Wat is slaapregressie?
Een slaapregressie is een periode waarin je baby slechter slaapt. Slaapregressie kan een aantal dagen, maar ook weken duren. Bij slaapregressie wordt je baby 's nachts regelmatig wakker en kan vervolgens niet of moeilijk meer in slaap komen. Hoewel iedere baby een slaapregressie kan doormaken, heeft de ene baby er meer last van dan de andere.
Slaapregressie en sprongetje: het verschil
Een slaapregressie is geen sprongetje, al kunnen beide periodes wel gepaard gaan met onrustige nachten. Een sprongetje verwijst naar een mentale ontwikkelingsfase, terwijl een slaapregressie een bredere term is voor een tijdelijke terugval in het slaapgedrag van je baby.
Deze terugval wordt veroorzaakt door verschillende factoren: neurologische rijping (zoals bij de vier maanden slaapregressie), fysieke mijlpalen (zoals leren zitten of kruipen), verlatingsangst of veranderingen in het ritme.
Lees meer: Alles over sprongetjes en de 3 H's
Waarom een slaapregressie bij baby?
De oorzaak van slaapregressies is dat de hersenen van je kind zich focussen op het leren van een nieuwe vaardigheid, zoals omrollen of lopen, die ontwikkeling. Ook 's nachts gaan deze ontwikkelingen door doordat je kind al deze nieuwe informatie moet verwerken. Hij blijft zijn nieuwe vaardigheid als het ware herhalen in zijn hersenen, terwijl hij eigenlijk moet slapen. Zijn zenuwstelsel is tijdens zo'n periode actiever, waardoor hij lichter en moeilijker slaapt.
Lees ook: Zo hou je gebroken nachten lang(er) vol
Symptomen van slaapregressie bij een baby
De meeste baby's krijgen te maken met slaapregressies, maar baby's reageren hier verschillend op. Bij sommige kinderen merk je vrijwel niets, terwijl andere kinderen hun ouders de hele nacht wakker houden. De kenmerken verschillen dus per kind, maar hieraan kun je een slaapregressie herkennen:
Je baby wordt 's nachts vaker wakker op willekeurige momenten.
Je kind komt moeilijk of niet in slaap als hij 's nachts wakker wordt.
Je baby wordt 's ochtends opeens erg vroeg wakker.
Je baby wil overdag niet slapen of doet hele korte dutjes.
Of hij doet juist extreem lange dutjes overdag (langer dan 3 uur).
Je baby is huileriger dan normaal.
Je kind heeft minder trek in eten doordat hij vermoeid is.
Lees ook: Dit zijn de meest voorkomende slaapproblemen bij baby's
Wanneer kun je slaapregressie verwachten?
Er zijn vijf slaapregressies in de eerste twee levensjaren van je kind. Een slaapregressie vindt plaats op momenten dat kinderen aanwijsbaar grote stappen zetten in de ontwikkeling. In een periode van een slaapregressie bereikt je kind nieuwe mijlpalen, zoals leren omrollen, leren zitten of leren lopen.
Je kunt de slaapregressie verwachten rond:
4 maanden: De eerste slaapregressie is voor veel baby's ook meteen de meest heftige. Tijdens deze slaapregressie is je baby 4 maanden oud en veranderen de slaappatronen van je baby. Waar je baby voorheen periodes van 2 tot 4 uur achter elkaar kon slapen, wordt hij nu 's nachts sneller wakker, omdat zijn slaapcycli zich nu ook 's nachts hebben gevormd.
8 maanden: Veel baby's krijgen rond de 8 maanden oud weer een slaapregressie. Ze gaan van drie naar twee slaapjes overdag en ontwikkelen 'objectpermanentie'. Dit betekent dat ze begrijpen dat als ze hun moeder of vader niet zien, ze nog wel in de buurt kunnen zijn. Dit maakt het inslapen vaak lastiger, omdat je baby niet alleen wil zijn.
12 maanden: Rond z'n eerste verjaardag maakt je kind ook een slaapregressie door. Dit heeft te maken met de grote vooruitgang in zijn motorische ontwikkeling, zoals leren staan of lopen, maar ook omdat zijn taalontwikkeling een sprong maakt. Nu je kind kan zitten en staan, wil hij dat waarschijnlijk ook doen in zijn ledikant. Daardoor gaat hij moeilijker slapen. Laat hem zijn gang gaan, zodat hij er zelf achter komt dat hij moet gaan liggen om in slaap te vallen. Als jij steeds de kamer binnenkomt om hem neer te leggen, blijft je dreumes juist wakker.
18 maanden: Rond deze periode maken veel dreumesen de overstap van twee slaapjes naar één slaapje overdag. Dat kan wederom gepaard gaan met slaapproblemen. Denk aan moeilijker in slaap komen tijdens het middagdutje, of juist 's nachts slechter of korter slapen omdat je kind overdag te veel uren heeft geslapen. Daarnaast speelt verlatingsangst een rol bij deze slaapregressie: bij veel dreumesen is dat nu op het hoogtepunt. De slaapregressie valt samen met een grote stap in de taalontwikkeling.
2 jaar (24 maanden): De 'terrible two's' zijn aangebroken en dat merk je ook in het slaappatroon van je kind. Je peuter wordt zich steeds bewuster van zijn eigen wil en laat die ook duidelijk merken. Misschien wel het favoriete moment van een peuter om zijn eigen wil te laten horen, is (helaas) als hij naar bed moet. Sommige peuters weigeren hun middagdutje, anderen worden heuse nachtbrakers.
Lees ook: Vanaf deze leeftijd kun je de eerste woordjes verwachten
Hoe lang duurt het slechter slapen?
Hoe lang een periode van slecht slapen bij een slaapregressie duurt, verschilt per kind. Soms is het na een paar dagen weer beter, maar het kan ook enkele weken duren. Er is geen vaste tijd voor; elke baby is anders. Maak je je zorgen of duurt het erg lang? Neem dan contact op met het consultatiebureau of je huisarts. Het gaat altijd weer over.
Lees ook: Mijn baby wil niet slapen, wat nu?
Hoe ga je om met slaapregressie?
Hoe jouw baby op een slaapregressie reageert, kun je niet voorspellen of beïnvloeden. Je kunt je baby wel doorheen helpen met onderstaande tips:
Laat je baby merken dat je er voor hem bent. Zo'n periode waarin hij iets nieuws leert en minder slaapt, voelt voor hem ook onrustig en wiebelig. Hij kan jouw aandacht en liefde goed gebruiken. Knuffel en troost hem als hij het moeilijk heeft. Als je baby voelt dat jij er voor hem bent en dat hij veilig is, is de kans groter dat hij beter slaapt.
Laat je baby niet alleen huilen. Is je kind erg overstuur, troost hem dan of bied nabijheid op een manier die bij jullie past.
Kijk of het oude slaapritme nog past, of dat je baby toe is aan een nieuw ritme met minder dutjes en/of langere wakkertijden. Let op signalen: zoals hazenslaapjes, moeilijk in slaap vallen of onrustige nachten. Die kunnen erop wijzen dat het tijd is om het dagschema aan te passen.
Blijf bij een vast slaapritueel. Gebruik dit slaapritueel elke keer als je je baby in bed legt. Het tijdstip verandert misschien door de slaapregressie, maar probeer de stappen van het ritueel hetzelfde te houden. Lees hier hoe je je eigen slaapritueel ontwikkelt.
Zorg dat de babykamer goed donker is. Tijdens een slaapregressie slapen baby's lichter en worden ze sneller wakker als het licht wordt.
De ideale slaapkamertemperatuur is 15 tot 18 °C. Zorg dus dat je baby het niet te warm of te koud heeft.
Je kunt een white noise apparaat proberen. Veel baby's slapen makkelijker bij dit rustgevende geluid, dat andere geluiden dempt.
Verdiep je in de ontwikkeling van je kind: in welke fase zit hij? Wat is hij aan het leren en hoe kun je hem daar overdag bij helpen?
Houd in gedachten dat je baby er niks aan kan doen. Hij slaapt niet bewust slecht. Door te blijven bedenken dat je kind het niet kan helpen, is het beter vol te houden en voorkom je dat je boos op hem wordt.
Zorg goed voor jezelf. Lucht je hart, regel tijd voor jezelf, eet gezond, ga sporten als je een uitlaatklep nodig hebt. Jouw welzijn en energie zijn essentieel om goed voor je baby te kunnen zorgen.
Nog een belangrijke tip: doe het niet alleen. Een slaapregressie bij een baby kan je behoorlijk opbreken, zeker als je er 's nachts keer op keer uit moet. Wissel af met je partner, of vraag af en toe hulp aan familie of een goede vriendin. Misschien kan iemand overdag een paar uurtjes oppassen, zodat jij even kunt bijtanken op bed. Kom je er niet uit met de slaapproblemen van je kind? Dan kan een slaapcoach misschien uitkomst bieden. Ga bij twijfels over de gezondheid van je kind naar de huisarts.
Moet ik mijn baby gewoon laten huilen?
Het is belangrijk om te weten dat je baby troosten en hem tegelijk leren slapen geen tegenstrijdigheden zijn. Je hoeft niet bij elk geluid in te grijpen, maar je hoeft je kind ook nooit lang te laten huilen zonder steun.
Hoewel sommige studies aantonen dat gecontroleerde slaapmethodes, waarbij ouders liefdevol en responsief blijven, geen schadelijk effect hebben op de hersenontwikkeling of hechting, blijft het belangrijk om te benadrukken dat elke ouder en elk kind uniek is.
Bij een dreumes en peuter is het normaal dat hij protesteert als het bedtijd is. Een beetje mopperen of jengelen is dan niet erg. Je hoeft niet op elk geluid te reageren, maar wanneer het huilen aanhoudt of angstig klinkt, is het belangrijk je kind wél te gaan troosten.
‘Huilen hoeft nooit de basis te zijn van een slaapaanpak, maar het is ook niet nodig om elke kik te blussen. Liefdevol leren slapen betekent dat je je kind begeleidt, stap voor stap, op een manier die past bij jullie allebei.’
Kinderslaapcoach Nathalie Schittekatte
Lees ook: Alles over huilen en troosten
Slaapregressie bij dreumes
Rond 18 maanden ontdekt een kind dat hij kan kiezen en nee kan zeggen. Je dreumes kan dan het besluit nemen: ik ga niet slapen. Ook bij deze slaapregressie is het goed om te bedenken dat hij dit niet doet om jou te pesten. Maar hij is misschien wél aan het uitproberen wat zijn 'nee, ik slaap niet' voor reactie oplevert. Word niet boos, maar blijf wel consequent. Probeer je te houden aan het slaapritme. Dat je kind niet wil slapen, hoeft niet te betekenen dat hij niet moe is.
Al zijn de dutjes misschien tijdelijk korter dan je gewend was, blijf ze consequent aan je kind aanbieden. Ga ook niet sleutelen aan de bedtijd. Vaak is zelfs een eerdere bedtijd wenselijk wanneer de dutjes tijdelijk rommeliger zijn. Zo raakt je dreumes niet oververmoeid.
Heb je nog een vraag over slaapregressie bij je baby?
Ons Ouders van Nu Community forum is een goudmijn voor goede adviezen en persoonlijke verhalen. Stel je vraag aan de Ouders van Nu community en vind de beste tips en tricks van andere ouders.
Bronnen: Centrum Jeugd en Gezin, GGD
