Slaapproblemen bij baby's: 12 tips bij slecht slapen

Slaapproblemen bij baby

Laten we voorop stellen dat het normaal is dat baby's 's nachts wakker worden en de eerste maanden nachtvoedingen nodig hebben. De vraag is: wanneer slaapt je baby slecht en spreek je van een slaapprobleem? Wat kun je verwachten van baby's en (door)slapen?

Om je een idee te geven: de meeste pasgeboren baby's kunnen 3 uur slapen zonder voeding en een baby van 4-5 maanden kan 's nachts vaak 5 tot 6 uur achtereen slapen. Maar heel veel ander slaapgedrag is ook normaal en doorslapen (8 uur achtereen) is het eerste jaar niet de norm. Bijna de helft van de baby's slaapt nog niet door tot ze 1 jaar zijn.

Lees ook: Dit zijn de beste babyfoons met camera van dit jaar

Hoeveel slaap heeft een baby nodig?

Dat verschilt per leeftijd, maar ook per baby. De eerste 3 maanden slapen baby's maar liefst 14 tot 17 uur per etmaal. Als ze tussen de 4 en 11 maanden oud zijn, is dit gemiddeld 12 tot 15 uur per etmaal, inclusief dutjes.

Gemiddeld, zeggen we nadrukkelijk, want er zijn ook baby's die die uren op een dag niet halen of meer slaap nodig hebben. Dat hoeft geen probleem te zijn, zolang jouw baby er vrolijk en tevreden onder blijft, zich ontwikkelt en groeit. Als het slaapgebrek je baby of jou opbreekt, is het verstandig om te onderzoeken waar dit vandaan komt.

Lees ook: Gemiddelde slaapschema's per maand

Baby slaapt slecht: wat kun je doen?

Slaapt je baby slecht? We zetten alle mogelijke slaapproblemen bij baby's op een rij, plus tips hoe je met het probleem kunt omgaan en wat het zou kunnen verbeteren.

1. Baby valt niet (zelf) in slaap

Er zijn maar weinig baby's die vanaf het begin makkelijk zelf inslapen. Dat is iets wat je baby moet leren, en ouders moeten leren hoe ze hun baby daar het beste bij kunnen helpen. Dit kost tijd. Om zelfstandig in slaap te kunnen vallen, moet een baby zich veilig voelen, geen last hebben van lichamelijke klachten, ontspannen zijn en voldoende slaperig zijn.

Het is heel normaal als je baby de eerste weken of maanden moeite heeft met zelf in slaap vallen en jou daarbij nodig heeft. Het is dan belangrijk om in de buurt te blijven en je baby niet onnodig te laten huilen. Er zijn allerlei methoden die je kunt proberen om je baby beter te laten slapen. Elke methode heeft voor- en nadelen. Aan te raden is je baby niet te jong te 'coachen'. De wetenschap ondersteunt slaapcoaching voor baby's jonger dan 4,5 tot 6 maanden niet. Als je verder leest, zul je allerlei algemene tips tegenkomen die het slapen kunnen helpen.

Lees meer: Dit zijn methoden om baby 's nachts beter te laten slapen

2. Baby huilt voor het slapen

Huilt jouw baby meestal even bij het slapengaan? Ga dan na of je baby slaperig genoeg is én niet overprikkeld is. Je kunt letten op slaapsignalen als in de ogen wrijven, wegkijken, veel met de ogen knipperen, aan de oren trekken, gapen en 'mopperen'. Leg je je baby in bed als hij nog niet slaperig genoeg is, dan kan hij gaan huilen omdat inslapen nog niet lukt. Wacht je te lang, dan kan hij gaan huilen omdat hij overprikkeld is.

Een kalmerend slaapritueel helpt een baby voorbereiden op het slapengaan. Maak je er verder niet te druk om zolang het om een paar minuten huilen gaat. Sommige kinderen huilen even voordat ze gaan slapen om alle prikkels van de dag te verwerken.

Duurt het huilen langer dan een paar minuten of raakt je baby overstuur? Laat hem dan niet alleen en troost hem. Bij baby's van 0-4 maanden is de Happiest Baby methode geschikt om je baby te kalmeren als hij huilt. Hij kan dan makkelijker in slaap vallen. Na 6 maanden kun je methodes proberen waarbij je je baby kort en gecontroleerd laat huilen.

Lees meer: Je baby laten huilen of meteen troosten, dit is volgens experts de beste methode

3. Baby huilt in zijn slaap

Sommige baby's jammeren of huilen in hun slaap. Misschien is je natuurlijke reactie om je baby op te pakken, maar als hij slaapt kun je beter even afwachten en kijken wat er gebeurt. Het huilen is nu niet per se een teken dat hij klaar is om wakker te worden. Mogelijk zit je baby in de overgang van een lichte naar een diepe slaap, waardoor hij even onrustig is.

Ook tijdens de diepe slaap kan een baby gaan huilen. Dat heet een confusional arousal. Lijkt je kind in paniek en is hij niet te troosten, dan kan dit een night terror (nachtangst) zijn. Dit zijn slaapfenomenen, vergelijkbaar met het latere praten in de slaap en slaapwandelen. Het is dan ook heel moeilijk om je baby wakker te maken, omdat ze juist heel diep in slaap zijn.

Lees ook: Baby huilt in zijn slaap, wat nu?

4. Omgekeerd dag- en nachtritme

Pasgeboren baby's kennen het verschil tussen dag en nacht nog niet. Sommige baby's slapen daardoor overdag heel goed, terwijl ze 's nachts veel wakker zijn. Dat is normaal, maar niet handig voor jou. In principe zal het dag- en nachtritme van een baby na ongeveer 6 weken gaan omdraaien. Er staat dan een natuurlijke interne klok, oftewel het bioritme. Dit proces duurt meestal tot een baby ongeveer 3 maanden is.

Je kunt je baby helpen door duidelijk onderscheid te maken tussen dag en nacht. Probeer elke dag rond dezelfde tijd op te staan, doe direct de gordijnen open, ga elke dag even naar buiten met je baby en maak zijn kamer 's avonds goed donker. Werk bij de dutjes met een kort bedritueel en maak het bedritueel 's avonds wat langer, met bijvoorbeeld een badje en een babymassage.

Lees meer: Extra tips om het dag- en nachtritme van je baby om te draaien

5. Baby slaapt niet of kort overdag

Kinderen hebben overdag ook slaap nodig. In de eerste 2-3 maanden slapen baby's nog niet echt in een ritme. Baby's van 4-6 maanden doen vaak 3-4 dutjes op een dag, baby's van 6-8 maanden 3 dutjes en vanaf 8 maanden tot ongeveer 15 maanden doen de meeste kinderen 2 dutjes. Daarna slapen kinderen overdag vaak nog één keer, tot ze 2,5 tot 4 jaar oud zijn.

Sommige baby's lukt het overdag niet goed om in slaap te vallen of ze doen alleen hazenslaapjes. Vaak helpt een vast dagritme baby's om ook overdag te slapen. Begin met een vaste tijd waarop je 's ochtends opstaat met je baby. Hou vervolgens een week bij op welke tijden je baby overdag in slaap valt, al is het een kort dutje. Daarna kun je deze tijden aanhouden als dutjes-tijden. Leg je baby op die tijden in bed, na een vast bedritueel.

Overdag mag je je moeilijk slapende baby ook in een donkere kamer laten slapen en gebruik eventueel een kalmerend white noise-apparaat of -app. Huilt je baby hard bij het in bed leggen, dan is hij er blijkbaar nog niet aan toe om zelf in slaap te vallen. Het kan ook zijn dat je je baby te vroeg op bed legt, of dat hij overprikkeld is geraakt. Help je baby dan op een andere manier in slaap, zodat hij niet onnodig veel en lang huilt. Blijf bijvoorbeeld bij het bedje van je baby zitten, terwijl je een hand op zijn buikje/borst legt en sussende geluiden maakt. Zo troost je je baby in het bedje.

Lees meer: Mogelijke oorzaken waarom je baby overdag niet slaapt en wat je dan kunt doen

6. Baby slaapt niet door

Een slaapprobleem kun je dit eigenlijk niet noemen. Het is namelijk heel normaal dat baby's nog niet doorslapen. Alle baby's worden 2-6 keer wakker per nacht. Sommige baby's zijn nog zo alert en actief, dat ze wel even inslaap vallen, maar al snel weer wakker schieten. Het is dan vooral belangrijk om te werken aan afschakelen voor het slapen gaan. Let er wel op dat er ook baby's zijn die onderprikkeld zijn, dus niet genoeg gestimuleerd in hun wakkere momenten.

Wanneer er een slaapassociatie is met bijvoorbeeld voeding, dan zal je baby na elke slaapcyclus weer opnieuw voeding nodig hebben om tot slapen te komen. Dat gebeurt vaak bij kinderen die tijdens de flesvoeding of borstvoeding inslapen en slapend in bed worden gelegd.

Pas vanaf 6 maanden kan een deel van de baby's de hele nacht doorslapen of zelfstandig weer in slaap vallen. Maar 25 tot 50 procent van de baby's lukt dat nog niet bij die leeftijd. Bijna de helft van de baby's slaapt past door als ze 1 jaar zijn.

Lees ook: Tips om je baby te helpen met doorslapen

7. Baby blijft vragen om nachtvoeding

De eerste maanden heeft een baby nachtvoedingen nodig. Afhankelijk van zijn gewicht, groei en ontwikkeling heeft hij op een gegeven moment genoeg aan de voedingen overdag. Vanaf 4 maanden kun je samen met het consultatiebureau kijken of en hoe je de nachtvoedingen kunt afbouwen. Vanaf 6 maanden gaat je baby steeds meer vaste voeding eten en hoef je hem niet meer 's nachts te voeden.

Toch kan je baby om nachtvoeding blijven vragen. Hij is dan vooral op zoek naar geborgenheid, is eraan gewend geraakt of het voeden is een slaapmiddel geworden. Bespreek met je huisarts of het consultatiebureau hoe je je baby kunt helpen om 's nachts verder te slapen zonder voeding. Het kan vaak helpen om de laatste melkvoeding laat op de avond te geven.

Wat ook belangrijk is, is dat je je baby niet laat inslapen aan de fles of de borst. Een avondvoeding is een goed idee, maar zorg dat je baby wakker maar slaperig in bedje wordt gelegd.

Pas wel op met het geven van rijstebloem of pyjamapapjes: uit onderzoek blijkt dat pap een baby niet helpt doorslapen, en er zelfs voor kan zorgen dat hij 's nachts onrustiger is.

Lees meer: Een papfles voor je baby, doen of niet?

8. Baby wordt niet wakker voor voeding

Er zijn ook baby's die juist niet uit zichzelf wakker worden voor een nachtvoeding, terwijl ze die nog wel nodig hebben. Heel jonge baby's mogen niet te lang achter elkaar slapen, omdat hun bloedsuikerspiegel (glucosespiegel) te laag kan worden. Ze hebben nieuwe aanvoer van glucose nodig via voeding. Wordt jouw baby niet uit zichzelf om de 4 uur wakker, dan kan je je baby dus wakker maken voor een nachtvoeding. Als je baby goed op gewicht is en voldoende groeit, is het na zo'n 2 maanden niet meer nodig om hem 's nachts wakker te maken voor een voeding.

Lees ook: Baby wakker maken voor een voeding: doen of niet?

9. Heeft mijn baby nachtmerries?

Als je baby 's nachts helemaal overstuur wakker wordt, of huilt tijdens zijn slaap, denk je al snel aan een nachtmerrie. Maar het is niet bekend of baby's al nachtmerries kunnen hebben. Ook uit onderzoeken blijkt geen duidelijke conclusie. Lees hier meer over nachtmerries bij kinderen.

10. Nachtangsten bij baby's

Nachtangsten of 'night terrors' zijn iets anders dan nachtmerries. Kinderen vanaf 9 maanden kunnen nachtangsten krijgen, vaak na 20 minuten tot 4 uur na het inslapen. Een kind met nachtangst is compleet overstuur, lijkt ontroostbaar, beweegt druk en is verward. Hij kan zijn ogen open hebben, maar toch lijkt hij niet wakker te zijn. Het lukt ook niet om hem te troosten of gerust te stellen. Vaak gaat hij zelfs harder huilen als je hem oppakt en vasthoudt, en verzet hij zich hevig. Aanraken en wakker maken werkt juist niet goed en het kost vaak veel tijd en moeite om je baby opnieuw in slaap te laten vallen. Blijf rustig bij je baby zitten. Na een minuut of 5 tot 20 slaapt hij vaak vanzelf rustig verder.

White noise kan helpen om night terrors te voorkomen. White noise zorgt ervoor dat er minder geluid van buitenaf binnendringt, wat een trigger is voor night terrors. Ook ziekte en stress triggeren night terrors.

Lees meer: Wat zijn nachtangsten precies en kun je ze voorkomen?

11. Baby slaapt onrustig

Slaapt je baby onrustig en wordt hij meerdere keren per nacht wakker? Hij moet nog leren om zelf in slaap te vallen. Daarbij kun je hem helpen door hem slaperig, maar nog wakker op bed te leggen. Wiegen en voeden voor het slapengaan helpt je baby om lekker te kunnen gaan slapen, dus maak dit gerust onderdeel van het bedritueel. Valt je baby in jouw armen in slaap, maak hem dan nog even heel licht wakker als je hem in bed legt: kriebel even in zijn handjes en zeg 'slaap lekker'. Zo weet je baby dat hij in bed ligt en daar in slaap valt.

Het kan ook zijn dat je baby onrustig is doordat hij ergens last van heeft, zoals darmkrampjes of reflux. Meestal is er geen medische reden voor onrust en/of slaapproblemen, maar overleg het met de huisarts of het consultatiebureau als je je zorgen maakt. Lees hier meer over mogelijke oorzaken van een onrustige baby en wat je eraan kunt doen.

Sliep je baby al best goed, maar wordt hij rond 4 maanden of 8 maanden weer vaker wakker? Dat zou een slaapregressie kunnen zijn. Slaapregressies vinden meestal plaats wanneer baby's ontwikkelingsmijjlpalen bereiken zoals leren rollen, lopen, praten etc. Het moment waarop kinderen dit bereiken is voor ieder kind anders. Ook stress en medische problemen kunnen een terugval in het slapen veroorzaken.

Lees ook: Doorslapen het eerste jaar is helemaal niet zo gebruikelijk als gedacht

12. Baby slaat zichzelf wakker

Soms slaapt een pasgeboren baby slecht doordat hij zichzelf steeds wakker maakt met zijn 'maaiende' armpjes. In dat geval kan inbakeren helpen. Laat je goed informeren als je je baby wilt inbakeren, zodat je dit veilig doet en de juiste inbakerdoek gebruikt. Stop met inbakeren zodra je baby begint met omrollen. Dit is vaak bij 4-5 maanden.

Tip! Meer lezen over hoe je je baby laat slapen? Deze boeken kunnen je misschien helpen

Hoe pak je slaapproblemen bij je baby aan?

Heeft je baby veel last van slaapproblemen en breekt het jullie op? Bij baby's ouder dan 6 maanden kun je verschillende slaapmethoden proberen, maar gebruik niet allerlei methoden door elkaar of te snel achter elkaar. Dit kan je baby juist onrustiger maken. Het kan helpen om een slaapdagboek bij te houden: zet erin wanneer je kind slaapt en hoe vaak hij 's nachts wakker wordt. Dan kun je makkelijk terugzien of een bepaalde maatregel effect heeft (al is het in het begin misschien minimaal).

Probeer de methode die je kiest minimaal twee weken vol te houden om echt effect te merken. Het is ook helemaal niet erg om daarbij hulp te vragen. Word je radeloos van een baby die veel huilt, bespreek dit dan met je kraamhulp, verloskundige, huisarts of op het consultatiebureau. Je kunt ook een kinderfysiotherapeut, (kinder)psycholoog of slaapcoach inschakelen, die samen met jou kijkt hoe je je baby beter kunt laten slapen.

Getest: Dit zijn de beste slaaptrainers voor peuters

Bronnen: Centrum voor Jeugd en Gezin