Antibiotica bij kinderen, waar moet je op letten?

Bacteriële infectie

Goed om te weten is dat koorts bij kinderen vaak een reactie is van het afweersysteem op virussen, bacteriën en schimmels van buitenaf. Bij een hogere lichaamstemperatuur kan het lichaam van je kind infecties beter bestrijden. Meestal is de koorts snel weer over. Als je kind dagenlang koorts heeft en het niet lukt om de infectie zelf te bestrijden, kunnen artsen antibiotica voorschrijven. Dit helpt tegen een bacteriële infectie, maar voor virussen als een verkoudheid en een griep werkt het niet.

Lees ook: Zo werkt het afweersysteem van je kind

Wat is antibiotica?

Antibiotica zijn medicijnen die infecties, vaak veroorzaakt door bacteriën, helpen genezen. De medicijnen doden de bacteriën of remmen de groei tot het lichaam van je kind weer genoeg afweerstand heeft om zelf de overgebleven bacteriën uit te schakelen. Er zijn veel verschillende soorten antibiotica, elk antibioticum werkt tegen andere bacteriën.

Wanneer wordt antibioticakuur voorgeschreven?

Veel artsen zijn terughoudend met het voorschrijven van antibiotica omdat het bijwerkingen kan hebben en omdat een te veel aan antibioticum kan leiden tot resistente bacteriën. Vaak kan het lichaam van je kind de bacteriële infectie zelf genezen. Lukt dat niet, dan kan een arts antibiotica voorschrijven. Een arts beoordeelt of bacteriën de oorzaak zijn van de infectie en of een antibioticakuur nodig is.

Een oorontsteking bij een kind – een veelvoorkomende kinderkwaal – is een schemergebied. Hoewel je kind er veel last van kan hebben, kun je het vaak veilig afwachten en geneest het vanzelf. Houdt de koorts te lang aan of stijgt de koorts te snel, dan kan een kuur wel nodig zijn. Een antibioticakuur wordt wel altijd voorgeschreven bij ernstige bacteriële infecties als een longontsteking, hersenvliesontsteking of bloedvergiftiging. Ook als je kind een infectie heeft van het bot of de nieren wordt antibiotica voorgeschreven. Het lichaam is dan bijna niet in staat om op eigen kracht te genezen.

Meer lezen: Alles over koorts bij kinderen

Wanneer wordt het niet voorgeschreven?

Als een infectie door een virus wordt veroorzaakt, werken antibiotica niet. Daarom heeft een antibioticakuur geen zin bij een griep of een verkoudheid. Antibiotica werken ook niet bij infecties die door schimmels of parasieten komen, zoals zwemmerseczeem of een worminfectie. Daar helpen andere medicijnen voor.

Antibiotica zijn ook niet nodig als het lichaam van je kind sterk genoeg is om de bacteriën zelf uit te schakelen. Hou daarom de verhoging of de koorts van je kind goed in de gaten. Je hoeft niet meteen actie te ondernemen als de temperatuur boven de 37,5 of 38 graden is. Meestal gaat de koorts snel weer over. Loopt de temperatuur toch snel op, dan kun je bij kinderen ouder dan drie maanden kinderparacetamol geven (lees voor de juiste dosering de bijsluiter goed). Als de temperatuur boven de 40 graden komt, heel snel oploopt of langer dan drie dagen aanhoudt, dan kan je kind moeite hebben om zelfstandig de infectie te bestrijden en is het verstandig je huisarts te bellen.

Tips: koorts bij baby, wanneer schakel je de huisarts in?

Wat zijn de nadelen van een antibiotica voor kind?

Het gebruik van antibiotica op jonge leeftijd heeft ook nadelen, zoals de bijwerking diarree. Kinderen tot acht jaar mogen de antibiotica van het type tetracycline (hieronder valt doxycycline, minocycline en tetracycline) niet gebruiken omdat die kan zorgen voor verkleuring van het gebit en de groei van botten, tanden en kiezen kan aantasten. Andere antibiotica hebben deze bijwerking niet.

Antibiotica vernietigen niet alleen de bacteriën waardoor je kind ziek wordt, ze kunnen ook goede bacteriesoorten vernietigen. Het grootste nadeel als je kind regelmatig een antibioticakuur krijgt, is dat resistente bacteriën kunnen ontstaan, dat zijn bacteriën die ongevoelig zijn voor de werking van het antibioticum. Dan ontstaat er antibioticaresistentie.

Wat is antibioticaresistentie?

Als je kind vaak een antibioticakuur krijgt, kan het medicijn sommige bacteriën resistent maken. Dit betekent dat sommige bacteriën niet meer gevoelig zijn voor de werking van die antibioticasoort. In het lichaam van je kind kunnen al resistente bacteriën aanwezig zijn, die kunnen zich vermenigvuldigen tijdens een kuur. Sommige bacteriën kunnen ook geleidelijk resistent worden door vaak een kuur van hetzelfde type antibioticum te krijgen, of doordat je kind niet op de goede tijdstippen de antibiotica inneemt. Als de bacteriën resistent zijn geworden, zijn ze moeilijker te behandelen.

Welke soorten antibiotica zijn er?

Een van de bekendste is penicilline-antibiotica. Onder penicilline-antibiotica valt Amoxicilline. Deze antibiotica worden bij kinderen vaak gebruikt om infecties met bacteriën te bestrijden. Het medicijn is uitgebreid onderzocht en door de overheid goedgekeurd zodat het voor kinderen veilig gebruikt mag worden.

Artsen schrijven het vaak voor als een kind last heeft van:

• Luchtweginfecties (bijvoorbeeld: bijholteontsteking, middenoorontsteking, longontsteking, acute bronchitis, keelpijn door keelontsteking)

• blaasontsteking

• Lymeziekte

• maag- of darmzweer

• hersenvliesontsteking

• om infecties met bacteriën te voorkomen (Bijvoorbeeld infectie in het hart (endocarditis) of bij blootstelling aan miltvuurbacteriën (anthrax))

Hoe werkt het medicijn?

Antibiotica bij kinderen wordt vaak oraal gegeven via een lepel, spuitje, capsule of tablet. Als je kind het medicijn doorslikt, wordt het daarna via het bloed door het lichaam verspreid. Het komt bijna overal terecht, ook in de urine. Vaak werkt het al binnen één tot twee uur nadat het is doorgeslikt. Als je kind een injectie of infuus krijgt, werkt het meteen. Eén dosis werkt zes tot twaalf uur. De klachten moeten na een paar dagen afnemen.

Wat zijn mogelijke bijwerkingen?

Er is weinig bekend over bijwerkingen bij kinderen. Wel is bekend dat kinderen diarree kunnen krijgen tijdens de kuur, dit houdt meteen op als de kuur over is. Andere bijwerkingen bij kinderen die bekend zijn:

• Maag- en darmklachten, zoals diarree, buikpijn, misselijkheid, braken en winderigheid. Is je kind misselijk, geef het medicijn dan met wat voedsel. Heeft je kind diarree, zorg er dan voor dat het genoeg vocht binnenkrijgt, anders raakt het uitgedroogd.

• Huiduitslag, ook een paar dagen na de kuur kunnen rode vlekjes en bultjes ontstaan. Meestal is de uitslag onschuldig en verdwijnt het vanzelf binnen een week. Bij huiduitslag, puistjes, galbulten, paarse vlekjes op de huid of jeuk is het verstandig je huisarts te bellen. Huiduitslag: check onze handige rode vlekjeswijzer

• Overgevoeligheid, je kind kan benauwd of duizelig worden, flauwvallen of koorts krijgen. Ook als het zwellingen krijgt in het gezicht, de lippen, mond en keel moet je de huisarts raadplegen.

• Ontstoken slijmvliezen van mond, mondhoeken, keelholte, vagina of anus. Dit is meestal een candida-infectie (schimmel) van de slijmvliezen. Dat komt omdat het normale evenwicht tussen de verschillende soorten bacteriën en schimmels is verstoord. Ga naar je huisarts als je een wit beslag ziet in de mond, een zwarte tong, of jeuk en witte vloed in de vagina of schaamlippen.

• Droge mond en een veranderde smaak. Het gebeurt niet vaak, maar bruine of grijze verkleuring van de tanden kan ook voorkomen. Deze verkleuring is meestal goed weg te poetsen, of door de tandarts weg te polijsten.

• Minder rode en witte bloedcellen en minder bloedplaatjes. Ga naar je arts als je kind extreem moe is, een bleke huid heeft, bij koorts, keelpijn en blaasjes in de mond en bij bloedneuzen en blauwe plekken.

Waarom moet je altijd een antibioticakuur afmaken?

De duur van de kuur is afhankelijk van hoe erg de infectie is. Meestal duurt een antibioticakuur tussen de vijf en tien dagen. Bij ernstige infecties kan een kuur een paar weken duren. Het is belangrijk de kuur af te maken, ook als je het idee hebt dat je kind al beter is. Het kan zijn dat nog niet alle bacteriën zijn gedood als je de kuur eerder stopt.

Wat als kind antibiotica weigert?

Sommige kinderen vinden de zoete smaak van de antibioticamedicijnen best lekker, maar de meeste kinderen houden hun kaken stijf op elkaar als je ze de antibiotica voorhoudt.

Tips om toch het medicijn binnen te krijgen:

1. 01.

   Soms is het medicijn verkrijgbaar in een andere vorm, bijvoorbeeld een drank, een oplostablet of een zetpil. Zo geef je je baby een zetpil.

2. 02.

   Een algemene tip bij het innemen van medicijnen is het hoofd bij het slikken wat naar voren te buigen. Hierdoor wordt het keelgat groter en blijft het medicijn niet hangen in de keel.

3. 03.

   Het doorslikken van een capsule gaat makkelijker als de buitenkant van de capsule zacht wordt gemaakt. Dit kan door hem vochtig te maken op een lepel met water. Dit is alleen niet bij alle capsules mogelijk.

4. 04.

   Soms is het mogelijk het medicijn in te nemen samen met een dikkere vloeistof zoals yoghurt, vla of appelmoes. Als het samen mag, geef dan eerst een klein deel van het eten met het medicijn voordat je de rest geeft. Zo krijgt je kind alle medicijn binnen.

5. 05.

   Wanneer het toch nodig en mogelijk is om de tabletten te breken of fijn te maken of de capsules te openen, dan kan de apotheker je adviseren hoe je dit het beste kunt doen.

Meer lezen: Alle kinderziektes op een rij, herken de symptomen

Bronnen: RIVM, Apotheek.nl