Antibiotica als je zwanger bent: hoe gevaarlijk is dat?

Antibiotica en zwanger

Het slikken van antibiotica tijdens de zwangerschap is soms onvermijdelijk. Als je zwanger bent, heb je een verminderde weerstand waardoor je vatbaarder bent voor bacteriële infecties. Voor sommige bacteriële infecties is antibiotica de enige mogelijke behandeling. Ook zijn er bacteriële infecties die misschien niet heel ernstig lijken voor jou, maar wel levensgevaarlijk zijn voor je ongeboren baby. In Nederland krijgt daarom ongeveer twintig procent van de zwangere vrouwen een keer een antibioticum voorgeschreven.

Tip: Deze multivitamine ondersteunt je weerstand tijdens (maar ook ervoor en erna) je zwangerschap.

Wanneer gebruik je antibiotica?

Antibiotica zijn medicijnen die helpen om infecties te genezen die door bacteriën zijn veroorzaakt. Ze werken niet tegen ziektes die veroorzaakt zijn door een virus.

Antibiotica gebruik je niet zomaar. Sterker nog: artsen zijn behoorlijk terughoudend in het uitschrijven van antibiotica aan hun patiënten. Dat geldt niet alleen voor zwangere vrouwen, maar voor iedereen. Het te vaak, te lang of verkeerd innemen van antibiotica kan leiden tot resistentie. De bacteriën in je lichaam passen zich dan aan en worden ongevoelig (immuun) voor het antibioticum. Het geneesmiddel kan ze niet meer doden.

Alleen antibiotica als het echt nodig is

Om deze reden wordt tijdens een zwangerschap aangeraden om antibiotica alleen te gebruiken als het echt nodig is. In het geval van sommige (ernstige) ziektes is antibiotica de enige mogelijke behandeling. Denk bijvoorbeeld aan een long- of hersenvliesontsteking, of een bloedvergiftiging. Van deze infecties kan je lichaam meestal niet op eigen kracht herstellen. Bij een keelontsteking zal je huisarts mogelijk niet direct een antibioticakuur uitschrijven, omdat dit kwaaltje vaak vanzelf overgaat. Mocht dat niet het geval zijn, dan kan je alsnog een antibioticakuur krijgen die niet schadelijk is voor je baby.

Lees ook: Waarom je meer kans hebt op een blaasontsteking als je zwanger bent

Ook bij bacteriële infecties die gevaarlijk kunnen zijn voor je ongeboren kind wordt uit voorzorg antibiotica voorgeschreven. Bijvoorbeeld bij:

• listeriose

• toxoplasmose

• streptokokken B

Welke soorten antibiotica mag je gebruiken als je zwanger bent?

Er zijn verschillende soorten antibiotica die tijdens een zwangerschap gebruikt kunnen worden. Je huisarts of andere behandelaar zal dan ook voor zover mogelijk alleen deze soorten antibiotica aan je voorschrijven als je zwanger bent.

Een overzicht van de meest veilige middelen:

• Amoxicilline: in Nederland wordt het middel amoxicilline regelmatig voorgeschreven aan zwangere vrouwen. Hiervan is bekend dat het gebruikt kan worden tijdens een zwangerschap. Dit antibioticum wordt vaak gebruikt bij blaasontsteking, hersenvliesontsteking en longontsteking.

• Benzylpenicilline en feneticilline: deze penicilline-antibiotica worden onder andere gebruikt bij bestrijding van een streptokokken-bacterie.

• Clindamycine: een antibioticum tegen onder andere bronchitis, keelontsteking en bijholteontsteking, maar ook tegen toxoplasmose, malaria en infecties aan de geslachtsorganen, zoals de soa trichomonas. Meestal wordt tijdens een zwangerschap gekozen voor een ander antibioticum.

• Erytromycine: dit middel wordt gebruikt tegen geslachtsziekten zoals chlamydia, bij melkklierontsteking en acne.

• Flucloxacilline: dit middel wordt vooral gebruikt tegen huidinfecties, zoals ontstoken eczeem, krentenbaard, steenpuisten en wondroos.

• Nitrofurantoïne: artsen schrijven dit voor bij blaasontsteking, het is een zevendaagse kuur. Behalve in de periode rond de uitgerekende datum, omdat dit in theorie bloedarmoede kan veroorzaken bij de pasgeborene. Ook mogelijk: een vijfdaagse kuur Amoxicilline (ook een veilig soort antibiotica voor zwangere vrouwen).

Let op: dit is geen totaaloverzicht van alle veilige soorten antibiotica, aangezien er veel verschillende middelen zijn. Het gaat hier om een aantal veelgebruikte types.

Zijn antibiotica gevaarlijk als je zwanger bent?

In de zomer van 2017 kwam in het nieuws dat antibioticagebruik voor zwangere vrouwen gevaarlijk zou zijn. Bepaalde antibiotica zouden mogelijk het risico op aangeboren afwijkingen bij het kind vergroten. Dit bleek uit een grootschalig Canadees onderzoek gepubliceerd in The British Journal of Clinical Pharmacology. Echter blijkt dit genuanceerder te liggen.

In dit onderzoek werd een verhoogd risico gezien op afwijkingen bij gebruik van bepaalde antibiotica. In andere wetenschappelijke onderzoeken wordt dit echter weer tegengesproken. Bij andere antibiotica, waaronder onder andere amoxicilline en nitrofurantoïne werd geen verhoogd risico op afwijkingen gezien.

Terughoudend met andere antibiotica

Ook met de meeste andere soorten antibiotica zijn artsen terughoudend tijdens een zwangerschap, omdat er nog onvoldoende bekend is over eventuele bijwerkingen voor je baby. In uiterste gevallen zal je arts misschien toch zo'n middel voorschrijven, nadat hij zorgvuldig heeft afgewogen of de voordelen van de behandeling opwegen tegen eventuele risico's voor je baby.

Schadelijke soorten

De schadelijke soorten antibiotica, de chinolonen, kun je in het tweede en derde trimester beter vermijden en worden liever niet door artsen voorgeschreven. Het gaat hierbij onder andere om ciprofloxacine en levofloxacine. Van de tetracyclines is bewezen dat ze na de vijftiende zwangerschapsweek schadelijk kunnen zijn voor de groei van de botten en de ontwikkeling van de tanden van je baby.

Let op: ook dit is geen totaaloverzicht van álle schadelijke soorten antibiotica, aangezien er veel verschillende middelen zijn.

Naast antibiotica zijn er ook andere soorten geneesmiddelen die je tijdens je zwangerschap beter niet kunt gebruiken, of waar je voorzichtig mee moet zijn.

Meer weten? Alles over medicijngebruik tijdens je zwangerschap

Juist gebruik

Gebruik een antibioticum altijd alleen in overleg met je huisarts of specialist. Neem nooit restjes van een middel dat je nog in een medicijnkastje hebt staan.

Lees voor gebruik goed de bijsluiter en slik het medicijn op de juiste momenten. Gebruik het middel niet (zonder overleg) langer dan de voorgeschreven periode, maar gebruik de kuur ook nooit korter. Ook niet als je al genezen lijkt te zijn: er kunnen dan toch nog bacteriën in je lichaam zitten. Maak je kuur dus altijd helemaal af.

Mijn huisarts schrijft antibiotica voor, maar ik twijfel

Als je voor een bacteriële infectie bij de dokter bent geweest en hij of zij schrijft je een antibioticakuur voor, dan heb je daar misschien twijfels over. Zeker als je je eigenlijk niet zo ziek voelt, wil je misschien niet het risico lopen op mogelijke bijwerkingen voor je ongeboren kind. Toch is het in zo'n geval verstandig om de antibiotica te nemen. Een arts besluit niet zomaar tot het voorschrijven van dit medicijn. Hij of zij weegt daarbij zorgvuldig alle voor- en nadelen voor jouw gezondheid en die van je kind af.

Mogelijk is de bacteriële infectie die jij hebt opgelopen gevaarlijk voor je ongeboren kind. Heb je bijvoorbeeld listeriose, toxoplasmose of streptokokken B, dan merk je daar zelf misschien weinig van, maar het kan ernstige gevolgen hebben voor je baby. Deze ziektes kunnen leiden tot een miskraam, vroeggeboorte of aangeboren afwijkingen.

Antibiotica en zwanger worden

Probeer je zwanger te worden en moet je antibiotica slikken? Vertel je huisarts over je kinderwens en overleg of het middel veilig gebruikt kan worden. Dit is niet alleen belangrijk in verband met eventuele bijwerkingen van het geneesmiddel, maar ook omdat de bacteriële infectie die je hebt mogelijk een risico vormt tijdens een zwangerschap. Je bent immers niet in topconditie en zeker in de eerste weken van een zwangerschap is je ongeboren kind zeer kwetsbaar.

Antibiotica en borstvoeding

Geef je borstvoeding en schrijft je arts een antibioticakuur voor, vertel dan dat je borstvoeding geeft en overleg of je dit middel veilig kunt gebruiken. De antibiotica die hierboven op de meest veilige lijst vernoemd staan, kunnen in principe ook gebruikt worden als je borstvoeding geeft.

Er komen van sommige soorten antibiotica wel kleine hoeveelheden antibiotica in je moedermelk terecht, maar bij kortdurend gebruik kan dat geen kwaad. Moet je het geneesmiddel een lange periode gebruiken? Bespreek dan met je arts of dit geen problemen kan opleveren voor je kind.

Lees ook: Antibiotica bij kinderen, waar moet je op letten?

Mama wordenBij bol

Bekijk

De grote geboorte gidsBij bol

Bekijk

Eten voor tweeBij bol

Bekijk

Alles wat u nooit wilde wetenBij bol

Bekijk

Zó doe je dat! PapaBij bol

Bekijk

Volg de ontwikkeling van je babyBij Bruna

Bekijk

Over zwanger zijn & bevallenBij Bruna

Bekijk