Startsein geboorte: communicatie tussen moeder en baby
De bevalling komt op gang doordat jouw lichaam hormonen aanmaakt die ervoor zorgen dat je weeën krijgt die je baarmoedermond openen. Maar de wetenschap gaat ervan uit dat die hormonenaanmaak samengaat met stofjes die de baby afgeeft. Zo laat hij ergens tussen de 37 en 42 weken zwangerschap aan zijn moeder weten dat hij klaar is voor het leven buiten de buik. Haar brein gaat daarop de hormonen aanmaken die nodig zijn voor de bevalling.
Welke stofjes dat onder meer zijn? In 2015 ontdekten onderzoekers dat twee eiwitten uit de longen van de baby het startsignaal voor de bevalling geven. Deze eiwitten komen vrij als de longen rijp zijn, wat betekent dat de baby kan ademen. Via het vruchtwater en de placenta 'reizen' deze eiwitten naar het brein van de moeder, dat daarop het proces van de bevalling begint. Ook wordt aangenomen dat de afgifte van het stresshormoon cortisol door de baby voor de rijping van de baarmoedermond kan zorgen. Wat bij vroeggeboorte precies het startsein voor de bevalling is, is niet altijd duidelijk en hangt ook samen met de oorzaak van de vroeggeboorte.
Er spelen ook factoren van buitenaf mee bij het op gang komen van de bevalling, zoals de tijd van de dag. Als het donker wordt, maak je melatonine aan en dit bevordert de aanmaak van oxytocine. Daarom begint een bevalling meestal 's avonds.
Dat je baby en jij met elkaar communiceren om de bevalling te regelen, is best logisch als je bedenkt dat er al vanaf de conceptie een voortdurende uitwisseling van biochemische stofjes is tussen moeder en baby. Het lichaam van de moeder weet daardoor wat het kind nodig heeft om zich te ontwikkelen en past zich daaraan aan. Voor en tijdens de bevalling is die biochemische communicatie er ook.
TIP! Bereid je voor op de bevalling met behulp van deze boeken
Ontsluitingsfase
Als de bevalling begint maak je oxytocine aan, dat ervoor zorgt dat je weeën krijgt. Die zijn allereerst nodig voor de ontsluiting: het openen van de baarmoedermond. Daarbij helpt je baby ook: de druk van zijn hoofdje tegen de baarmoedermond helpt de ontsluiting én de oxytocine-aanmaak. Hoe dieper je baby in je bekken daalt, hoe meer druk en hoe sterker de oxytocine-prikkel. Zo ontstaat er een sneeuwbaleffect: je weeën worden steeds krachtiger en de baarmoedermond gaat steeds verder open.
Als de druk van het hoofdje gelijkmatig rondom is verdeeld op je baarmoedermond, gaat dit proces het beste. Ideaal gezien ligt je baby met zijn kin op zijn borst en zijn ronde kruin goed tegen je baarmoedermond. Het kan zijn dat de ontsluitingsweeën tijdelijk afnemen. Misschien doordat jouw lichaam of je baby even rust nodig heeft. Of omdat je baby niet ideaal ligt met zijn hoofdje. Vaak helpt rust, ontspanning en verandering van houding: je baby krijgt wat ruimte en gaat anders liggen. Uiteindelijk drukt zijn hoofd het laatste randje ontsluiting weg en is de weg naar buiten vrij.
Lees ook: Wat is een afwijkende ligging van je baby tijdens de bevalling?
Inwendige spildraai
Binnen in je bekken maakt je baby tijdens de bevalling een draai met zijn hoofdje: de inwendige spildraai. De ingang van je bekken is een ovaal overdwars, en de omtrek van het hoofd van je baby is ook ovaal. Je baby daalt daarom in met zijn neus richting jouw zijkant: zo past zijn hoofd het beste door de bekkeningang. Omdat de bekkenuitgang een ovaal van voor naar achter is (tussen je schaambeen en je staartbeen), draait hij midden in je bekken zijn hoofd met zijn neus richting je rug. Zo past zijn hoofd het beste door de bekkenuitgang.
Je baby draait zelf, geholpen door de druk van de baarmoeder tijdens de weeën, de tegendruk van de bekkenbodemspieren en de ruimte die jij maakt door middel van je bevalhouding en bewegingen. Houdingen met een gekanteld bekken, zoals op handen en knieën, geven je baby de meeste ruimte om de inwendige spildraai te maken. Omdat je vagina-uitgang aan de voorkant zit, moet het hoofdje ook nog een bocht naar voren maken onder je schaambeen door.
Persfase
Als je volledige ontsluiting hebt, drukt het hoofdje van je baby tegen je rectum. Dat geeft een signaal naar je brein waardoor de persreflex start. Je krijgt persdrang en je baarmoeder begint je baby met krachtige samentrekkingen (persweeën) door je vagina te duwen. Dit is de tweede fase van de bevalling.
Zodra het hoofdje is geboren, draait je baby vanzelf weer een kwartslag opzij, zodat zijn schouders evenwijdig aan de bekkenuitgang komen te liggen. Die worden op een perswee één voor één onder het schaambeen en staartbeen door geduwd en daarna glijdt zijn lijfje er zo achteraan. Je baby moet tijdens de geboorte al met al behoorlijk manoeuvreren in de krappe ruimte in je bekken en langs je bekkenbodemspieren.
Lees ook: Een soepele bevalling door Spinning Babies methode
Persen: hoe ervaart je baby dat?
Persen is topsport voor de moeder, maar voor een baby moet het ook erg intensief zijn om met kracht door het geboortekanaal te worden geduwd. Om het goed vol te houden, maakt je baby adrenaline aan. Een perswee duurt vaak wat langer dan een ontsluitingswee, maar er zitten ook langere pauzes tussen de persweeën. Zo krijgt je baby wat langer de gelegenheid om te herstellen van de druk van de wee. In de pauzes tussen de weeën kun je in gedachten contact maken met je baby, bijvoorbeeld door tegen hem te zeggen dat jullie het samen doen.
Het kan helpen als je perst in een verticale houding, bijvoorbeeld op de baarkruk, of op handen en knieën. Zo is de ruimte in de bekkenuitgang groter en krijgt je baby hulp van de zwaartekracht. Vlak voordat het hoofdje wordt geboren, kun je je knieën bij elkaar doen en je voeten juist wijd. Door X-benen te maken komt er meer ruimte tussen je zitbotten, en daar komt het hoofdje van je baby tussendoor als het wordt geboren.
Lees meer: Dit is het verschil tussen gedirigeerd persen en persen op gevoel.
Flexibel hoofd
De weg naar buiten legt je baby niet in één keer af, maar in stapjes. Bij elke wee wordt hij wat verder richting uitgang geduwd, waarna zijn hoofd weer een stukje terug naar binnen glijdt. Zo worden de vaginawand en het perineum rustig opgerekt om hem door te laten (bij een tweede kind gaat dit vaak sneller).
Het babyhoofd krijgt best wat te verduren in dat nauwe geboortekanaal, maar is er gelukkig op gebouwd: de schedeldelen zijn nog niet aan elkaar gegroeid. Aan de voor- en achterkant zitten er zachte plekken tussen, de fontanellen, waardoor de schedeldelen een stukje over elkaar kunnen schuiven. Zo past de vorm van zijn hoofd zich aan aan het geboortekanaal. Soms heeft het hoofdje van een baby net na de geboorte nog een langgerekte vorm door het persen.
Je baby's hartslag
Merkt je baby wat van die weeën? Jazeker, er wordt flink tegen hem geduwd door de baarmoederspier en dat is te zien aan zijn hartslag. Bij een thuisbevalling of een poliklinische bevalling houdt de verloskundige het hartje in de gaten met een doptone, een apparaatje dat het geluid uit de buik versterkt. Bij een medische bevalling gebeurt dat met een CTG-apparaat.
Tijdens een wee daalt de hartslag van je baby, van gemiddeld 140 naar 120 slagen per minuut. Het samentrekken van de baarmoeder zorgt ervoor dat de bloedtoevoer minder wordt, en hij dus even minder zuurstof krijgt. Je baby kan dit in principe prima aan. Tijdens de weeën gaat in verhouding het meeste bloed naar zijn hersenen, om te voorkomen dat die beschadigen. De hersenen worden ook beschermd door de adrenaline. Na een wee herstelt de hartslag zich weer en kan je baby ook even 'op adem komen.'
Soms tipt de verloskundige je om op je linkerzij te gaan liggen, omdat dit de bloedtoevoer naar de baby verbetert. Als je goed kunt ontspannen kan dit de conditie van de baby ook verbeteren en de geboorte versnellen. Bij sommige bevallingen blijft de hartslag langere tijd te snel of te langzaam, vooral als de weeën al heel lang duren. Dan kan het gebeuren dat een baby het lastig heeft doordat hij te weinig zuurstof krijgt. Het is dan belangrijk dat hij snel wordt geboren, eventueel met een knip en/of vacuümpomp. Soms is om deze reden een keizersnede nodig.
Voorbereiding van longen en ademhaling
In de baarmoeder stroomt er vruchtwater in de longen van je baby. Wanneer hij door het nauwe geboortekanaal gaat, wordt dit vocht door de druk op zijn borstkas naar buiten geperst. Soms zie je het uit de neusgaten stromen zodra het hoofdje is geboren. Het laatste stuk van de geboorte bereidt hem dus ook voor op de ademhaling.
Als ook het lijfje is geboren, is er geen druk meer op de borstkas, waardoor de longen openvouwen. De koele lucht op de huid van je baby geeft de eerste ademprikkel. Ademen hoeft niet onmiddellijk, want er stroomt ook nog zuurstofrijk bloed door de navelstreng. Vaak gaan moeders instinctief wrijven over de rug van hun baby, waardoor hij alert wordt en zijn eerste ademteug neemt. Dit kan wel tot een minuut na de geboorte duren.
Zintuigen van je pasgeboren baby
Dat je baby voor het eerst zelf moet gaan ademen is een grote overgang voor hem, maar na de geboorte vangen zijn zintuigen ook ineens veel meer prikkels op. Buiten de buik is het licht feller, geluiden klinken harder, het is er veel kouder en er is ineens veel ruimte om hem heen. Je kunt je voorstellen dat het voor je baby fijn is als het licht bij de geboorte gedimd is en de mensen in de ruimte zachtjes praten. Jouw stem en die van je partner zijn vertrouwd voor hem, dus het is juist fijn als hij jullie stemmen goed hoort.
Baby's kunnen hun temperatuur nog niet goed zelf regelen en moeten direct warm gehouden worden. Het liefst door huid-op-huidcontact, ook wel kangoeroeën of buidelen genoemd. Het lichaam van de moeder is hierop voorbereid: zodra je baby op je blote huid wordt gelegd, past jouw temperatuur zich aan om zijn temperatuur op peil te krijgen. Een dekentje en eventueel een mutsje helpen hierbij.
Eerst was je baby altijd omhuld door de baarmoeder en het warme vruchtwater. Nu voelen jouw warme lichaam en je armen om hem heen veilig voor hem. Hij heeft in de buik alleen jouw rustige bewegingen gevoeld, waardoor het fijn voor hem is als de bewegingen na de geboorte ook rustig zijn, en goed ondersteund. Bijvoorbeeld als je partner hem van je overneemt en bij de controles door de verloskundige.
Doet geboren worden pijn?
Baby's zijn bewuste mensjes, met allerlei ervaringen en gevoelens, net als wij. Ze hebben alleen nog geen woorden geleerd om erover te vertellen. Uit onderzoeken naar het stressniveau bij baby's tijdens de geboorte, blijkt dat dit een stressvolle ervaring voor ze is. Dat is niet per se negatief: gezonde stress maakt de baby alert en activeert de reflexen die hij nodig heeft om te overleven. Bovendien zijn baby's erg veerkrachtig en reguleert het stressniveau door huid-op-huidcontact met de moeder (of vader).
Omdat pijn een heel subjectieve beleving is en baby's er bovendien nog geen taal voor hebben, is lastig te achterhalen of de geboorte pijn doet, en hoe precies. Er wordt van uitgegaan dat een baby bij een normale bevalling goed tegen de druk op zijn hoofd kan. Maar als de bevalling erg lang duurt, of als je kind met een vacuümpomp of tang geboren wordt, is het aannemelijk dat hij pijn heeft of zich na de geboorte niet lekker voelt. Zo'n pomp of tang kan het hoofd en de hoofdhuid van je baby ook wat beschadigen. Soms is het hoofdje na de geboorte een beetje beurs. Meestal is dat na een paar dagen weggetrokken.
Rust en veiligheid, óók voor je baby
Je mag erop vertrouwen dat je baby net als jij voor de bevalling is gemaakt en dat hij de ervaring goed aankan. En zoals jij de weeënpijn het beste kunt verdragen als je je veilig en rustig voelt, maakt ontspanning de geboorte voor je baby ook makkelijker:
-
Het helpt de bloedtoevoer naar je baarmoeder, waardoor hij meer zuurstof krijgt.
-
Als je je veilig voelt maak je door de weeën endorfine aan, die via de placenta ook bij je baby komt. Endorfine werkt kalmerend en pijnstillend.
-
Als je zo goed mogelijk kunt ontspannen, ervaart je baby minder weerstand als hij door de bekkenbodemspieren en vagina gaat.
Lees ook: Dit zijn de voordelen van bevallen in bad
Geruststellen
Ook voor je baby is zo'n bevalling dus een hele ervaring. Vanuit de warme, rustige buik, waar alles voor hem werd geregeld, komt hij na hard werken in een heel nieuwe wereld terecht. Zijn hele systeem is erop gericht om in die wereld te overleven, maar daarvoor heeft hij ook warmte, voeding en bescherming nodig.
Niets stelt een pasgeboren baby dan ook zo gerust als de aanwezigheid van zijn ouders. Huid-op-huid-contact helpt het hechtingsproces en geeft je baby het vertrouwen dat er voor hem wordt gezorgd. Hij herkent je stem en je geur en ontspant als je lief tegen hem praat. Daarbij kan je partner natuurlijk meedoen: ook zijn stem herkent je kind en samen contact maken zorgt vanaf het begin voor een ijzersterke band.
Vertel je baby over zijn geboorte
Het klinkt misschien gek, want wat begrijpt hij er nou van, maar het kan heel fijn zijn om in de kraamweek, of daarna, regelmatig lekker knus met je baby te zitten en hem in simpele bewoordingen uit te leggen dat hij geboren is. Vertel dat hij eerst in je buik zat, en dat jullie toen samen de bevalling hebben gedaan, zo goed als jullie konden. Nu is hij buiten de buik, maar nog steeds heel dichtbij jou en zijn vader, en zorgen jullie voor hem. Was de bevalling erg stressvol, dan kun je hem zeggen dat het voor hem misschien ook spannend was en dat je liever had gewild dat het makkelijker ging. Maar dat hij het ontzettend goed heeft gedaan.
Dit kan fijn zijn voor jezelf, maar je kunt je baby zo ook laten weten dat zijn verhaal er mag zijn en dat je oog hebt voor zijn ervaringen. Dat is een veilige basis om mee op te groeien.
/f892c2d4b48c416e827457905ce5341e/image.jpg)
/0b239fd7c016444fab5e0d59bfecb512/image.jpg)
/dfbe86407df74a7caca7e68591773ce7/image.jpg)
/999020ee3ef14e6bbe5aa3192d712c14/image.jpg)
/96a557d8bb334f5a9da38d8eb737ca0f/image.jpg)
/5a520a27fd4148ab84c48281bb0505a4/image.jpg)
/0cd6b92f13da4693a0d3c9275b57765e/image.jpg)
/9fb9d4a34ce24fc792d6035fdaaa162b/image.jpg)
/c332e550cb5d424c9a17695bb0c087d1/image.jpg)
/570f0e6c496146b3b44e080fa8d31f8d/image.jpg)
/04a212a8cfc143369a43944e201e159e/image.jpg)
