Antibiotica bij kinderen, waar moet je op letten?

Wat zijn antibiotica?

Antibiotica zijn medicijnen die infecties, veroorzaakt door bacteriën, helpen genezen. De medicijnen doden de bacteriën of remmen de groei tot het lichaam van je kind weer genoeg weerstand heeft om zelf de overgebleven bacteriën uit te schakelen. Er zijn veel verschillende soorten antibiotica, elk antibioticum werkt namelijk tegen andere bacteriën. Ga daarom ook nooit zelf aan de slag met antibiotica.

Lees ook: Zo werkt het afweersysteem van je kind

Hoe werken antibiotica?

Antibiotica worden bij kinderen vaak oraal gegeven via een lepel, spuitje, capsule of tablet. Als je kind het medicijn doorslikt, wordt het daarna via het bloed door het lichaam verspreid. Het begint vaak binnen één tot twee uur nadat het is ingenomen, te werken. Als je kind een injectie of infuus krijgt, begint het meteen te werken. Eén dosis werkt zes tot twaalf uur. De klachten moeten na een paar dagen afnemen.

Wanneer wordt een antibioticakuur voorgeschreven?

Antibiotica werken alleen bij bacteriële infecties, niet tegen virussen. Veel artsen zijn terughoudend met het voorschrijven van antibiotica omdat het bijwerkingen kan hebben en omdat een te veel aan antibiotica kan leiden tot resistente bacteriën. Vaak kan het lichaam van je kind de bacteriële infectie zelf genezen. Lukt dat niet, dan kan een arts antibiotica voorschrijven. Een arts beoordeelt of bacteriën de oorzaak zijn van de infectie en of een antibioticakuur nodig is.

Bij een oorontsteking bij een kind – een veelvoorkomende kinderkwaal – geeft een arts niet altijd een antibiotica. Hoewel je kind er veel last van kan hebben, kun je het vaak veilig afwachten en geneest het vanzelf. Houdt de koorts te lang aan of stijgt de koorts te snel, dan kan een antibioticum wel nodig zijn. Antibiotica wordt wel altijd voorgeschreven bij ernstige bacteriële infecties als een longontsteking, hersenvliesontsteking of bloedvergiftiging. Ook als je kind een infectie heeft van het bot of de nieren wordt antibiotica voorgeschreven. Het lichaam is dan bijna niet in staat om op eigen kracht te genezen.

Helpen antibiotica bij koorts?

Heeft je kind koorts en denk je daarom aan antibiotica? Goed om te weten is dat koorts bij kinderen een reactie is van het afweersysteem op virussen, bacteriën en schimmels van buitenaf. Bij een hogere lichaamstemperatuur kan het lichaam van je kind infecties beter bestrijden. Meestal is de koorts snel weer over. Als je kind dagenlang koorts heeft en het niet lukt om de infectie zelf te bestrijden, kunnen artsen antibiotica voorschrijven. Dit helpt tegen een bacteriële infectie, maar voor virusinfecties als verkoudheid en griep werkt het niet.

Meer lezen: Alles over koorts bij kinderen

Wanneer worden antibiotica niet voorgeschreven?

Als een infectie door een virus wordt veroorzaakt, werken antibiotica niet. Daarom heeft een antibioticum geen zin bij griep of verkoudheid. Deze worden doorgaans veroorzaakt door een virusinfectie. Antibiotica werken ook niet bij infecties die door schimmels of parasieten komen, zoals zwemmerseczeem of een worminfectie. Daar helpen andere medicijnen voor.

Antibiotica zijn ook niet nodig als het lichaam van je kind sterk genoeg is om de bacteriën zelf uit te schakelen. Hou daarom de verhoging of de koorts van je kind goed in de gaten. Je hoeft niet meteen actie te ondernemen als de temperatuur boven de 37,5 of 38 graden is. Meestal gaat de koorts snel weer over. Loopt de temperatuur toch snel op, dan kun je bij kinderen ouder dan drie maanden kinderparacetamol geven (lees voor de juiste dosering de bijsluiter goed). Als de temperatuur boven de 40 graden komt, heel snel oploopt of langer dan drie dagen aanhoudt, dan kan je kind moeite hebben om zelfstandig de infectie te bestrijden en is het verstandig je huisarts te bellen.

Tips: Koorts bij je baby, wanneer schakel je de huisarts in?

Wat zijn de nadelen van antibiotica voor je kind?

Het gebruik van antibiotica heeft ook nadelen, zoals de bijwerking diarree. Kinderen tot acht jaar mogen de antibiotica van het type tetracycline (hieronder valt doxycycline, minocycline en tetracycline) niet gebruiken omdat die kan zorgen voor verkleuring van het gebit, en de groei van botten, tanden en kiezen kan aantasten. Andere antibiotica hebben deze bijwerking niet.

Antibiotica vernietigen niet alleen de bacteriën waardoor je kind ziek wordt, ze kunnen ook goede bacteriesoorten vernietigen. Daarom krijgen veel mensen tijdens het gebruik van antibiotica last van diarree. Een deel van de goede bacteriën in de darm wordt ook door antibiotica gedood. Het grootste nadeel als je kind regelmatig een antibioticakuur krijgt, is dat resistente bacteriën kunnen ontstaan, dat zijn bacteriën die ongevoelig zijn voor de werking van het antibioticum. Dan ontstaat er antibioticaresistentie.

Wat is antibioticaresistentie?

Als je kind vaak een antibioticakuur krijgt, kan het medicijn sommige bacteriën resistent maken. Dit betekent dat deze bacteriën niet meer gevoelig zijn voor de werking van die antibioticasoort. In het lichaam van je kind kunnen al resistente bacteriën aanwezig zijn, die kunnen zich vermenigvuldigen tijdens een kuur. Sommige bacteriën kunnen ook geleidelijk resistent worden door vaak gebruiken van een hetzelfde type antibioticum, of doordat je kind niet op de juiste tijdstippen het antibioticum inneemt. Als de bacteriën resistent zijn geworden, zijn ze moeilijker te behandelen.

Welke soorten antibiotica zijn er?

Een van de bekendste soorten is het penicilline-antibioticum. Onder penicilline-antibioticum valt amoxicilline. Dit antibioticum wordt bij kinderen vaak gebruikt om infecties met bacteriën te bestrijden. Het medicijn is uitgebreid onderzocht en door de overheid goedgekeurd zodat het voor kinderen veilig gebruikt mag worden.

Artsen schrijven het vaak voor als een kind last heeft van:

• Luchtweginfecties (bijvoorbeeld: bijholteontsteking, middenoorontsteking, longontsteking, acute bronchitis, keelpijn door keelontsteking)

• blaasontsteking

• Lymeziekte

• maag- of darmzweer

• hersenvliesontsteking

Wat zijn mogelijke bijwerkingen?

Bekend is dat kinderen diarree kunnen krijgen tijdens de kuur, dit houdt op als de kuur over is. Andere bijwerkingen bij kinderen die bekend zijn:

• Maag- en darmklachten,
  zoals diarree, buikpijn, misselijkheid, braken en winderigheid. Is je kind misselijk, geef het medicijn dan met wat voedsel. Heeft je kind diarree, zorg er dan voor dat het genoeg vocht binnenkrijgt, anders raakt het uitgedroogd.

• Huiduitslag
  Ook een paar dagen na de kuur kunnen rode vlekjes en bultjes ontstaan. Meestal is de uitslag onschuldig en verdwijnt het vanzelf binnen een week. Bij huiduitslag, puistjes, galbulten, paarse vlekjes op de huid of jeuk is het verstandig je huisarts te bellen.

• Overgevoeligheid
  Je kind kan benauwd of duizelig worden, flauwvallen of koorts krijgen. Ook als het zwellingen krijgt in het gezicht, de lippen, mond en keel moet je de huisarts raadplegen.
  
  Als is vastgesteld dat het kind ernstige overgevoeligheidsreacties heeft gekregen na starten van bijvoorbeeld het antibioticum amoxicilline, dan is het belangrijk dat dit nader wordt onderzocht. Als blijkt dat je kind allergisch is voor dit antibioticum, laat dit dan vastleggen bij je apotheek en huisarts. Zo wordt voorkomen dat het kind later weer het antibioticum krijgt waar hij/zij allergisch voor is.

• Ontstoken slijmvliezen
  van mond, mondhoeken, keelholte, vagina of anus. Dit is meestal een candida-infectie (schimmel) van de slijmvliezen. Dat komt omdat het normale evenwicht tussen de verschillende soorten bacteriën en schimmels is verstoord. Ga naar je huisarts als je een wit beslag ziet in de mond, een zwarte tong, of jeuk en witte vloed in de vagina of schaamlippen.

• Droge mond en een veranderde smaak.
  Het gebeurt niet vaak, maar bruine of grijze verkleuring van de tanden kan ook voorkomen. Deze verkleuring is meestal goed weg te poetsen, of door de tandarts weg te polijsten.

• Minder rode en witte bloedcellen en minder bloedplaatjes (dit komt zelden voor).
  Ga naar je arts als je kind extreem moe is, een bleke huid heeft, bij koorts, keelpijn en blaasjes in de mond en bij bloedneuzen en blauwe plekken.

Waarom moet je altijd een antibioticakuur afmaken?

Hoe lang je antibioticum moet gebruiken, de lengte van de kuur, is afhankelijk van hoe erg de infectie is. Meestal duurt een antibioticakuur tussen de vijf en tien dagen. Bij ernstige infecties kan een kuur een paar weken duren. Het is belangrijk de kuur af te maken, ook als je het idee hebt dat je kind al beter is. Het kan zijn dat nog niet alle bacteriën zijn gedood als je de kuur eerder stopt.

Wat als je kind de antibiotica weigert?

Sommige kinderen vinden de zoete smaak van de antibioticamedicijnen best lekker, maar de meeste kinderen houden hun kaken stijf op elkaar als je ze de antibiotica voorhoudt.

Tips om toch het medicijn binnen te krijgen:

1. 1

   Soms is het medicijn verkrijgbaar in een andere vorm, bijvoorbeeld een drank, een oplostablet of een zetpil. Vraag dan aan de apotheker of er een andere toedieningsvorm is die je kind makkelijker kan innemen.

2. 2

   Een algemene tip bij het innemen van medicijnen is het hoofd bij het slikken wat naar voren te buigen. Hierdoor wordt het keelgat groter en blijft het medicijn niet hangen in de keel.

3. 3

   Het doorslikken van een capsule gaat makkelijker als de buitenkant van de capsule zacht wordt gemaakt. Dit kan door hem vochtig te maken op een lepel met water. Dit is alleen niet bij alle capsules mogelijk, check daarom de bijsluiter.

4. 4

   Soms is het mogelijk het medicijn in te nemen samen met een dikkere vloeistof zoals yoghurt, vla of appelmoes. Als het samen mag, geef dan eerst een klein deel van het eten met het medicijn voordat je de rest geeft. Zo krijgt je kind alle medicijn binnen.

5. 5

   Wanneer het mogelijk is om de tabletten te breken of fijn te maken of de capsules te openen, dan kan de apotheker je adviseren hoe je dit het beste kunt doen.

Meer lezen: Alle kinderziektes op een rij, herken de symptomen

Voor informatie over kinderen en geneesmiddelgebruik, zie apotheek.nl.

Bronnen: RIVM, Apotheek.nl