Wat is difterie?
Difterie is een zeer besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie die kan voorkomen bij mensen en dieren. De gifstoffen van de infectie kunnen onder meer de stembanden, het hart en het zenuwstelsel aantasten.
De bacterie komt in Nederland zelden voor, omdat ertegen wordt gevaccineerd. Toen er nog geen vaccin tegen de ziekte was, was difterie een belangrijke doodsoorzaak onder kinderen. Als iemand difterie heeft, komt diegene meestal uit een land waar nog veel difterie voorkomt.
INCUBATIETIJD*: twee tot vijf dagen, nooit langer dan zeven dagen.
SYMPTOMEN: verkoudheid, keelpijn, koorts, ernstige benauwdheid die tot verstikking kan leiden, (bloederige) afscheiding uit de neus, een hese stem.
BESMETTELIJK: ja, zeer besmettelijk, tot vier weken na de besmetting.
RISICO VOOR ZWANGEREN: ga bij verdenking van difterie meteen naar de huisarts.
*De tijd die verstrijkt tussen de besmetting en de eerste symptomen.
In deze animatie wordt helder uitgelegd wat de gevaren van difterie zijn. Bron: RIVM.
Wat is de oorzaak van difterie?
Difterie wordt veroorzaakt door de bacterie Corynebacterium diphtheriae. Deze bacterie produceert een gifstof die weefsels beschadigt. Denk bijvoorbeeld aan de huid, longen of het hart. De plaats van de infectie bepaalt welke klachten de patiënt heeft.
Wat zijn de symptomen van difterie?
Doordat de plaats van de infectie bepaalt welke ziekteverschijnselen iemand met difterie heeft, zijn er veel verschillende symptomen. Als je kind alleen difterie in de neus heeft, is dat niet zo erg. Je kind voelt zich niet ziek en meestal zijn er geen verdere complicaties. Het kan ook zijn dat iemand die is besmet met difterie helemaal geen symptomen heeft. Hij wordt dan niet ziek, maar kan de ziekte wel (lange tijd) verspreiden.
Ernstig verloop van de ziekte difterie
Als de keel, luchtpijp en longen geïnfecteerd zijn met difterie, is de ziekte ernstiger. Je kind krijgt koorts, is verkouden en heeft keelpijn. Ook kan hij last hebben van heesheid en bloederig slijm, meestal uit één neusgat. Difterie lijkt dan op een ernstige keelontsteking. De amandelen kunnen ontstoken zijn en er kunnen grijze, groene of zwarte plekken op zitten. Je kind kan erg benauwd worden. Dat kan zo ernstig zijn dat het tot verstikking leidt.
Difterie kan ook op de huid voorkomen en daar zweren veroorzaken. Bij tien tot twintig procent van de kinderen met difterie raakt de hartspier aangetast door het gif van de bacterie. Ook het zenuwstelsel kan beschadigd raken. Iemand met difterie kan scheel gaan kijken of minder goed zien en de slikspieren kunnen verlammen. Later kunnen spieren in de armen en benen minder goed werken. In het ergste geval is difterie dodelijk en overlijdt een difteriepatiënt aan de complicaties.
Kinder-EHBO: Wat moet je doen als je kind zich ernstig verslikt?
Wie lopen het meeste risico?
De risico's van difterie zijn het grootst bij jonge baby's en heel oude mensen. Zij kunnen aan de ziekte overlijden.
Hoe vaak komt difterie voor in Nederland?
Difterie komt in Nederland bijna niet meer voor. Dat komt omdat de meeste kinderen in Nederland worden ingeënt tegen difterie. Het vaccin zit in de DKTP-prikken van het Rijksvaccinatieprogramma. Sinds 1994 is er in Nederland geen sterfgeval door difterie meer gemeld. Soms raakt iemand toch nog op reis besmet met difterie.
Waar komt difterie wel nog voor?
In sommige andere landen (o.a. India, Indonesië, Brazilië) komt de ziekte nog wel voor. Ook als je bent ingeënt tegen difterie, is het verstandig om na tien jaar een herhalingsvaccinatie te halen als je naar een land reist waar de ziekte nog voorkomt.
Is difterie besmettelijk?
Difterie is een zeer besmettelijke ziekte. Mensen besmetten elkaar bijvoorbeeld via kleine druppeltjes uit de neus en de mond. Dit kan gebeuren door hoesten, niezen of schreeuwen, of via direct contact zoals zoenen. Ook door het aanraken van een besmette wond kan de bacterie worden overgedragen.
Soms wordt de difteriebacterie ook bij runderen, paarden, geiten, schapen, honden en katten gevonden. Als je niet tegen de ziekte bent ingeënt, kunnen deze dieren je besmetten. Ook in rauwe (ongepasteuriseerde) melk kan de bacterie zitten.
Van waterpokken tot het RS-virus: Hoe herken je de symptomen en hoe voorkom je besmetting?
Wanneer neem je contact op met de huisarts?
De kans dat je in Nederland difterie oploopt is klein, want de ziekte komt hier bijna niet meer voor. Soms lopen mensen het nog op als ze op vakantie zijn. Als je denkt dat jij of je kind difterie heeft, bel dan direct de huisarts. Die kan met bloedonderzoek of onderzoek van keel- of neusslijm vaststellen of er sprake is van difterie.
Behandeling van difterie
Kinderen en volwassenen die besmet zijn met de difteriebacterie, worden opgenomen in het ziekenhuis en verpleegd in een aparte kamer (geïsoleerd), zodat ze anderen niet kunnen besmetten. De behandeling bestaat uit antibiotica en een tegengif tegen de bacterie. Soms is er extra zuurstof of beademing nodig. Als difterie niet op tijd wordt behandeld, is er kans op ernstige complicaties, blijvende schade en zelfs overlijden. De kans op overlijden is drie tot twaalf procent.
Mag je kind naar het kinderdagverblijf?
Als je kind besmet is met de difteriebacterie, mag hij niet naar het kinderdagverblijf of naar school. Ook niet als je denkt dat hij niet zo ziek is.
Difterie en zwangerschap
Als je zwanger bent en je denkt dat jij of je kind difterie heeft, neem dan meteen contact op met je huisarts. Hij kan je meteen onderzoeken en eventueel doorverwijzen naar het ziekenhuis.
Waarschuwing: Deze kinderziektes zijn gevaarlijk voor zwangere vrouwen.
Valt difterie binnen het Rijksvaccinatieprogramma?
Difterie zit in het Rijksvaccinatieprogramma. Er bestaat geen los difterievaccin, maar het is verwerkt in de combinatievaccins DKTP-Hib-HepB, DKTP en DTP. Voor je kind één jaar oud is krijgt hij op deze manier drie keer een vaccinatie tegen difterie en nogmaals als hij vier en negen is.
In dit vaccinatie-dossier vind je een overzicht van alle vaccinaties en (mogelijke) bijwerkingen.
Hoe lang beschermt de vaccinatie?
Bij elkaar zorgen de vaccinaties voor minstens tien jaar bescherming tegen onder meer difterie. Baby's van moeders die geen kinkhoestvaccinatie hebben gehad tijdens de zwangerschap, kunnen met twee maanden een extra DKTP-Hib-HepB-prik krijgen. Als je je kind extra wilt beschermen omdat jullie bijvoorbeeld een verre reis gaan maken, kun je na tien jaar een herhalingsvaccinatie halen. Volledig gevaccineerde mensen overlijden bijna nooit aan difterie.
Welke bijwerkingen per vaccinatie?
Vaccins worden goed onderzocht voor gebruik, maar toch zijn er bijwerkingen mogelijk. Wat kun je per prik verwachten?
Bronnen: Thuisarts, Opvoedinformatie, RIVM
