Waarom lukt het me niet een goede moeder te zijn? Het is een van de vele vragen waarmee vrouwen aankloppen bij MeJa, de praktijk van Mirjam Meek en Kim Ellen Jager. Maar voordat Mirjam Meek als psycholoog (toekomstige) ouders bijstond in de strijd tegen hun twijfels en angsten, had ze jarenlang een heel andere hulpverlenende rol: die van verloskundige. En daarin viel haar iets fundamenteels op.
'Als verloskundige ben je erg betrokken bij de zwangerschap en de bevalling en begeleid je moeders in het kraambed, maar daarna verdwijn je als hulpverlener uit beeld. Terwijl het dan pas begint. Ik vroeg me als verloskundige dan ook regelmatig af: hoe zal het deze vrouw verder vergaan? Heeft ze niet eigenlijk nog iets nodig?'
Een consultatiebureau voor ouders
Want waar je als nieuwbakken ouder met vragen over je baby terecht kunt bij het consultatiebureau, is er voor jouw eigen welzijn te weinig aandacht, vindt Meek. 'Als je geluk hebt, wordt er op het consultatiebureau af en toe gevraagd hoe het met jou gaat, maar er gaan geen deuren meer open waar je als moeder of vader laagdrempelig zorg kunt krijgen.'
En juist die laagdrempeligheid is belangrijk. 'Bijna iedere jonge ouder kent schuldgevoelens, angstige gedachten of teleurstelling. Bijna iedere ouder voelt zich weleens eenzaam of worstelt met de vraag: doe ik het wel goed? Al is het alleen al door het slopende slaapgebrek die eerste periode.
Als er vanaf het begin al meer aandacht zou zijn voor dit soort universele thema's, zou er denk ik minder psychische problematiek ontstaan bij ouders. Nu moet je zelf hard op zoek gaan als je ergens hulp bij nodig hebt. Je moet ten eerste erkennen dat je iets nodig hebt en dan ook nog bij machte zijn om te weten welke route je moet bewandelen om die hulp te krijgen. Daar laten we echt iets liggen als hulpverleners.'
Lees ook: Psychische klachten tijdens de zwangerschap, wat kun je doen?
Terugkerende thema's
En dus besloot Meek in dit 'zorggat' te springen. Na de vervolgstudie tot klinisch psycholoog/psychotherapeut startte ze haar eigen praktijk, MeJa, gespecialiseerd in psychische problematiek rondom zwangerschap en ouderschap.
Om haar doelgroep nog beter te bereiken, besloot ze een aantal verhalen uit haar praktijk op te schrijven en zo een kijkje in de keuken én in haar hoofd te geven. Een paar van de terugkerende thema's in haar boek De verwachting voorbij: schaamte, schuldgevoel, controle, verlies en eenzaamheid.
Met haar boek wil Meek niet alleen ouders bereiken die sowieso al worstelen met zichzelf en het ouderschap. 'Ik hoop dat het een boek is voor alle zwangeren en jonge ouders. Omdat ik denk dat het heel belangrijk is dat je eerlijke verwachtingen hebt. Dat je je realiseert dat je dit soort klachten kunt ontwikkelen en dat je die daardoor ook beter kunt herkennen.'
Beter voorbereid met reële verwachtingen
En: dat dat soort gevoelens heel normaal zijn. Haar boek is dan ook zeker niet bedoeld om ouders to be bang te maken, maar vooral om de torenhoge verwachtingen die ze vaak hebben wat bij te stellen. Want als je verwachtingen reëler zijn, ben je beter voorbereid op het ouderschap.
'We kiezen er meestal heel bewust voor om ouder te worden, maar weten eigenlijk helemaal niet waar we voor kiezen. Het is een intuïtieve keuze en die is gebaseerd op wat wij denken dat ouderschap zal zijn, op een plaatje dus. Maar simpel gezegd: je weet gewoon niet welke emoties en wensen je hebt als een baby er is.'
Lees ook: Aanstaand ouderschap, hoe denken jij en je partner daarover?
Te streng voor jezelf
En net als pubers de overgang maken naar adolescentie, maak je als (toekomstig) ouder een identiteitstransitie door, legt Meek uit. 'In de psychologie noemen we deze overgangsfase de matrescentie. Er verandert zo veel, het is logisch dat het zwaar is. En als je je eenzaam of verdrietig voelt is dat geen stoornis. Het mag erover gaan en je bent niet de enige.'
Toch is er veel onwetendheid en schaamte. 'Vrouwen die bijvoorbeeld somber zijn maar dat niet erkennen. Of angstig zijn maar tegen zichzelf blijven zeggen: het gaat nog wel, het gaat vanzelf wel over.' Vrouwen zijn ook in dat opzicht te streng voor zichzelf, ziet Meek. 'Vaak bagatelliseren ze hun klachten. Niet zwak zijn, dóórgaan.'
Lees ook: Ken jezelf: dit is hoe je een parental burn-out kunt voorkomen
Hechting
Dat de lat hoog ligt voor (toekomstige) ouders, wordt volgens Meek ook pijnlijk duidelijk als het over hechting gaat. Want iedere zichzelf respecterende moeder weet wat 'het gouden uurtje' is en dat de eerste duizend dagen 'essentieel' zijn voor een goede hechting.
Toch? Meek: 'Er is ongelooflijk veel aandacht voor hechting tussen ouder en kind. En het is zeker heel belangrijk, maar het woord is inmiddels zó urgent geworden dat het een beetje een eigen leven is gaan leiden. Je kunt het haast niet meer goed doen als moeder.' Gevolg: moeders worden steeds angstiger om het fout te doen en voelen zich continu schuldig als ze niet aan de 'eisen' voldoen.
Lees ook: Hechting aan je baby: zo doe je dat
Relatie opbouwen
Meek pleit dan ook voor een andere benadering: laat het woord hechting los en bekijk de band met je baby op een andere manier. 'Je bouwt een relatie op met je baby. Jullie hebben tijd nodig om elkaar te leren kennen en die tijd mag je ook nemen. Je hoeft niet alles goed te doen. Je hoeft niet elk uur van de dag van je baby te genieten. Je mag ook weleens denken: ik heb even niet zo veel zin. Of: ik ben niet zo'n babymoeder.
Leven in een tijd waarin informatie over alles wat je maar kunt bedenken binnen een paar tellen voorhanden is, helpt niet altijd mee als het gaat over het zelfvertrouwen van jonge ouders. Meek: 'Veel vrouwen die ik in de praktijk zie zijn controlebehoeftig. Streven naar controle geeft de illusie van veiligheid. Het is een copingstrategie, dus een manier om om te gaan met stress of tegenslag. Maar als je enorm je best doet om alles onder controle te houden en het ongewenste gebeurt toch, dan uit zich dat vaak in een gevoel van falen.
Borstvoeding geven is daar een mooi voorbeeld van. Je haalt alles uit de kast, kolft de hele dag door, haalt er een lactatiekundige bij, maar toch lukt het niet. Misschien een dooddoener, maar je moet als ouder ook leren dingen simpelweg te verdragen. Soms is het ingewikkeld en ben je gewoon machteloos.'
Lees ook: Ontzwangeren: herstel na de bevalling
Eenzaamheid
Misschien dacht je: dat doe ik wel even, bevallen, maar blijkt de realiteit heel anders te zijn. En verlies kan ook slaan op een verandering in de relatie met je partner of je ouders. Rouw rondom de zwangerschap kan dus veel meer zijn dan het werkelijk verliezen van een kind.' Ouders hebben bovendien vaak het idee onschendbaar te zijn. Meek: 'Ze denken: dat overkomt mij niet. Maar dan gebeurt het wel en ben je ineens een 'patiënt' met klachten waarvoor je geen oplossing hebt. Dat maakt jonge ouders kwetsbaar.'
In bijna alle verhalen van de ouders die Meek spreekt, klinkt eenzaamheid door. En het gevoel hebben dat je er alleen voor staat, maakt de toch al pittige transitie van niet-ouder naar ouder dubbel zo heftig. Die eenzaamheid lijken vooral vrouwen te ervaren.
Meek: 'Moeders hebben vaak het gevoel dat ze het allemaal alleen moeten doen, zelfs als ze een partner hebben die hen steunt. Ze willen de mensen in hun omgeving niet belasten met hun zorgen. Of ze schamen zich voor wat ze voelen en denken dat ze de enige zijn die dat soort gedachtes heeft.'
Steun bij elkaar
En dan is er ook nog het continue vergelijken met andere moeders. 'Vrouwen denken snel: andere moeders lukt het wél, dus waarom mij dan niet? Ik mag niet zwak zijn. Maar juist door er niet open met andere ouders over te praten, hou je die eenzaamheid in stand.'
Openheid is dus het sleutelwoord, zegt Meek. Letterlijk, er zouden meer deuren open moeten gaan voor ouders die worstelen met hun gevoelens. 'Steeds meer verloskundigenpraktijken bieden Centering Pregnancy aan: zo kunnen zwangeren in groepsverband steun bij elkaar vinden. Het zou prachtig zijn als iets soortgelijks kan worden opgestart voor de periode na de bevalling.'
Maak een plan voor na de bevalling
Ben je zwanger? Dan is het slim om voor jezelf een kraamplan te maken, tipt Mirjam Meek. Net als een bevalplan, maar dan voor de tijd daarna. 'Het is goed om voor jezelf op te schrijven: hoe zorg ik goed voor mezelf en wat heb ik daarvoor nodig? En ook: hoe kunnen anderen aan jou zien dat het minder goed met je gaat? De een trekt zich in zo'n geval terug, de ander focust op controle houden, een derde gaat keihard werken en de vierde kan alleen maar huilen. Met andere woorden: wat is jouw copingstrategie?'
En als je dat een beetje helder hebt, is de volgende vraag: wat kun je in dat geval zelf doen en hoe kunnen anderen helpen? Meek: 'Zorg ervoor dat je al tijdens je zwangerschap daarover in gesprek gaat met je partner of familieleden. Als je dat goed hebt bedacht met elkaar, geeft dat rust. Je bent als moeder niet in je eentje verantwoordelijk voor die periode, het is een gedeelde verantwoordelijkheid.'
Tekst: Saskia Borst
/c814ea5fedb4494f9646dbfcd315974c/image.jpg)
/b1c3408f876a4a9db912951f5c7fd4fb/image.jpg)
/52f8d88a6a544fbf89b71059b5bc1ebb/image.jpg)
/7a567420f1bb47d0bff30d0f0dde8624/image.jpg)
/afac3d5d91b0425f8f697fc78d1ca474/image.jpg)
/3c8f2309186d40f2a4cf4ad781d45a66/image.jpg)
/4b71d202746c4399b283a4df394e9b1e/image.jpg)
/5137e522df7f4f99bb53086883e2d2e8/image.jpg)
/cf4601b3f45b42bf859419aae5163a5e/image.jpg)
