Geelzucht bij pasgeboren baby's
Het is heel normaal dat een baby op de tweede tot derde dag na de geboorte wat geel gaat zien. Een baby met geelzucht (ook wel icterus neonatorum genoemd) ziet vaak eerst geel in het gezicht. Daarna verkleuren ook de buik, rug en ledematen. Ook het oogwit van je baby kan geel worden.
Hoe lang kan een baby geel zien?
Baby's zijn tussen dag drie en dag vijf na de geboorte vaak 'op hun geelst'. Daarna verdwijnt de gelige kleur bij de meeste baby's vanzelf. Bij baby's die borstvoeding krijgen, kan geelzucht wat langer duren, soms wel een paar weken. Dit wordt ook wel moedermelkgeelzucht genoemd.
Lees ook: Wat je (misschien) nog niet wist over moedermelk
Oorzaak gele huid bij baby's
'Normale' fysiologische geelzucht wordt veroorzaakt door ophoping van bilirubine in het bloed. Bilirubine is de gele kleurstof die ontstaat bij de afbraak van oude rode bloedcellen. Baby's hebben bij de geboorte veel meer rode bloedcellen dan volwassenen. Er komt dus heel veel bilirubine vrij bij de afbraak.
Ook vernieuwen de cellen van een pasgeboren baby zich veel sneller dan die van volwassenen. De lever zorgt ervoor dat de bilirubine oplosbaar in water wordt. Daarna gaat die via de gal en de darmen naar buiten. Doordat de lever van een pasgeboren baby nog niet helemaal rijp is, kan hij niet alle bilirubine verwerken. Wat achterblijft in het lichaam komt via het bloed terecht in de slijmvliezen en onder de huid. En omdat de baby een dunne huid heeft, zie je de gele kleurstof ook gemakkelijk op sommige momenten. Hierdoor kan je baby geel gaan zien.
Interessant: Zo werkt het afweersysteem van je kind
Wat zijn de symptomen van geelzucht bij je baby?
Gele huid
Gele ogen/geel oogwit
Traag drinken
Suf
Onrustig
Donkere urine
Baby's met een grotere kans op geelzucht
Er zijn baby's die een grotere kans hebben om geelzucht te krijgen:
Baby's die meer dan twee weken te vroeg zijn geboren.
Baby's die borstvoeding krijgen waarbij de melkproductie onvoldoende op gang komt.
Baby's die bij de geboorte blauwe plekken of bloeduitstortingen hebben opgelopen.
Baby's die stress hadden tijdens de bevalling.
Pasgeborenen met een infectie.
Heb jij diabetes? Dan is de kans dat je baby geel gaat zien ook groter.
Als een ouder broertje of zusje ook geelzucht had of een van de ouders, en hiervoor behandeld is geweest.
Kan een baby stress hebben bij de bevalling?
Ja, dat kan: een bevalling is een stressvolle ervaring voor je baby. Dat is niet per se negatief: gezonde stress maakt de baby alert en activeert de reflexen die hij nodig heeft om te overleven. Zo beleeft je baby de geboorte.
Is geelzucht gevaarlijk?
Normale geelzucht, zoals hierboven beschreven, is ongevaarlijk voor je pasgeboren baby. Toch wordt een gele baby altijd goed in de gaten gehouden door de verloskundige. Een veel te hoog bilirubinegehalte kan onomkeerbare schade aan de hersenen veroorzaken.
Dit uit zich in grove, onwillekeurige bewegingen, slechthorendheid, tandverkleuring, afwijkende oogbewegingen en soms ook een verstandelijke handicap. Schrik niet: dit is een scenario dat makkelijk kan worden voorkomen en in de westerse wereld nauwelijks voorkomt.
Lees ook: Kun je een baby verwennen?
Reden voor onderzoek gele baby
Is je baby wat geel, dan let de verloskundige op de intensiteit van de gele kleur. Ook controleert ze waar het lichaam van je baby geel is, of de mondslijmvliezen en het oogwit geel zijn, of je baby alert is, niet suf of apathisch is, en goed drinkt en poept. Is er twijfel of het wel om 'gewone' geelzucht gaat, dan wordt er in het ziekenhuis bloed bij je baby afgenomen en gecontroleerd.
In de volgende gevallen wordt bloedonderzoek gedaan:
Als je baby binnen 24 uur na de geboorte geel wordt.
Als de moeder antistoffen aanmaakt tegen een bepaalde bloedgroep waardoor een eerdere baby erg geel is geworden.
Als je baby langer dan drie weken geel blijft.
Als je baby niet wil drinken, sloom is en erg geel ziet.
Als je baby niet alleen geelzucht heeft, maar ook witte ontlasting en/of donkergekleurde urine.
Als het vermoeden bestaat dat je baby een infectie heeft.
Als er te veel bilirubine in het bloed zit.
Bij een normaal bilirubinegehalte hoeft er niets te gebeuren en mag je baby weer mee naar huis. Bij een verhoogde concentratie, maar niet té hoog, mag je baby mee naar huis. Wel moet hij de volgende dag waarschijnlijk weer geprikt worden.
Is de bilirubineconcentratie echt te hoog, dan wordt je baby in het ziekenhuis direct onder een blauwe lamp gelegd. Dat maakt het makkelijker voor het lichaam om de bilirubine te verwerken en uit te scheiden via de ontlasting.
Thuisbehandeling geelzucht
Er zijn ziekenhuizen die werken met thuisbehandeling voor baby's met geelzucht. Je krijgt dan een Bilicocoon mee naar huis. Dat is een wikkeldoek die blauw licht afgeeft. Je baby kan daar gewoon mee slapen. Je kunt hem er ook mee in je armen houden en borstvoeding of de fles geven. Omdat het blauwe licht schadelijk kan zijn voor de ogen, krijgt je baby een oogmasker op. De prikdienst komt elke dag thuis bloedprikken om het bilirubinegehalte te bepalen. De kinderarts overlegt telefonisch met jullie en de verloskundige.
Vaak is thuistherapie maar één of twee dagen nodig. Thuistherapie is er voor baby's die op de normale termijn zijn geboren en verder gezond zijn. Soms kan het ook al bij 'rand-premature' baby's (geboren bij 35-37 weken).
Lees ook: Vroeggeboorte en een (extreem) premature baby
Wat kun je zelf doen bij geelzucht?
Als je baby geel ziet, kun je een paar dingen doen om te voorkomen dat hij te geel wordt.
Bilirubine wordt voor 98 procent uitgescheiden via de ontlasting. Voed je baby daarom zo vaak mogelijk als hij wat geel ziet. Meer eten zorgt immers voor meer poepluiers. Geef je baby geen water. Dan zal hij minder aan de borst drinken en dus minder hoeven poepen. Bovendien kan een teveel aan water zelfs gevaarlijk zijn. Dit kunnen de nieren van je baby niet goed verwerken. Het kan in het ergste geval leiden tot watervergiftiging.
Wil je borstvoeding geven? In het meconium, de eerste zwarte ontlasting van je baby, zit bilirubine. Colostrum, de eerste moedermelk, helpt je baby de meconium kwijt te raken.
Let op: doe dit niet als je baby geelzucht heeft
Vroeger (nog niet eens zo heel lang geleden) werd geadviseerd je baby bloot te stellen aan zonlicht. Bijvoorbeeld door zo veel mogelijk bij het raam te gaan staan. Of door zijn wieg bij het raam te zetten. Dit is achterhaald. Het doet niks en geeft zelfs kans op oververhitting van je baby.
Wat is moedermelkgeelzucht?
Krijgt je baby borstvoeding en wordt hij pas na een week geel of gaat de geelzucht na de eerste week niet over? Dan kan er sprake zijn van moedermelkgeelzucht. De oorzaak hiervan is niet bekend.
Moedermelkgeelzucht is op zijn hoogtepunt tussen de tiende en twintigste dag na de geboorte (dus na twee tot drie weken), maar kan ook twee tot drie maanden aanhouden. Zolang je kind goed drinkt, voldoende aankomt, alert is en genoeg plasluiers heeft, is er niets aan de hand. Je kunt dan gewoon doorgaan met het geven van borstvoeding. Je zult zien dat de geelzucht vanzelf overgaat.
Wat is borstvoedingsgeelzucht?
Moedermelkgeelzucht is wat anders dan borstvoedingsgeelzucht. Dit is geelzucht die in de eerste week ontstaat doordat de borstvoeding nog niet goed op gang is gekomen of omdat de baby om een andere reden niet voldoende drinkt. Zo kun je jouw melkproductie verhogen.
Bronnen: St. Antonius Ziekenhuis, Franciscus Gasthuis
