Taalontwikkelingvan je baby: zo stimuleer je dat

De taalontwikkeling van je baby is al begonnen in de buik. Is hij eenmaal geboren, dan gaat het razendsnel. Je pasgeboren baby verandert in no time in een brabbelende baby en vervolgens in een rijmende peuter. Het is in deze periode belangrijk om de taalontwikkeling van je kind te stimuleren.

In samenwerking met expert

Jente Timmer

Logopedist

Taalontwikkeling

Taalontwikkeling is meer dan alleen leren praten. Al ruim vóór het brabbelen en de eerste woordjes zijn baby’s druk bezig met het herkennen van klanken, woorden en zinnen. Ze leren deze ‘betekenisvolle eenheden’ koppelen aan belangrijke personen, dingen en handelingen, waardoor ze taal gaan begrijpen. De taalontwikkeling verloopt bij elk kind volgens min of meer vaste stappen. Het tempo waarin een kind deze stappen maakt verschilt. Sommige kinderen zeggen hun eerste woordje al voor hun eerste verjaardag, terwijl andere kinderen dat pas rond hun tweede verjaardag doen. Daarnaast lijken kinderen soms een tijdje stil te staan in de taalontwikkeling en maken dan ineens een ‘sprintje’. Dit is allemaal normaal.

Laat die spurt voor je gevoel wel heel lang op zich wachten, gaat je kind achteruit in zijn taalontwikkeling, of twijfel je aan zijn gehoor, trek dan aan de bel. Je kunt advies vragen bij consultatiebureau of huisarts.

Wist je dat je met Babygebaren al vroeg met je baby kan communiceren? Lees hier hoe Babygebaren werkt.

Verloop taalontwikkeling baby

Een pasgeboren baby heeft al taalgevoel. De taalontwikkeling begint in de baarmoeder, in het laatste trimester van de zwangerschap. Al dobberend in het vruchtwater luistert je baby naar jouw stem en leert hij de klanken van zijn moedertaal kennen. Na de geboorte maakt deze ontwikkeling een spurt.

Je kind krijgt ook al snel in de smiezen dat woorden ergens voor staan: het woord ‘poes’ hoort bij dat knorrende beest dat kopjes geeft. En als mama het over ‘badje’ heeft, mag hij in warm water poedelen. Vanaf zijn eerste levensjaar gaat hij die woorden ook benoemen en vanaf zijn tweede of zijn derde jaar krijgt hij interesse in rijmen.

Van een brabbelende baby naar een rijmende peuter. De taalontwikkeling gaat razendsnel. Niet zo gek: de hersenen van een pasgeborene zijn ongeveer zo groot als een kwart van het volwassen brein. Tweeënhalf jaar later is de omvang van de hersenen al drie keer zo groot. In deze eerste duizend dagen van zijn leven maakt je kind een duizelingwekkende ontwikkeling door. Daarom is het belangrijk om hem, juist in deze periode, goed te stimuleren.

Meer weten? Zo stimuleert muziek tijdens de zwangerschap de zintuigen van je ongeboren baby

In de buik

Vanaf de 16^e week van je zwangerschap kan je baby horen en na 24 weken actief luisteren. Je baby vangt vanaf dit moment allerlei geluiden op. Zowel geluiden in jouw buik als erbuiten. Je baby heeft na de geboorte dan ook een voorkeur voor bekende geluiden, zoals de stem van zijn moeder.

Onderzoeken hebben inmiddels aangetoond, dat pasgeboren baby’s vaak gehoorde woorden, de intonatie van zijn moedertaal en zelfs bijvoorbeeld de tune van een dagelijks bekeken soapserie herkennen. Hiermee wordt duidelijk hoeveel taal baby’s in de buik al in zich opnemen.

Lees ook: Zo ontwikkelt zich het gehoor van je baby

Taalontwikkeling 0 – 1 jaar

In het eerste levensjaar van je baby gebeurt er ontzettend veel. Ook als het gaat om de taalontwikkeling. Deze bestaat het eerste jaar uit drie delen:

Geluiden herkennen
Baby ’s hebben na de geboorte vaak een voorkeur voor bekende geluiden, zoals de stem van hun moeder. In de eerste maanden leert je kind onderscheid te maken tussen gesproken taal en andere geluiden, bijvoorbeeld het geluid van de stofzuiger.
Geluiden maken
In deze periode gaat je kind zelf geluid maken. Zo bereidt hij zich vast voor op het praten later. Je kind zal allerlei geluidjes uitproberen: hard en zacht, lang en kort, pruttelen en blazen. De meeste kinderen beginnen te brabbelen als ze zo’n zes maanden oud zijn. Het begint met het maken van makkelijke klanken waarbij de mond open is (‘e’ en ‘a’) of dicht is (‘m’ en ‘p’). Vaak vinden kinderen het leuk om klanken te herhalen. Niet zo gek dus dat de eerste woordjes, overal ter wereld, vaak ‘mama’ en ‘papa’ zijn. Is hij moe, heeft hij honger of zit er een boertje dwars? Als je goed luistert, kun je volgens de Dunstan Babytaal methode vijf universele huilgeluiden onderscheiden en ontdekken wat er aan de hand is. Lees hier meer over het nut van babbelen.
Communicatie
Zegt een kind eenmaal de eerste woordjes, dan kan hij taal gebruiken om iets duidelijk te maken. Voor die tijd doet je kind dit door het maken van geluid in combinatie met beweging. Bijvoorbeeld luidkeels klanken maken en wijzen naar zijn favoriete speelgoed of dier. Ook kan je kind door geluid aangeven dat hij iets niet wil, bijvoorbeeld door te huilen of gillen als hij iets niet mag.

Lees ook: Wanneer kun je de eerste woordjes verwachten?

Taalontwikkeling 1 – 2,5 jaar

In deze periode leert je kind steeds meer verschillende klanken te maken. Net zo lang tot hij het eerste echte woordje kan zeggen. Gemiddeld zeggen kinderen rond hun eerste verjaardag de eerste woordjes. Vaak is het eerste woordje ‘papa’ of ‘mama’ of iets anders dat favoriet is, zoals ‘bal’. Moeilijke woorden worden veranderd in klanken. De hond wordt bijvoorbeeld ‘wawa’ (waf) en de auto ‘broem’. Zo’n ‘geluidswoordje’ telt ook als eerste woordje.

Lees ook: Zo ontwikkelt de spraakontwikkeling bij peuters en kleuters

Al snel gaat je kind steeds meer woorden gebruiken. Een dreumes van achttien maanden gebruikt gemiddeld vijftig woordjes en met twee jaar zijn het al gemiddeld tweehonderd woorden. Vervolgens gaat je kind woorden combineren tot korte tweewoordzinnen, zoals ‘jas aan’. Kinderen begrijpen op deze leeftijd meer woorden dan ze gebruiken. Kinderen van dertien maanden begrijpen gemiddeld vijftig woordjes, maar gebruiken er maar tien. Daarnaast gebruiken kinderen andere manieren om iets duidelijk te maken, bijvoorbeeld door dingen aan te wijzen of gebaren te maken.

Leestip: Deze 20 woorden zou een gemiddelde 2-jarigen moeten kennen

Taalontwikkeling 2,5 – 5 jaar

Op deze leeftijd kan je kind steeds beter praten en dingen duidelijk maken door middel van taalgebruik. Hij kan ingewikkelde klanken steeds beter uitspreken en samengestelde klanken gebruiken, zoals sch-ool. De ‘r’ is vaak de lastigste klank. Veel kinderen zeggen deze pas goed als ze rond de zes jaar zijn. De zinnetjes worden steeds langer: op driejarige leeftijd bestaan zinnen gemiddeld uit 3,5 woorden en op vierjarige leeftijd uit gemiddeld 4,5 woorden per zin. Waar een tweejarige nog regelmatig een heel werkwoord gebruikt (poes eten, papa autorijden) zullen drie- en vierjarigen werkwoorden gaan vervoegen. Het is niet erg als dat nog niet altijd goed gaat: ‘Ik heb oma geroept’ of ‘Papa hebt veel ge-eten!’ Ook kent je kind de betekenis van steeds meer woorden: met drie jaar ongeveer duizend woorden en met vijf jaar ongeveer drieduizend woorden.

Als je kind begint te rijmen, is dat een teken dat hij al behoorlijk creatief met taal omgaat. Hij snapt dat woorden niet alleen een betekenis hebben, maar ook een bepaalde vorm waarmee je kunt spelen. Als je in plaats van de ‘b’ in ‘bos’ een ‘m’ zegt, krijg je ‘mos’; en hoe grappig klinken die woorden als je ze achter elkaar zet? Om van soep en poep maar niet te spreken.

Lees ook: Dit kun je doen als je kind stottert

Taalontwikkeling schoolkind

Als het goed is, kan je kind nu alles in de eigen taal uitspreken. Alleen de ‘sch’, ‘sf’, ‘sk’ en ‘r’ blijven voor sommige kinderen lastig. Je kind kan op vijfjarige leeftijd ongeveer drieduizend woorden en op zesjarige leeftijd zo’n zes tot achtduizend woorden. De zinnen worden steeds langer en complexer. Het vertellen van verhalen gebeurt met steeds meer details. Taal wordt nu ook op andere manieren ingezet: je kind leert lezen en schrijven. Ook kan hij ingewikkelder dingen in taal gebruiken en herkennen, zoals sarcasme en woordgrapjes.

Meer weten? Zo leert je kind lezen op de basisschool

Gesponsord

Onderweg met je kleintje

Tips stimuleren taalontwikkeling

Er zijn verschillende dingen die je kunt doen om de taalontwikkeling van je kind te stimuleren:

Voorlezen.
Zelfs een jonge baby kun je al voorlezen. Niet alleen leert hij nieuwe klanken en woorden, hij zal ook enorm genieten van de aandacht die hij krijgt tijdens dit speciale moment met papa of mama. Die positieve aandacht stimuleert weer de hersenontwikkeling. Hier vind je nog meer redenen waarom je niet vroeg genoeg kunt beginnen met voorlezen.
Praten is communiceren.
Daarbij hoort ook: oogcontact en geduld. Zorg dat jij en je kind elkaars gezicht goed kunnen zien. Wacht tot je kind iets zegt (met woorden, wijzen of geluidjes) en reageer op wat hij zegt. Zo leert je kind op een natuurlijke manier om de beurt te praten.
Praat veel met je kind en benoem wat je doet.
Tijdens het eten, in de auto en bij het naar bed brengen. Probeer te kijken door de ogen van je kind, dan kun je je woorden en zinnen aanpassen aan zijn interesse en beleving.
Verhalen vertellen.
Vertelt je kind een verhaal? Neem dan de tijd om er rustig naar te luisteren. Ook al begrijp je er maar de helft van als hij nog niet (goed) kan praten. Laat je kind altijd uitpraten voordat je reageert. Help je kind zo nodig verder vertellen door te herhalen wat het heeft gezegd of door een vraag te stellen.
Weinig praten
Praat je kind weinig? Stel dan niet te veel vragen. Je kunt beter iets vertellen wat jij zelf hebt meegemaakt. Daar kan je kind dan op reageren. Sommige kinderen klappen dicht wanneer ze het gevoel krijgen te moeten praten. Praten met je peuter: zo voer je een goed gesprek
Samen televisiekijken.
Door samen met je kind een programma te kijken dat bij zijn leeftijd past en dingen die jullie zien te benoemen, leert je kind begrippen die hij thuis misschien niet snel zal tegenkomen.
Digitaal.
Kijk samen met je kind naar digitale boeken op de iPad of een andere tablet. Er zijn ook veel computerspelletjes, websites en apps die de taalontwikkeling stimuleren. Zo oefent je kind spelenderwijs met taal.
Rijmen en dichten.
Samen rijmpjes en gedichten opzeggen en liedjes zingen is ook goed voor de taalontwikkeling. Samen liedjes of (gekke) versjes bedenken stimuleert de creativiteit en het taalgevoel.
Maak uitstapjes.
In een nieuwe situatie leert je kind nieuwe woorden en zinnen.
Rollen- of fantasiespel.
Een rollenspel of fantasiespel is een goede manier om de werkelijkheid na te bootsen. Je kunt aan zo’n spel veel taal koppelen (gedag zeggen, betalen, uitleg geven, emoties benoemen) en je kind tegelijkertijd laten ervaren hoe een bepaalde situatie verloopt.