Moedergevoelens ontwikkelen

Moedergevoelens tijdens je zwangerschap

Volgens psychiater Daniel Stern, schrijver van het boek The birth of a mother, ontstaan moedergevoelens al tijdens de zwangerschap. In die maanden ontwikkel je een – zoals hij dat noemt – de moederschaps-mindset. Je fantaseert over je toekomstige kind en jouw nieuwe rol als moeder. Hoe zal je kind eruitzien? Zal hij op zijn vader lijken? Wat voor moeder word je? Welke spullen heb je allemaal nodig? Hoe zal de bevalling gaan? Bekende vragen waar de meeste zwangere vrouwen mee bezig zijn.

Hoe verder je zwangerschap vordert, hoe intenser deze gedachtes worden. Je buik groeit en bij elke schop realiseer je je opnieuw: ik word moeder! Het beeld dat je van je kind hebt, wordt in die negen maanden ook steeds concreter. Je legt oude babyfoto’s van jezelf naast de echofoto’s en zoekt gelijkenissen en verschillen. Volgens Stern dichten moeders hun kind vaak al allerlei eigenschappen toe voordat hij geboren is. Een baby die hard schopt is vast een druktemaker en een kind dat meedeint op muziek, is vast muzikaal.

Oxytocine

Deze mentale voorbereiding heeft een functie: het versterkt je moedergevoelens. Als je dagdroomt over namen, babykleertjes uitzoekt en naar de echofoto’s kijkt, maakt je brein het hormoon oxytocine aan. Oxytocine wordt ook wel het knuffelhormoon genoemd en komt onder andere vrij bij fijn lichamelijk contact. Het triggert ook de nesteldrang, zo blijkt uit onderzoek van de McMaster Universiteit.

Het hormoon oxytocine is ook belangrijk tijdens de bevalling: het zorgt ervoor dat je baarmoeder krachtig samentrekt (dit zijn de weeën), het stimuleert de aanmaak van endorfine, waardoor je minder pijn voelt, en het stuurt de toeschietreflex voor de borstvoeding aan.

Emoties als je baby is geboren

En dan is het zover: je baby is geboren en je bent (weer) moeder geworden. Tijdens de eerste momenten met je pasgeboren baby zijn er allerlei hormonen in je lijf actief als je een natuurlijke bevalling hebt gehad. De hoeveelheid progesteron en oestrogeen in je bloed daalt, terwijl de hoeveelheid oxytocine, prolactine, endorfine en adrenaline juist snel toeneemt. Deze speciale ‘hormonencocktail’ zet je moederinstinct aan en kan zorgen voor een magisch gevoel als je je baby voor het eerst ziet. Een bijzonder en belangrijk moment in het hechtingsproces.

Liefde maakt blind

In de ideale situatie – als de hormonen precies doen wat ze moeten doen en daar alle gelegenheid voor krijgen – vallen moeders dus meteen in katzwijm. Ze worden op slag verliefd op dat verkreukelde wezentje, dat in hun ogen het mooiste kind op aarde is. De hormonen zorgen ervoor dat een moeder haar baby wil beschermen, voor hem wil zorgen en hem liefde en voeding geeft. Ook helpen deze hormonen je door die eerste mooie, maar vermoeiende dagen heen.

De aanblik van je eigen baby zorgt niet alleen voor de aanmaak van ‘liefdeshormonen’. Het schakelt ook de hersengebieden uit die betrokken zijn bij kritisch denken. Moederliefde maakt dus écht blind. Kijk je later de geboortefoto’s nog eens terug, dan ben je misschien verbaasd dat je dat lieve frummeltje destijds zo knap vond.

Geen moedergevoelens

Herken je helemaal niets van het bovenstaande? Maak je geen zorgen. Hoe je na de bevalling op je baby reageert is niet te voorspellen, iedere vrouw is immers anders. Waar de één op slag verliefd is, kan het bij de ander even duren voordat het moedergevoel opkomt.

Veel vrouwen hebben een aantal dagen nodig voor ze echt verliefd worden op hun kind. Bij de één is het er ineens, bij de ander ontwikkelt het zich geleidelijk. Of je voelt het dan weer heel hevig en dan weer veel minder. Het hangt onder andere af van je persoonlijkheid, het verloop van je bevalling, maar ook hoe het met je baby gaat. Bij een moeder van een huilbaby kan het bijvoorbeeld langer duren voor ze moedergevoelens ontwikkelt. Naast verliefdheid op de baby spelen er dan vaak ook frustraties en onzekerheden.

Met andere woorden: het is helemaal niet gek als het even duurt voordat je overloopt van moederliefde. Geef het de tijd. Merk je dat je helemaal geen band krijgt met je baby, of hem geen liefde kunt geven? Bespreek dit dan met je omgeving, de verloskundige of de huisarts. Ook als je twijfelt over je gevoel ten opzichte van je kind. Het is heel belangrijk dat je dit deelt: enerzijds kun je gerustgesteld worden, en als het toch nodig is, kun je geholpen worden. 

Helaas rust er nog steeds een taboe op om te vertellen dat je weinig/geen moederliefde voelt, of dat negatieve emoties het moedergevoel overstemmen. Weet dat je je nergens voor hoeft te schamen, het maakt je geen minder goede moeder. Het kan zijn dat je een postpartum depressie hebt. Ook dit gaat over, maar het is wel nodig om hierbij professionele hulp in te schakelen.

Investeren in een veilige hechting

Kinderen zoeken altijd veiligheid en nabijheid van hun ouders/opvoeders. Dit is biologisch zo geregeld, direct vanaf de geboorte. Door te huilen laat een baby bijvoorbeeld merken dat hij zorg en aandacht nodig heeft. De moeder of vader begrijpt dit signaal en biedt troost en zorg. Het leren begrijpen van de signalen van je kind en daarop reageren, zodat hij krijgt wat hij nodig heeft, zorgt voor een veilige hechting. Je baby voelt zich veilig bij jou en leert met zijn emoties om te gaan.

Wanneer het je niet lukt om moederliefde te voelen of passend te reageren op de behoeftes van je baby, kan dat negatieve gevolgen hebben voor je kind en jullie hechtingsband. Behalve een postpartum depressie kunnen er nog meer redenen zijn waarom dit niet vanzelf gaat. Misschien ben je zelf niet veilig gehecht als kind, heb je in je eigen opvoeding dingen gemist, wardoor niet goed hebt geleerd hoe veilige hechting voelt en wat het betekent. Of misschien spelen er andere problemen die de overhand hebben, bijvoorbeeld financieel of in je relatie. Het is belangrijk om hier professionele hulp bij te krijgen. Voor jezelf, maar ook om te voorkomen dat er hechtingsproblemen ontstaan.

Een therapeut of andere professioneel hulpverlener biedt een veilige omgeving en heeft begrip voor je emoties. Tijdens de behandeling kun je oefenen met het uiten van emoties en leren welke behoeften jij hebt. Alle nieuwe ervaringen helpen je om je beeld over jezelf en anderen op een positieve manier te veranderen. Je leert anders omgaan met situaties, waardoor je minder gehinderd wordt door je hechtingsstijl. Zo kan je met mensen omgaan op een manier die fijn is voor jou en de ander.