminderde vruchtbaarheid. Veel stellen stappen dan naar de huisarts en starten medische behandelingen met als ultieme doel: een gezonde baby.
Maar wat als het traject vastloopt? Als je steeds dezelfde behandelingen krijgt zonder resultaat? Wat als je het gevoel hebt dat je door een standaardprocedure wordt geduwd die niet bij jou past? Steeds meer koppels overwegen dan een fertiliteitstraject over de grens in België, Spanje of Duitsland. Is dat de beste keuze, of komen er juist andere moeilijkheden bij kijken?
Lees ook: Miranda probeerde iui, ivf en icsi: 'Ik verloor alle hoop. Toch bleven we doorgaan'
Is het gras groener in het buitenland?
Freya, de vereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen, ziet dat dit onderwerp steeds meer speelt. 'Op sociale media zien we steeds vaker vragen over buitenlandse behandelingen', vertelt Diede van Dijk. 'Mensen delen hun ervaringen en vergelijken behandelingen tussen Nederland en andere landen. Het leeft enorm.'
Deze toenemende interesse was voor Freya aanleiding om een artikel te maken: Is het gras groener in het buitenland? Hierin werden zowel ervaringsverhalen als visies van specialisten gedeeld. De redenen om uit te wijken verschillen. Dit kan zijn omdat de regelgeving met betrekking tot zaad-, eicel- en embryodonatie verschillend is, maar ook de toegang tot andere behandelingen en meer diagnostiek. Het artikel bracht veel teweeg, merkt Freya op. Van Dijk: 'Voor sommigen was het een bevestiging van hun zoektocht, terwijl anderen juist kritischer gingen nadenken of een buitenlandse behandeling wel de juiste keuze is'.
Tijdens een bijeenkomst van Freya raakte een wensmoeder, die anoniem wil blijven, in gesprek over de mogelijkheden in het buitenland. De vele succesverhalen maakten haar aan het twijfelen: 'Het voelde alsof ik iets miste als ik niet naar het buitenland zou gaan. Na veel persoonlijk onderzoek, praten met mijn arts en lotgenoten, kon ik een weloverwogen besluit nemen. Ik besefte dat ik juist door alle informatie meer vertrouwen kreeg in de Nederlandse aanpak'. Ze raakte uiteindelijk zwanger door een behandeling in Nederland.
Lees ook: Onze serie 'In de wachtkamer' over wensouders en hun fertiliteitstraject
Hoge zorgkwaliteit in Nederland
Tessa Cox, arts voortplantingsgeneeskunde bij Medisch Centrum Kinderwens in Leiderdorp, begrijpt de drang om alle opties te verkennen maar plaatst kritische kanttekeningen. 'Als je in een kwetsbare situatie zit, wil je het maximale doen om je kansen te vergroten. Als je hoort dat een bepaalde behandeling je kans vergroot, is het verleidelijk om dat te proberen, zelfs als het wetenschappelijk geen onderbouwing heeft.'
De basiszorg in Nederland is van hoge kwaliteit. Iedereen, ongeacht de situatie, met een zorgverzekering heeft recht op behandelingen die de kans op een zwangerschap vergroten zoals iui en ivf. In Nederland wordt een gefaseerde aanpak gehanteerd, waarbij eerst iui wordt geprobeerd voordat ivf wordt gestart. Voor velen is deze zorg toereikend. Dit is een groot goed en zeker niet iets dat voor alle landen geldt.
Risico's of behandelingen zonder bewezen effect
De consequentie hiervan is dat in Nederland fertiliteitszorg strikt wordt gereguleerd en is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Nieuwe behandelingen worden pas aangeboden als effectiviteit en veiligheid wetenschappelijk bewezen zijn. Dit voorkomt dat patiënten onnodige risico's lopen en zorgt ervoor dat verzekeraars behandelingen vergoeden die aantoonbaar werken.
Dit kan, wanneer je in deze situatie zit, de indruk wekken dat er niet genoeg gedaan wordt voor jouw specifieke situatie of het gevoel geven dat je kostbare tijd verliest. 'Als er iets nieuws op de markt is, wordt het in sommige landen geprobeerd, zonder dat we weten wat de langetermijngevolgen zijn. Het feit dat we niet zomaar alles aanbieden, zorgt ervoor dat patiënten niet worden blootgesteld aan onnodige risico's of dure onderzoeken of behandelingen zonder bewezen effect', aldus Cox.
'Stel vragen, vraag naar succeskansen en wetenschappelijk bewijs. Als je twijfels hebt over je behandeling in Nederland, bespreek die dan met je arts. Soms ligt de beste zorg dichterbij dan je denkt.'
Gevangen in het systeem
Pauline Ann van der Meijs, inmiddels trotse moeder van Nova (6) en Falco (3), heeft een lange medische weg bewandeld. Nova kwam ter wereld via een draagmoeder, Falco via ivf in België. Haar traject begon in Nederland, maar door een verhuizing onderging ze ook ivf in de VS. 'In Nederland krijg je drie ivf-pogingen vergoed', vertelt ze. 'Dat is een luxe vergeleken met Amerika, waar je per poging soms tienduizenden euro's betaalt.'
Ze was zeker niet ontevreden over de zorg in Nederland maar voelde ze zich gevangen in het systeem met haar specifieke situatie. Wat haar vooral frustreerde, was dat alles lang duurde zonder resultaat en dat na drie mislukte ivf-pogingen in Nederland de deur dichtging. 'En toen was daar die bekende zin: 'Meer kunnen we niet voor je doen'.
Dat sloeg in als een bom. Er wordt in Nederland, in mijn optiek, te snel aangenomen dat als drie ivf-behandelingen niet werken, het gewoon niet gaat lukken. Er wordt dan geen diepgaander onderzoek gedaan om te kijken waarom het niet lukt. Vrouwen staan dan met lege handen.'
Een commerciële kant
In België gingen ze dieper in op haar situatie en deden ze aanvullende onderzoeken. Pauline: 'Wat me meteen opviel, was dat Belgische klinieken sneller handelen en niet strikt vasthouden aan vaste protocollen zoals in Nederland. Ze volgen ontwikkelingen uit andere landen, zoals Amerika en passen deze sneller toe.'
Pauline erkent dat er een commerciële kant zit aan buitenlandse fertiliteitsklinieken. 'Je komt in een tunnel terecht waarin het lijkt dat er alleen maar succesverhalen zijn. Maar dat betekent niet dat de behandelingen niet effectief kunnen zijn.' Na zes mislukte ivf-pogingen en een draagmoederschap lukte het in België wél. Dat komt volgens Pauline omdat ze verder keken dan de standaardprocedures.
Ze raadt wensouders aan om goed na te denken over hun traject. 'Begin in Nederland, want dat is gewoon een goed systeem voor het gros van de mensen. Als je het gevoel hebt dat je niet verder komt, kijk dan naar het buitenland. Onderzoek je opties goed en praat met lotgenoten. Psychische ondersteuning is vaak nog belangrijker dan welke behandeling dan ook.'
Lees ook: Dit is de vergoeding bij vruchtbaarheidsbehandelingen
De luxe van extra opties
Marieke Verberg, gynaecoloog werkzaam bij het Medisch Spectrum Twente, spreekt namens de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG): 'We hebben in Nederland een sterke basis van betrouwbare zorg en goede artsen die ook graag willen dat de patiënt zwanger wordt. Daarbovenop hebben sommige mensen de luxe om extra opties te verkennen in het buitenland. Deze mogelijkheid is een goed iets, maar het betekent niet dat de zorg in Nederland tekortschiet'.
Wat Verberg benadrukt is dat de fertiliteitszorg in het buitenland niet per definitie beter is dan in Nederland. 'Er heerst soms het idee dat buitenlandse klinieken verder zijn en meer kunnen, maar dat is niet altijd waar.' Volgens haar hanteren ze een andere benadering. Onderling zijn de verschillen en resultaten niet zo groot.
Laat je niet leiden door emotie
'In Nederland volgen we protocollen om te waarborgen dat behandelingen echt effectief en veilig zijn. In sommige andere landen wordt sneller overgegaan op nieuwe technieken of extra procedures, ook als de wetenschappelijke onderbouwing nog niet volledig is.' Vaak spelen commerciële belangen ook mee bij buitenlandse klinieken.
Ze voegt eraan toe: 'Ik zeg niet dat ze per definitie slecht zijn, maar het is belangrijk om je goed te laten informeren en niet alleen op emotie af te gaan'. Je hoeft hier volgens haar niet direct voor naar het buitenland. 'Veel mensen weten niet dat ze in Nederland ook gewoon naar een andere kliniek kunnen voor een second opinion of zelfs een derde poging elders kunnen doen. Je bent niet gebonden aan één arts of ziekenhuis".
Overweeg je opties
Dat protocollen voelen als een enorme hindernis wanneer je in een medisch traject zit om zwanger te worden, is zeer begrijpelijk. Desondanks kan het lijken of buitenlandse klinieken meer kunnen bieden maar dat is niet altijd een garantie voor succes. Wees kritisch, stel vragen en laat je niet alleen leiden door succesverhalen. Praat met lotgenoten, zoek steun. Kies voor wat medisch gezien de beste kans biedt op een gezonde zwangerschap voor zowel de baby als de moeder.
Wil je meer controle over je traject? Overweeg ook je opties in Nederland. Als je besluit naar het buitenland te gaan, onderzoek dan goed of de behandelingen bewezen effectief en veilig zijn. Onderzoek daarbij ook goed wat wel of niet vergoed wordt door je zorgverzekeraar. De keuze is aan jou, maar maak hem bewust en weloverwogen.
