Zwanger op latere leeftijd
De gemiddelde leeftijd waarop vrouwen in Nederland voor het eerst moeder worden, stijgt al jaren. In 1970 kregen vrouwen hun eerste kind nog met gemiddeld 24 jaar. In 2021 was dat volgens het CBS opgelopen tot 30,3 jaar. Van alle kinderen die geboren werden in dat jaar had 22,6 procent een moeder van 35 jaar of ouder.
Het lijkt erop dat veel vrouwen hun kinderwens wat voor zich uit schuiven en voorrang geven aan hun studie, carrière, verre reizen en een druk sociaal leven. Soms is het geen keuze om op latere leeftijd zwanger te worden, maar was je eerder niet de juiste partner tegengekomen, of lukte het lange tijd niet om zwanger te raken.
Wat de reden ook is, feit is dat er steeds meer vrouwen 'op latere leeftijd' zwanger worden. Terwijl het aantal geboorten bij vrouwen van 20 tot 30 jaar de laatste jaren afneemt, neemt het aantal geboorten bij vrouwen boven de 35 jaar juist toe.
Lees ook: Zo lang duurt het ongeveer om zwanger te worden
Wat houdt 'op latere leeftijd' precies in?
Als je 35 jaar of ouder bent en in verwachting, dan ben je zwanger 'op latere leeftijd' en wordt je zwangerschap een 'geriatrische zwangerschap' genoemd. Ook al voel je je misschien nog zo jong. De leeftijd van 35 jaar wordt in de medische wereld aangehouden als ondergrens voor de categorie 'oudere moeders'. Deze term wordt gebruikt omdat de vruchtbaarheid bij vrouwen vanaf 35 jaar relatief sterk afneemt. En de kans op afwijkingen bij de baby neemt toe naarmate een vrouw later zwanger wordt.
Leeftijd en zwangerschap
Het kan een wereld van verschil zijn of je zwanger bent in je twintiger jaren of na je dertigste of veertigste. Als je lichaam ouder wordt, herstelt het over het algemeen minder makkelijk. Aan de andere kant ervaren oudere ouders ook voordelen. Ze hebben meer levenservaring en hebben meestal wat meer geld te besteden.
De kans om zwanger te worden neemt na je dertigste wel snel af. Vrouwen tussen de 25 en 30 jaar hebben elke maand 20% kans om zwanger te raken. Ben je tussen de 30 en 35 dan is dat nog maar 10%. Loop je tegen de 38 jaar, dan heb je maandelijks nog 5% kans om zwanger te worden.
Verminderde vruchtbaarheid
Die verminderde vruchtbaarheid op latere leeftijd heeft alles te maken met je eicellen. Bij je geboorte heb je ongeveer een miljoen eicellen. Die hoeveelheid eicellen neemt af naarmate je ouder wordt en er worden geen nieuwe eitjes meer aangemaakt. De vruchtbaarheid bij mannen werkt anders. Zij maken hun leven lang elke dag nieuwe zaadcellen aan. Op het moment dat een vrouw in de puberteit ongesteld wordt, zijn er gemiddeld nog zo'n 300.000 tot 500.000 eicellen over.
Aan het begin van elke menstruatiecyclus ligt een aantal eicellen klaar in de eierstokken. Van deze eicellen zal één eicel verder uitrijpen en loskomen van de eierstok (dat is de eisprong). De overige eicellen worden door het lichaam vernietigd: per maand gaat het om ongeveer 1000 eicellen. Voor de volgende menstruatiecyclus zal er weer een nieuwe groep eicellen klaarliggen.
Hoe ouder je wordt, hoe minder eicellen er dus nog op voorraad zijn. Als de voorraad op is, begint de overgang. Bij de meeste vrouwen gebeurt dit rond de leeftijd van vijftig jaar, maar het kan ook eerder of later gebeuren. De overgang begint met onregelmatige menstruaties en uiteindelijk word je niet meer ongesteld. Na de overgang kun je niet meer op natuurlijke wijze zwanger worden. Maar in de jaren daarvoor is je vruchtbaarheid al flink afgenomen doordat je minder eicellen hebt, maar ook doordat de kwaliteit van je eicellen is afgenomen. Dit is een natuurlijk verouderingsproces, dat op geen enkele manier kan worden geremd. Ook niet door supplementen die dit beloven, bijvoorbeeld met Q10 of DHEA. Deze middelen kunnen DNA-schade in de eicellen, die kan ontstaan als je ouder wordt, niet repareren.
Oudere eicellen
Als jij 35 jaar of ouder bent, dan zijn je eicellen dus ook zo oud. Hoe langer eicellen in het lichaam hebben gezeten, hoe groter de kans is dat er beschadigingen zijn opgetreden. Daardoor kan het moeilijker zijn en langer duren om zwanger te worden. De oudere eitjes zijn bijvoorbeeld moeilijker te bevruchten, of delen zich na de bevruchting niet goed, waardoor het embryo niet goed genoeg is om zich in te nestelen. Ook kan de verminderde kwaliteit van de eicellen leiden tot een grotere kans op afwijkingen bij de baby.
Risico's van geriatrische zwangerschap
Je eicellen mogen na je 35e dan 'oud' zijn, in principe kun je na je 35e of 40e gewoon zwanger worden en een gezond kind krijgen. Het aantal vrouwen dat rond hun 40e hun eerste kind krijgt, is de laatste jaren juist sterk gestegen. Meestal verloopt dit ook helemaal zonder problemen. Wel zitten er aan een geriatrische zwangerschap wat risico's om rekening mee te houden:
-
verhoogde kans op een miskraam
-
verhoogde kans op complicaties, zoals een hoge bloeddruk, zwangerschapsvergiftiging of zwangerschapsdiabetes
-
verhoogd risico op (chromosoom)afwijkingen bij de baby (zoals het syndroom van Down).
Daarom wordt een zwangerschap bij een vrouw van 35 jaar of ouder in de geboortezorg ook wel een 'risicozwangerschap' genoemd. Maar maak je niet te veel zorgen: een risicozwangerschap houdt niet in dat jouw gezondheid of die van de baby echt in gevaar is. De risico's zijn alleen wat groter dan bij jongere vrouwen. De kans dat je zwangerschap normaal verloopt en je een gezonde baby krijgt, is nog steeds verreweg het grootst.
Kans op downsyndroom
De kans op fouten tijdens de celdeling neemt toe met de leeftijd van de moeder. Daarom hebben oudere vrouwen meer kans op een kind met een chromosoomafwijking. De meest bekende vorm hiervan is het downsyndroom. Maar ook hiervoor geldt: het risico neemt weliswaar toe, maar is nog steeds heel erg klein. Wat de kans op een gezonde baby heel veel malen groter maakt.
Voordelen van zwangerschap op latere leeftijd
Hoewel er dus wat verhoogde risico's en nadelen aan een zwangerschap op latere leeftijd zitten, kunnen er ook veel voordelen zijn. Je zit in een andere levensfase dan jongere moeders, wat vaak betekent dat je je carrière op orde hebt, wat meer geld te besteden hebt en meer levenservaring hebt. Daarbij hoort misschien ook dat je beter weet wat je belangrijk vindt in een relatie, en de partner hebt gevonden met wie je een kind wilt.
Ook kiezen oudere moeders vaak heel bewust voor een kind. En je hebt waarschijnlijk al veel voorbeelden van gezinsvorming om je heen gezien, waardoor je een goed beeld hebt van hoe jij het ouderschap wilt aanpakken. Al die factoren kunnen een positieve invloed hebben op de ontwikkeling van je kind. De voordelen op een rijtje:
- 01.
Minder gedragsproblemen bij kind
Uit onderzoek van meerdere Nederlandse universiteiten blijkt dat het krijgen van kinderen op relatief late leeftijd een positief effect heeft op de mentale gesteldheid van het kind. Wetenschappers hadden verwacht dat kinderen van oudere ouders meer gedragsproblemen zouden vertonen als ze opgroeien, maar het tegendeel bleek waar. Juist de kinderen van oudere vaders en moeders hebben minder last van gedragsproblemen als agressie en opstandigheid. - 02.
Betere taalontwikkeling bij kind
Uit Brits onderzoek is gebleken dat de taalontwikkeling van kinderen van oudere moeders beter is als ze drie of vier jaar zijn, dan van de kinderen van jongere moeders. - 03.
Minder ruzie in huis
Nog zo'n mooie bijkomstigheid: over het algemeen wordt er in gezinnen met oudere ouders minder geruzied tussen de ouders en de kinderen. - 04.
Oudere moeders voelen zich vaak blijer
En een hele mooie afsluiter: uit onderzoeken is ook gebleken dat oudere moeders vaak wat gezonder en wijzer zijn dan jongere moeders én ze hebben meer zelfvertrouwen. Ook hebben oudere ouders vaak een rijker sociaal leven: waarschijnlijk omdat oudere ouders vaak al vrienden met kinderen hebben, waardoor je de vriendschap makkelijker kunt onderhouden. Door dat fijne sociale netwerk zijn oudere ouders ook meer ontspannen in de opvoeding.
Lees ook: 'Vrouwen die na hun 33e moeder worden leven langer'
Bronnen: Freya, Nemo Kennislink, CBS
