Sander zag zijn tweelingzonen in de wieg en zijn lijf schreeuwde: 'Dit wil ik niet'

In de wieg van zijn Tilburgse woning lagen twee blakende tweelingzonen, maar op de vierde dag van zijn vaderschap kon Sander Voesten maar één ding denken: 'Ik wil dit niet'. Hij dacht het niet alleen, zijn hele lijf schreeuwde het. In paniek vluchtte hij weg van de kraamhulp en zijn vrouw die herstellende was van de keizersnee. De doucheruimte in, waar hij neerzakte op de vloer.

Lees ook: Somber, prikkelbaar en géén roze wolk: waarom een postnatale depressie bij mannen nog onbekend is

Soms laat vaderliefde op zich wachten

Spijt was niet het woord. Na een intensief vruchtbaarheidstraject was het ouderschap een meer dan bewuste keus geweest. Het was puur een allesoverheersende 'nee' vanuit zijn onderbuik en waarover hij niets te zeggen had. Een weerstand tegen dit nieuwe leven dat het vaderschap heette, nadrukkelijk níét tegen zijn zonen, en dat zo anders was dan hij had verwacht.

Ruim anderhalf jaar duurde het, voordat hij voor het eerst overtuigd liefde voelde voor zijn kinderen. Zomaar, dansend met zoon Florian* in zijn armen, nu achtenhalf jaar geleden. Goddank. Dus Sander was niet gek, of onmenselijk, of kapot.

Soms laat vaderliefde blijkbaar op zich wachten, constateerde hij. Er is niet altijd een roze wolk bij het nieuw verworven vaderschap, soms blijkt babyblauw zelfs gitzwart. Hij maakte het de ondertitel van zijn boek dat net is verschenen: Dubbel gevoel.

Als ik bij mijn vrienden een balletje opgooide over mijn gevoel, werd het onderwerp verschoven of viel het gesprek stil

Loodzwaar traject

Sander en zijn vrouw, studententijdgeliefden, begonnen aan het ouderschap zoals zoveel wensouders dat doen. Tijdens een avond in de kroeg kwam het onderwerp na de officiële verkering ter sprake en gaandeweg werd die wens steeds serieuzer. Een bezoek aan de gynaecoloog bracht onverwacht pijnlijk nieuws voor zijn vrouw: ze had PCOS, polycysteus ovariumsyndroom, en zou waarschijnlijk onvruchtbaar zijn.

Voor de zekerheid werd ook Sanders vruchtbaarheid getest. Een paar weken later volgde meer slecht nieuws: icsi was hun enige kans om een kind te krijgen. Daarbij worden zaadcellen in het lab in de eicel geïnjecteerd, waarna de bevruchte eicel wordt teruggeplaatst in de baarmoeder. Ook die kans was niet om over naar huis te schrijven.

Toch, het loodzware traject dat volgde was niet zonder succes: Sanders vrouw raakte zwanger van een drieling, van wie twee baby's de zwangerschap overleefden. Van ongewenst kinderloos werden ze ineens ouders van twee kinderen.

Lees ook: PCOS en zwanger worden, welke behandelingen zijn mogelijk?

Twee prachtige jongens

De zwangerschap was allesbehalve een peulenschil geweest – dat is een meerlingzwangerschap zelden. Maar niets, zelfs niet de meest vluchtige gedachte tijdens die moeilijke periode, had Sander kunnen voorbereiden op het gevoel dat hem na de geboorte van zijn zonen zou overvallen. Na alles wat zijn vrouw en hij hadden doorstaan om deze twee prachtige jongens op de wereld te zetten… hoe was het mogelijk dat hij dit leven toen puntje bij paaltje kwam niet wilde?

Hoe wás dat mogelijk, denk je?

'Ik denk dat het begon bij de keizersnee. De geboorte van mijn kinderen verliep gevoelsmatig veel te snel; binnen 23 minuten waren ze er. Daar werd het zaadje geplant voor het gejaag, voor het gestreste gevoel dat ik lang niet meer zou kwijtraken. En alle angsten en zorgen uit het voortraject werkten door, de vrees dat het zou mislukken was groter dan het fijne vooruitzicht van het vaderschap. Toch kwam het gevoel van 'kunnen ze niet weg?', die intense 'nee', voor mij out of the blue, op die vierde dag.'

Durfde je er met anderen over te praten?

'Ik durfde wel, maar het lukte niet. Als ik bij mijn vrienden een balletje opgooide over mijn gevoel bij het vaderschap, werd het onderwerp snel verschoven of viel het gesprek stil. Van nature ben ik iemand die makkelijk open praat over persoonlijke zaken. Meestal zet dat voor anderen een deur open om hun ervaringen ook makkelijker te delen.

Maar met dit onderwerp gebeurde dat niet. Ik heb mijn vrienden er later weleens op aangesproken: herkenden ze dan niets van wat ik zei? Het enige wat ik dan terugkreeg was: 'Tja, wij weten het ook niet zo goed.' Met mannen over gevoelszaken praten is sowieso vaak een dingetje.'

Zocht je professionele hulp?

'Na die crash in de douche, waar ik mijn vrouw direct vertelde wat er aan de hand was, deelde ik mijn gevoel met de kraamhulp. Die zei: 'Joh, dit komt vaker voor.' Dat luchtte even op, maar daarna kwam het gevoel in alle hevigheid terug.'

Lees ook: Negatieve emoties: laten merken aan je kinderen of juist niet?

En je vrouw?

'Die schrok van hoe ze me zag – natuurlijk. Ze was niet boos op me, wel stellig: 'Je moet nu alles vertellen, want dit kan niet. Het is al moeilijk met twee baby's, ik heb het zwaar, er is geen ruimte voor een man die mentaal in de knoop zit.' Ze had gelijk, en praten luchtte op.

Tot de jongens een maand of drie waren en we ze bij mijn ouders uit logeren hadden gebracht. Op het moment dat mijn ouders bij onze thuiskomst de deur openden en ik het gehuil in de woonkamer hoorde, brak ik. Mijn gevoel, die 'ik wil dit niet', veranderde vanaf dat moment in: 'ik kan echt geen liefde voelen voor mijn kinderen'. Er moest iets mis zijn in mijn hersenen, dat kon niet anders.'

In de tussentijd was hun eerstgeboren zoon Florian non-stop gaan huilen. Artsen wuifden de zorgen van Sander en zijn vrouw weg, Florian had gewoon rust, reinheid en regelmaat nodig. Alles wat ze al boden, en waar hun zoon Thomas prima bij gedijde.

Het ouderschap is voor iedereen een grote verandering, maar dit was meer

Geen ouder trekt dat toch, zeker na zo'n medisch voortraject als dat van jullie? Dat hoeft niet te betekenen dat je het vaderschap niet wilt.

'Het ouderschap is voor iedereen een grote verandering. Maar dit was meer. Ik vermoed dat ik mijn weerstand ook had gevoeld als Florian niet was gaan huilen. Het was óók meer dan een man die 'gewoon weinig heeft met baby's', zoals je vaak hoort, en die pas zou genieten zodra er meer interactie zou komen.

Mijn gevoel, een misselijkmakende steen in mijn maag, bouwde vóór mijn instortmoment op de vierde dag al op en ver voordat Florian begon met huilen. Ik probeerde het te negeren, we moesten door, twee kinderen acht keer per dag voeden en verzorgen. Tot ik niet meer kon.'

Hij pauzeert, vervolgt: 'Misschien is mijn verhaal helemaal niet zo uitzonderlijk. In dat geval vraag ik me af waarom we er niet meer en openlijker over praten. Maar ik hoop dat ik de uitzondering was.'

Lees ook: Een postnatale depressie: hoe ga je daar als partner mee om?

Wegvallen van de stress

Na bijna vier maanden dokteren bleek Florian koemelkallergie en reflux te hebben, en stopte hij na aangepaste voeding en medicijnen eindelijk met huilen.

'We zaten met z'n vieren op de bank en voor het eerst keek ik naar dit tafereel met de gedachte: 'Kijk nou, we zijn een normaal, gelukkig gezin!' Toch kon ik dat nog steeds geen vaderliefde noemen. Het was leuker, dat wel, maar vooral door de opluchting over het wegvallen van de stress door het gehuil.'

Durfde je dat ook te delen met je vrouw?

'Niet helemaal, ik wilde haar er niet mee opzadelen. Het ging eindelijk beter, ik had vast meer tijd nodig. Dat voelde wel eenzaam.'

Uiteindelijk groeide jouw onvoorwaardelijke ouderliefde toch, nog voor je jongens 2 jaar waren. Wat bracht die ommekeer teweeg?

'Geen idee, hij was er opeens, die liefdesgolf, een jaar na dat moment op de bank. Dansend met Florian door de kamer waarbij hij zich stevig tegen me aandrukte. Voor het eerst voelde ik ergens een soort goedkeuring: het is goed, je hebt gedaan wat je kon. Dat het bij Florian gebeurde deed er niet toe, het had evengoed Thomas kunnen zijn. Het overspoelde me.'

Ouderschap is een transactie, schrijf je; je ruilt je gemiddelde, stabiele geluksniveau in voor de mogelijkheid af en toe de hoogste toppen mee te maken die je alleen kent als je kinderen krijgt.

'En misschien is dat doodnormaal, maar als dat niet zo is, hoop ik dat mijn boek drempelverlagend werkt om dat gevoel uit te spreken.'

Je zonen zijn nu 10, er volgde een derde zoon die nu bijna 6 jaar is. Waarom vind je het belangrijk om je verhaal nu te vertellen?

'Er is nog te weinig aandacht voor de mentale gezondheid van jonge vaders in gesprekken over baby's, zwangerschappen, bevallingen en kraamtijd. De rol van de man is ook aan het veranderen, kijk bijvoorbeeld naar de verlengde duur van het geboorteverlof.

Ik moest mijn gevoelens érgens kwijt, dus schreef ik ze op, die eerste anderhalf jaar. Eerst voor mezelf, pas afgelopen jaar besloot ik er een boek van te maken. De buitenwereld verwacht vaak dat je het vaderschap, of het ouderschap in het algemeen, meteen maar leuk vindt. Dat kán ook, ik heb dat genoeg gezien in mijn omgeving.

Maar ik vind het belangrijk dat er ook ruimte is voor de donkere kant. Al bied ik andere vaders die zich in mijn ervaring herkennen maar een luisterend oor, of herkenning, dan voelen ze zich in elk geval niet gek. Of alleen.'

Mijn zonen weten dat ik heel erg moest wennen, en dat je daar gewoon over mag vertellen

Stond je vrouw te trappelen bij het idee om jullie verhaal met de buitenwereld te delen?

'Ze is psycholoog, ze vond het belangrijk dat ik openlijk over mijn gevoel en ervaringen kon spreken en was trots dat ik dat wilde. Toen de tweeling een jaar of anderhalf was en mijn boek alleen nog maar een bundeltje aantekeningen, las ze die al eens. Dat was emotioneel voor haar, maar het schiep ook begrip voor hoe ik ons vruchtbaarheidstraject, de zwangerschap en de eerste anderhalf jaar van het vaderschap had ervaren.'

Lees ook: Schaamte, schuldgevoel, controle, verlies en eenzaamheid: daarvoor gaan moeders naar een psycholoog

Wat maakte dat jullie een derde kind aandurfden?

'Daar ging wel dik vier jaar overheen, hè. En met onze voorgeschiedenis was het maar de vraag of het zou lukken. Maar áls dat het geval zou zijn, gunden we onszelf ook een 'normale' ervaring in het krijgen van een kind.

Bovendien: we wisten nu wanneer we moesten ingrijpen als we weer een baby zouden krijgen die heel veel zou huilen, of als ik niet goed in mijn vel zou zitten. Dat bleek niet nodig. We zijn allebei enorm dankbaar dat het is gelukt.'

In je boek beschrijf je een moment waarop je denkt: was Florian maar zo makkelijk als hij. Is je band met Florian nu net zo sterk als die met Thomas?

'Ja, dat Florian huilde maakte mijn gevoel voor hem nooit anders dan voor Thomas. Het ging nooit om meer of minder van de een of de ander houden, ik kon vaderliefde in het algeméén niet voelen. Nu is mijn band met beide kinderen van precies hetzelfde niveau, maar het zijn twee totaal verschillende kinderen. Dat vind ik alleen maar prachtig.'

Praat je met de jongens over je gevoel in het begin?

'Ze weten dat ik dit boek heb geschreven. Dat ik heel erg moest wennen aan het vaderschap, dat het heel anders was dan ik van tevoren dacht en dat ik het in het begin niet zo leuk vond. Maar ik geef ze ook mee dat je daar gewoon over mag vertellen. Ik geniet van ons leven nu, en dat voelen en weten ze.'

*De namen van Florian en Thomas zijn net als in het boek om privacyredenen verzonnen.