Kinderen en ruzie maken
Het is alsof ze het erom doen. Altijd als je denkt: wat zijn ze toch gezellig aan het spelen, is het bingo. Je kind rukt een auto uit de handen van een vriendje, en het vriendje barst in tranen uit. Ook tussen broers en zussen kan er regelmatig strijd zijn. De oudste heeft bijvoorbeeld het idee dat de jongste meer mag. Hij reageert dat op de jongste af door hem dom of klein te noemen. De jongste verweert zich op zijn manier, slaat van zich af en het conflict is geboren.
Ruzie kan ontstaan door allerlei oorzaken. Zo kan ruzie voortkomen uit frustratie, jaloezie of onbegrip. Ruzies kunnen erg van elkaar verschillen: jongens gaan elkaar eerder fysiek te lijf, terwijl meisjes onderling meer hun woorden gebruiken of een koude oorlog voeren en elkaar gaan negeren.
Ruziemaken verschilt per leeftijdsfase
Hoe ruzies verlopen, verschilt per leeftijd. Dreumesen en peuters maken vaak ruzie om hetzelfde speeltje. Als ouder kun je dat meestal snel oplossen door een ander speeltje aan te bieden.
Bij kleuters (4-7 jaar) ontstaan ruzies doordat ze nog erg egocentrisch zijn. Ze willen alles zelf doen en houden weinig rekening met anderen. Ze kunnen wel goed klikken: als een ander kind zich niet aan de regels houdt, vertellen ze dat graag aan een volwassene, wat weer tot nieuwe conflicten kan leiden.
Vanaf 8 jaar kunnen kinderen zich beter inleven in anderen en ruzies zelf oplossen. Toch ontstaan er nu ruzies door competitie of doordat kinderen hun eigen mening ontwikkelen en zich verzetten tegen regels. Dat kan botsen met jongere kinderen die zich juist aan die regels houden.
Het nut van ruziemaken
Op zich is ruzie maken niet slecht. Kinderen leren ervan hoe ver ze kunnen gaan in hun communicatie. Wanneer en hoe maak je iemand boos? Hoe leg je het weer bij? Er zijn allerlei vaardigheden die je kind oefent door ruzie te maken, maar vooral door de ruzie weer op te lossen:
discussiëren
argumenteren
je gevoelens uiten naar iemand anders
je inleven in de gevoelens van iemand anders
voor jezelf opkomen
onderhandelen
samen een oplossing bedenken of een compromis sluiten
Daarnaast helpt ruziën bij het vinden van je eigen individualiteit. Je kind leert dat er verschillen zijn tussen hem en andere kinderen, waardoor er conflicten of discussies kunnen ontstaan. Maar hij leert ook dat je ondanks die verschillen toch met elkaar kunt spelen, als je de ruzie weer op een goede manier oplost.
Tip: Zo boost je het zelfvertrouwen van je kind
Ruzie tussen broertjes en zusjes
Uit onderzoek blijkt dat Nederlandse broertjes en zusjes gemiddeld twee keer per week flink ruzie maken. Dat is niet vreemd: hoe meer contact, hoe meer kans op conflicten. Ze eten samen, spelen samen en delen veel, wat gezellig is, maar ook spanningen geeft. Soms gaat het om iets kleins, zoals een speeltje of chips, maar vaak ligt er iets diepers onder, zoals jaloezie of het gevoel oneerlijk behandeld te worden.
Ruzies tussen broers en zussen zijn vaak heftiger dan met vriendjes, omdat de relatie niet op het spel staat. Waar een vriendje kan afhaken, zit een broer of zus de volgende ochtend gewoon weer aan tafel. Dat maakt de ruzie 'veiliger', en kinderen gebruiken die momenten om grenzen te verkennen en sociale vaardigheden te oefenen – lastig voor ouders, maar leerzaam voor het kind.
Maak je geen zorgen als je kinderen vaak ruzie hebben; het betekent niet dat ze geen goede band hebben. Uit onderzoek blijkt juist dat een liefdevolle, warme band tussen broers en zussen meestal gepaard gaat met regelmatig geruzie.
Lees ook: Dit is waarom broers en zussen zo vaak ruzie maken
Ruzie met andere kinderen
Je kind kan ook ruziemaken met andere kinderen, zoals met klasgenootjes, kinderen uit de buurt, of zelfs met zijn allerbeste vriendje of vriendinnetje. Dat hoort erbij, kindervriendschappen zijn nog erg veranderlijk. Je kunt je kind en zijn vriendje het beste zelf de situatie laten oplossen, tenzij het echt uit de hand loopt en ze elkaar pijn doen.
Je kunt eventueel naderhand bij je kind peilen of hij het nog leuk vindt om met dat vriendje te spelen, of niet. Maar probeer daar niet in te sturen. Meestal vindt zo'n vriendschap zelf wel zijn weg, of kiest je kind uiteindelijk toch liever voor een ander vriendje of vriendinnetje.
Lees ook: 7 ingrediënten voor een succesvol speelafspraakje
Omgaan met geruzie tussen kinderen
Ruziemaken is leerzaam voor kinderen, maar voor jou als ouder vaak vooral frustrerend. Je ergert je aan het gebekvecht, het geschreeuw, en je wilt niet dat het fysiek wordt. Logisch dat je wilt ingrijpen — maar beter van niet.
Hoe reageer je dan wél goed? Denk eens terug: bemoei je je er snel mee, of kijk je van een afstand toe? Kinderen die veel aandacht krijgen bij ruzie, kunnen die onbewust blijven opzoeken. Ook hoe je reageert telt. Word je boos, kies je partij? Stop daarmee. Wacht eens af. Ruziemaken wordt pas echt leerzaam als kinderen het zélf oplossen. Laat ze even aanmodderen: de één wil dit, de ander dat, maar misschien vinden ze samen een oplossing.
Tijdens het gekibbel leren ze onderhandelen en argumenten gebruiken. Kinderen zijn vindingrijker dan je denkt. Vind je het lastig om je er niet mee te bemoeien? Trek je dan even terug in een kamer met een dichte deur — mits het om oudere kinderen (vanaf een jaar of acht) gaat en je zeker weet dat ze elkaar geen pijn doen. Jongere kinderen zijn daar nog niet aan toe; die hebben je hulp nog nodig om samen te leren spelen.
Tips: een ruzie oplossen tussen je kinderen
Als het je kinderen niet lukt om de ruzie zelf op te lossen, kun je een handje helpen. Dit doe je in vijf stappen:
Laat beide kinderen hun verhaal vertellen
Geef aan dat je van beide kinderen wilt horen wat er aan de hand is en dat ze elkaar moeten laten uitspreken. Stel je bij de 'reconstructie' open op: 'Ik zie tranen. Is er iets gebeurd?' Probeer daarbij op ooghoogte van de kinderen te zitten. Dan voelt het alsof je in hun wereld komt en wordt het probleem 'ons probleem'. Vervolgens kun je hun gevoelens verwoorden. Zeg bijvoorbeeld: 'Dus jij voelt je aangevallen omdat je zus je stom noemt'. Probeer op deze manier te achterhalen waar de ruzie door is ontstaan.Stel het probleem vast
Als je beide verhalen hebt gehoord, gaan jullie samen op zoek naar een oplossing, met jou als bemiddelaar. Help de kinderen op weg door het probleem duidelijk te benoemen. Vervolgens vraag je ze allebei hoe ze denken dit conflict te kunnen oplossen. Leg de focus daarbij echt op de oplossing, niet op wie er schuldig is aan de ruzie. Zorg er ook voor dat jij geen scheidsrechter wordt en geen oordeel velt. Als je een oordeel velt, zal er waarschijnlijk één kind tevreden zijn, maar het andere kind niet. En dat is niet de bedoeling: uiteindelijk moeten de kinderen zelf samen tot een oplossing komen. Ga door met samen zoeken tot alle partijen tevreden zijn. Dat kost tijd, maar de meeste kinderen worden er meteen rustiger van. Zo leren ze hoe je een ruzie bijlegt door te overleggen.Geef emoties de ruimte
Geef bij het oplossen van een conflict de kinderen de ruimte om hun emoties te tonen. Ze moeten achteraf het gevoel hebben dat ze konden vertellen wat hen dwarszit. Ontlading zorgt ervoor dat negatieve ervaringen zich niet opstapelen in het kinderhoofd. Als kinderen zich geremd voelen zich te uiten, kan fysiek contact wonderen doen. 'Sorry' zeggen, troosten en de ander een dikke knuffel geven, raakt de emotie.Blik samen terug
Voor kinderen voelt het oplossen van een conflict als een overwinning. En overwinningen moet je vieren. Daarom kun je later nog even terugblikken: wat was er aan de hand en hoe hebben jullie het opgelost? Geef ze daar een dikke pluim voor. Terugblikken is ook belangrijk als het conflict niet zonder slag of stoot kon worden opgelost. Benoem dan wat er wél goed ging, zodat je het toch positief kunt afsluiten. Daarnaast kun je ook wat positieve afspraken maken voor de volgende keer: 'als dit nog een keer gebeurt, hoe gaan jullie dan reageren?' Maak een concreet plan en laat je kinderen daarover meedenken. Als ze dan nog een keer ruzie krijgen, kun je die afspraken benoemen.Later verder praten
Misschien wil je al dat geruzie tussen je kinderen het liefst zo snel mogelijk weer vergeten, maar het kan geen kwaad om er later nog eens verder over te praten. Misschien proberen je kinderen je indirect iets te vertellen met hun geruzie. Een van hen kan het idee hebben altijd de schuld te krijgen of achtergesteld te worden. Misschien is er sprake van jaloezie. Kun je daarachter komen door op een rustig moment met ieder apart te praten? Soms helpt het uitspreken van frustraties al om het aantal conflicten te verminderen.
Lees meer: Welk type kind heb jij?
Tips bij hevige ruzies tussen kinderen
Nog een aantal tips als je kinderen vaak en/of hevig ruzie maken:
Zet de kinderen liever niet apart. Dan wordt de ruzie namelijk niet opgelost, maar genegeerd of vermeden. Op die manier wordt het conflict niet opgelost en leren de kinderen er niks van. Ook als het een heftige ruzie is waarbij duidelijk een 'dader' is die de ander pijn heeft gedaan of heeft gekwetst, is het goed om ze bij elkaar te houden, zodat de dader de gevolgen ziet van zijn daden.
Zijn de kinderen echt heel erg boos op elkaar en niet voor rede vatbaar, dan kun je ze wel eerst even apart nemen zodat ze weer rustig worden. Als ze een beetje zijn bijgekomen, breng je ze weer bij elkaar en laat je hen allebei hun verhaal vertellen, zodat jullie samen het conflict kunnen oplossen.
Heb je niet gezien wat er is gebeurd? Ga dan niet liever interpreteren wat er is gebeurd. Misschien denk je wel direct: 'de oudste heeft natuurlijk weer de baas gespeeld', of 'de jongste heeft vast weer iets afgepakt'. Misschien heb je gelijk, maar misschien ook niet. Het kan heel frustrerend voor je kind zijn als jij er al gelijk vanuit gaat dat hij iets heeft uitgespookt. Zeker als je ongelijk hebt, dan is dat niet eerlijk naar je kind toe.
Wordt er weleens geslagen, geschopt of gebeten tijdens een ruzie, leer je kind dan dat terugslaan, schoppen of bijten geen oplossing is. Leer je kind dat hij in zo'n geval moet weglopen en hulp moet vragen bij een volwassene.
Hanteer duidelijke regels. Er zijn kinderen die bijna altijd het onderspit delven in een conflict, voor hen is het belangrijk dat er duidelijke regels zijn waar ze op terug kunnen vallen. Spreek af hoe je kind zijn eigen grenzen aangeeft en die van een ander respecteert. Gebruik bijvoorbeeld de zin: 'Stop, hou op. Ik wil het niet.' Als je kind dit zinnetje zegt, dan is zijn grens bereikt en moet de ander luisteren en zijn excuses aanbieden.
Ruzie voorkomen
Ruzies zijn niet te voorkomen. Dat is ook niet nodig, omdat ruzies belangrijk zijn voor de ontwikkeling van je kind. Toch zouden veel ouders willen dat hun kinderen wat minder vaak ruzie zouden maken, of wat minder hevig. En dat kun je wel voor elkaar krijgen. Een aantal tips die hierbij kunnen helpen:
Benoem positief gedrag
Zie je je kinderen een keer heel lief samen spelen? Geef ze daar dan een compliment voor. Benoem ook dat je het fijn vindt als ze het zo leuk hebben samen. Zijn ze aan het kibbelen en komen ze zonder jouw hulp tot een compromis? Geef ze dan ook een dikke pluim. Laat merken dat je hebt gezien hoe goed ze het probleem hebben opgelost.Vergelijk je kinderen niet met elkaar
Veel ruzies hebben een onderliggende reden; bijvoorbeeld een ouder kind dat jaloers is op het jongere kind. Probeer dus rivaliteit onder je kinderen te voorkomen. Vertel elk kind regelmatig welke eigenschappen je zo leuk aan hem of haar vindt. Maak nooit vergelijkingen met een broertje of zusje, daardoor kan rivaliteit ontstaan.Geef individuele aandacht
Een kind wil zich persoonlijk gehoord voelen door zijn ouder(s), ook als hij nog broers of zussen heeft. Daarom is het belangrijk om al je kinderen regelmatig individuele aandacht te geven. Neem elke dag even een momentje met elk kind, los van elkaar dus. Lekker even op schoot, of samen kletsen aan tafel, of nog even napraten en knuffelen in bed voor het slapengaan. Probeer ook af en toe een uitje te plannen met één van je kinderen.Lees boekjes over ruzie
Net als dat er veel kinderboeken over zindelijkheid zijn, zijn er ook veel boekjes over ruziemaken. Met behulp van zo'n boekje kun je met je kind oefenen hoe hij met ruzies of boosheid om moet gaan. Bijvoorbeeld Kikker is boos, een boek dat gaat over het herkennen van emoties. In de bibliotheek zijn nog veel meer boekjes te vinden voor verschillende leeftijdscategorieën.
Lees ook: Deze sociale vaardigheden moet je kind leren en de reden waarom ze zo belangrijk zijn
/0fa910c260f84fa4a4969a9fa7588030/image.jpg)
/ab7a70c0af0144308962a8f6a72be7ef/image.jpg)
/0bc1b2690802458683182610618ffaea/image.jpg)
/fc3c02112d3e43108fc458b7d3157ec7/image.jpg)
/04dd4388246d4b87b853b1bd59e89eac/image.jpg)
/3da8abd8cebe460aa74eefeec7e1e616/image.jpg)
/b7b63ea94da84747bd7abba69863a00e/image.jpg)
/eef7595c6f3b4ecea0163defb9a274aa/image.jpg)
/013658b5a38e4cc1ad911c8a29de45f2/image.jpg)
/f85311c5d64742ecac329c33224dad2f/image.jpg)
Dit artikel is tot stand gekomen en goedgekeurd door artsen en andere (medische) deskundigen van het Ouders van Nu expertteam.
