Wat is kinkhoest?
Kinkhoest is een besmettelijke ziekte aan de luchtwegen die wordt veroorzaakt door een bacterie (Bordetella pertussis). In het begin lijken de klachten op een gewone (neus)verkoudheid. Daarna beginnen de hoestbuien, die je wel drie tot vier maanden kunt hebben. Die hoestaanvallen gaan soms gepaard met een piepende inademing, benauwheid en kunnen heel vermoeiend zijn.
Voor volwassenen is kinkhoest vervelend, maar bij pasgeboren baby's kan kinkhoest ernstiger verlopen. Je baby kan erg benauwd raken en blauw aanlopen. Ook kan hij een longontsteking oplopen, uitgeput raken waardoor hij niet wil eten en er kans is op uitdrogen. Kinkhoest kan bij baby's ook hersenschade veroorzaken. In zeldzame gevallen kan een baby eraan overlijden. Elk jaar worden er in Nederland zo'n 120 baby's met kinkhoest in het ziekenhuis opgenomen.
Hoe bescherm je je kind tegen kinkhoest?
Kinkhoestvaccinaties zitten in het Rijksvaccinatieprogramma, als onderdeel van de dktp-vaccinatie. Deze inenting beschermt naast kinkhoest ook tegen difterie, tetanus en polio. Er bestaat geen losse vaccinatie tegen kinkhoest.
Op welke leeftijd krijgt je kind een inenting tegen kinkhoest? Kinderen krijgen in totaal vijf vaccinaties tegen kinkhoest: vier voordat ze één jaar worden en de vijfde als ze vier zijn. Pas vanaf de derde prik zijn ze optimaal beschermd, en vóór de eerste prik nog helemaal niet.
De eerste vaccinatie tegen kinkhoest krijgt je baby als hij 2 maanden oud is. Maar juist in de eerste twee maanden na de geboorte is je baby heel kwetsbaar. Daarom wordt aangeraden om je baby al vanaf de geboorte te beschermen tegen kinkhoest. Dit doe je door tijdens je zwangerschap de kinkhoestvaccinatie te nemen. Dit kan vanaf 22 weken. Dankzij de prik die jij tijdens je zwangerschap krijgt, krijgt je ongeboren baby ook de antistoffen mee. Met deze prik bescherm je je baby in de eerste drie maanden na de bevalling.
Hoe werkt de kinkhoestprik tijdens je zwangerschap?
Ben je zwanger? Dan krijg je standaard de kinkhoestvaccinatie aangeboden vanaf de 22e week van de zwangerschap. Je krijgt de dktp-vaccinatie en wordt dus ook opnieuw beschermd tegen difterie en tetanus. Je maakt zelf de keuze om deze vaccinatie wel of niet te nemen. Dit kan meteen met 22 weken, maar ook op een later moment in de zwangerschap.
Na een inenting maakt je lichaam antistoffen aan tegen kinkhoest die beschermen je in de toekomst tegen kinkhoestinfecties. Als je zwanger bent, gaan de antistoffen tegen kinkhoest die jouw lichaam aanmaakt via de navelstreng ook naar je ongeboren baby.
Dat geldt overigens voor alle antistoffen. Als je bijvoorbeeld griep oploopt, maakt je lichaam antistoffen aan tegen dat griepvirus en die geef je ook mee aan je ongeboren baby. Op die manier is je kind bij de geboorte al tegen allerlei ziektes beschermd.
Waarom kinkhoestvaccinatie bij 22 weken?
Waarom de vaccinatie vanaf 22 weken plaatsvindt? Hierbij geldt: hoe vroeger hoe beter. Door de prik op tijd te nemen, hebben ook baby's die te vroeg geboren worden er profijt van. Door tijdens je zwangerschap een kinkhoestprik te halen, is je baby dus meteen bij de geboorte beschermd tegen kinkhoest. Bijkomend voordeel van de vaccinatie is dat je zelf ook beschermd bent tegen kinkhoest en na de bevalling niet je pasgeboren baby kunt besmetten.
Is de kinkhoestvaccinatie tijdens je zwangerschap gevaarlijk?
Het kinkhoestvaccin is een zogenaamd 'dood vaccin', waar je niet meer ziek van kunt worden. Uit recent wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het kinkhoestvaccin veilig is voor moeder en kind. Er is bovendien al veel ervaring mee. Zwangere vrouwen krijgen het kinkhoestvaccin op grote schaal in de Verenigde Staten (sinds 2011), het Verenigd Koninkrijk (sinds 2012), Argentinië (sinds 2012), België (sinds 2013), Ierland (sinds 2013), Israël (sinds 2014), Spanje (sinds 2015) en delen van Australië (sinds 2015).
Meer lezen: Er is een gevaarlijk type meningokokken in opmars.
Kinkhoest na vaccinatie?
Uit onderzoek blijkt dat de kinkhoestvaccinatie bij zwangere vrouwen voor 91 procent effectief is. Dat houdt in dat er 91 procent minder baby's kinkhoest krijgen dan dat zonder vaccinatie van de moeder het geval was geweest. Door die vaccinatie kunnen er in Nederland per jaar ongeveer honderd van de 128 ziekenhuisopnames door kinkhoest bij baby's voorkomen worden. De effectiviteit van een vaccinatie is nooit honderd procent, omdat er altijd mensen zijn die niet voldoende op een vaccinatie reageren. Je kunt dus ook na een vaccinatie nog kinkhoest krijgen.
Lees ook: Dit zijn de meest gegoogelde vragen over zwangerschap (met de antwoorden)
Zijn de inentingen uit het Rijksvaccinatieprogramma daarna nog nodig voor je kind?
Ja, want de hoeveelheid antistoffen – en dus de bescherming – die je baby via jou heeft meegekregen neemt langzaam af. Door de vaccinaties die je kind na de geboorte krijgt, maakt hij zelf antistoffen aan, die langer aanwezig blijven. Maar als jij je laat vaccineren tijdens je zwangerschap, krijgt je baby na de geboorte één dktp-vaccinatie minder. De eerste prik krijgt je baby dan bij 3 maanden, in plaats van 2 maanden.
Heb jij geen 22 wekenprik gehaald, dan krijgt je kind bij 2 maanden nog wel de extra vaccinatie. Ook zijn er nog een aantal uitzonderingsgroepen waarbij een kind deze extra prik wel nodig heeft, omdat er anders een hoger risico op infectie bestaat.
In dit vaccinatie-dossier vind je een overzicht van alle vaccinaties en (mogelijke) bijwerkingen.
Wat als je al eerder een kinkhoestprik hebt gehad?
Als je zelf in het verleden bent ingeënt tegen kinkhoest, of je hebt misschien kinkhoest gehad, dan heb je al antistoffen in je lichaam opgebouwd tegen kinkhoest. Deze antistoffen beschermen jou wel tegen kinkhoest, maar zijn niet voldoende om je ongeboren baby te beschermen. Daarom wordt aangeraden om je tijdens je zwangerschap nogmaals te laten vaccineren. In de twee weken na de inenting tegen kinkhoest maakt je lichaam een grote hoeveelheid antistoffen aan, die je baby ook meekrijgt. Alleen op die manier krijgt je baby voldoende antistoffen mee om goed beschermd te zijn tegen een eventuele kinkhoestinfectie na de geboorte.
Ook als je in een eerdere zwangerschap al bent gevaccineerd tegen kinkhoest, wordt aangeraden om bij een volgende zwangerschap opnieuw een prik te halen. Op die manier krijgt je ongeboren baby zoveel mogelijk antistoffen tegen kinkhoest mee via de placenta.
Bijwerkingen van vaccinatie tegen kinkhoest
Na elke inenting kun je last krijgen van lichte bijwerkingen. Zo ook bij de kinkhoestvaccinatie. Mogelijke bijwerkingen zijn:
spierpijn
vermoeidheid
hoofdpijn
roodheid, zwelling of een pijnlijke plek van de prik
Hevigere bijwerkingen, zoals een ernstige allergische reactie, komen zelden voor maar zijn niet uit te sluiten. Kijk voor meer informatie over mogelijke bijwerkingen op de website van Lareb.
Lees ook: Bijwerkingen vaccinaties: wat kun je per prik verwachten?
Zijn er alternatieven?
De Gezondheidsraad onderzocht andere methodes om baby's de eerste weken van hun leven te beschermen tegen kinkhoest, maar concludeerde op basis van wetenschappelijk onderzoek dat alleen een kinkhoestvaccinatie bij zwangere vrouwen effectief en betrouwbaar genoeg is.
Kinkhoestvaccinatie en borstvoeding
Het halen van een kinkhoestvaccinaties heeft geen risico's voor het geven van borstvoeding na je zwangerschap. Het enige gevolg is dat je baby via de borstvoeding juist nog extra tegen kinkhoest beschermd wordt, omdat je via de moedermelk nog steeds wat van die antistoffen doorgeeft aan je baby.
Lees ook: Geelzucht baby: je pasgeboren baby ziet geel, wat te doen?
Bronnen: RIVM, Verloskundige
