Taalontwikkeling van een baby
Taalontwikkeling is meer dan alleen leren praten. Al ruim vóór het brabbelen en de eerste woordjes zijn baby's druk bezig met het herkennen van klanken, woorden en zinnen. Ze leren ze koppelen aan belangrijke personen, dingen en handelingen, waardoor ze taal gaan begrijpen.
De taalontwikkeling verloopt bij elk kind volgens vaste stappen. Maar het tempo waarin een kind deze stappen maakt, verschilt. Sommige baby's zeggen hun eerste woordje al voor hun eerste verjaardag, terwijl andere kinderen dat pas rond hun tweede verjaardag doen. Daarnaast lijken kinderen soms een tijd stil te staan in de taalontwikkeling en maken dan ineens een 'sprintje'. Dit is allemaal normaal.
Laat die spurt voor je gevoel wel heel lang op zich wachten, gaat je kind achteruit in zijn taalontwikkeling, of twijfel je aan zijn gehoor, trek dan aan de bel. Je kunt advies vragen bij het consultatiebureau of huisarts.
Praten met je baby via babygebaren
Wist je dat je ook met babygebaren al vroeg met je baby kunt communiceren? Lees hier hoe babygebaren werkt.
Hoe verloopt de taalontwikkeling van een baby?
Een pasgeboren baby heeft al taalgevoel. De taalontwikkeling begint in de baarmoeder, in het laatste trimester van de zwangerschap. Al dobberend in het vruchtwater luistert je baby naar jouw stem en leert hij het ritme van zijn moedertaal kennen. Na de geboorte maakt de taalontwikkeling een spurt.
Je kind krijgt ook al snel in de smiezen dat woorden ergens voor staan: het woord 'poes' hoort bij dat knorrende beest dat kopjes geeft. En als mama het over 'badje' heeft, mag hij lekker in het warme water. Vanaf 1 jaar gaat je kind die woorden ook benoemen en vanaf 2 of 3 jaar krijgt hij interesse in rijmen.
Van een brabbelende baby naar een rijmende peuter. De taalontwikkeling gaat razendsnel. Niet zo gek: de hersenen van een pasgeborene zijn ongeveer zo groot als een kwart van het volwassen brein. Een jaar later is de omvang van de hersenen al drie keer zo groot. In de eerste jaren maakt je kind een duizelingwekkende ontwikkeling door. Het is goed om hem daarbij te stimuleren, passend bij waar hij aan toe is.
Meer weten? Zo stimuleert muziek tijdens de zwangerschap de zintuigen van je ongeboren baby
Taalontwikkeling in de buik
Vanaf de 16e week van je zwangerschap kan je baby horen en na 24 weken kan hij actief luisteren. Je baby vangt vanaf dit moment allerlei geluiden op. Zowel geluiden in jouw buik als erbuiten. Je baby heeft na de geboorte dan ook een voorkeur voor bekende geluiden, zoals de stem van zijn moeder.
Overigens herkennen baby’s de stem van hun vader ook vanuit de baarmoeder. De trillingen van de lage stem van vader dringen makkelijk door tot het kindje.
Jente Timmer, logopedist
Onderzoeken tonen aan dat pasgeboren baby's vaak gehoorde woorden, de intonatie van de moedertaal en zelfs de tune van een dagelijks bekeken soapserie herkennen. Ook kunnen baby's van een paar dagen oud al onderscheid maken tussen gesproken taal en andere geluiden, zoals het geluid van de stofzuiger. Hieruit blijkt hoeveel taal baby's in de buik al in zich opnemen.
Lees ook: Zo ontwikkelt zich het gehoor van je baby
Taalontwikkeling 0 – 1 jaar
In het eerste levensjaar van je baby gebeurt er ontzettend veel. Ook als het gaat om de taalontwikkeling. Deze bestaat het eerste jaar uit drie onderdelen:
Geluiden herkennen
Na de geboorte klinkt geluid ineens heel anders voor je baby. Hij hoort geluiden niet meer via de baarmoeder, maar via de lucht. In de eerste maanden leert je baby de klanken van zijn moedertaal herkennen. Door veel te luisteren, kan je baby de klanken steeds beter herkennen en onderscheiden van elkaar.Geluiden maken
Ook gaat je baby zelf geluid maken. Zo bereidt hij zich vast voor op het praten later. Hij probeert allerlei geluidjes uit: hard en zacht, lang en kort, pruttelen en blazen. De meeste baby's beginnen te brabbelen als ze zo'n 6 maanden oud zijn. Het begint met makkelijke klanken waarbij de mond open is ('e' en 'a') of dicht is ('m' en 'p'). Vaak vinden baby's het leuk om klanken te herhalen. Niet zo gek dus dat de eerste woordjes, overal ter wereld, vaak 'mama' en 'papa' zijn. Is je baby moe, heeft hij honger of zit er een boertje dwars? Als je goed luistert, kun je volgens de Dunstan Babytaal methode vijf huilgeluiden onderscheiden die alle baby's maken. Dit kan je helpen ontdekken wat er aan de hand is.Communicatie
Vanaf een maand of 6 kan je baby taal gebruiken om iets duidelijk te maken. Hij doet dit door het maken van geluid in combinatie met beweging. Zo maakt hij bijvoorbeeld luidkeels klanken en wijst hij naar zijn favoriete speelgoed of dier. Ook kan je kind door geluid aangeven dat hij iets niet wil, bijvoorbeeld door te huilen of gillen als hij iets niet mag.
Lees ook: Wanneer kun je de eerste woordjes verwachten?
Taalontwikkeling 1 – 2,5 jaar
In deze periode leert je kind steeds meer verschillende klanken te maken. Net zo lang tot hij zijn eerste echte woordje kan zeggen. Gemiddeld zeggen kinderen rond hun eerste verjaardag de eerste woordjes. Vaak is het eerste woordje 'papa' of 'mama' of iets anders wat favoriet is, zoals 'bal'. Moeilijke woorden verandert je kind in klanken. Hond wordt bijvoorbeeld 'wawa' (waf) en de auto 'broem'. Zo'n 'geluidswoordje' telt ook als eerste woordje.
Lees ook: Zo ontwikkelt de spraakontwikkeling bij peuters en kleuters
Al snel gebruikt je kind steeds meer woorden. Een dreumes van 18 maanden gebruikt gemiddeld 50 woordjes en met 2 jaar zijn het al gemiddeld 200 woorden. Daarna gaat het hard: iedere week komen er gemiddeld 10-15 nieuwe woorden bij. Vlak voor zijn tweede verjaardag combineert je kind woorden tot korte twee-woord-zinnen, zoals 'jas aan'. Daarnaast gebruiken kinderen andere manieren om iets duidelijk te maken, bijvoorbeeld door dingen aan te wijzen of gebaren te maken.
Het ontwikkelen van de actieve woordenschat kan tussen kinderen enorm verschillen. Er hoeft nog niet iets aan de hand te zijn als je kind met achttien maanden nog geen vijftig woordjes gebruikt. Volg wel je onderbuikgevoel. Maak gerust een afspraak met het consultatiebureau of een logopedist als je je zorgen maakt. Ook al is je kind nog zo jong.
Jente Timmer, logopedist
Taalontwikkeling 2,5 – 5 jaar
Op deze leeftijd kan je kind steeds beter praten en dingen duidelijk maken door middel van taal. Hij kan ingewikkelde klanken steeds beter uitspreken en samengestelde klanken gebruiken, zoals sch-ool. De 'r' is vaak de lastigste klank. Veel kinderen zeggen deze pas goed als ze rond de 6 jaar zijn. De zinnetjes worden steeds langer: op 3-jarige leeftijd bestaan zinnen gemiddeld uit 3,5 woorden en op 4-jarige leeftijd uit gemiddeld 4,5 woorden per zin.
Waar een 2-jarige nog regelmatig een heel werkwoord gebruikt (poes eten, papa werken) gaan 3- en 4-jarigen werkwoorden vervoegen. Het is niet erg als dat nog niet altijd goed gaat: 'Ik heb oma geroept' of 'Papa hebt veel ge-eten!' Ook kent je kind de betekenis van steeds meer woorden: met 2,5 jaar begrijpt een kind ruim 600 woorden met 5 jaar ongeveer 3000 woorden. Dat zijn er overigens meer dan dat hij zelf gebruikt – dat zijn er met 2,5 jaar ongeveer 550.
Als je kind begint te rijmen, is dat een teken dat hij al behoorlijk creatief met taal omgaat. Hij snapt dat woorden niet alleen een betekenis hebben, maar ook een bepaalde vorm waarmee je kunt spelen. Als je in plaats van de 'b' in 'bos' een 'm' zegt, krijg je 'mos'; en hoe grappig klinken die woorden als je ze achter elkaar zet? Soep en poep: lachbui gegarandeerd.
Lees ook: Dit kun je doen als je kind stottert
Taalontwikkeling van een schoolkind
Als het goed is, kan je kind nu alles in de eigen taal uitspreken. Alleen de 'sch', 'sf', 'sk' en 'r' blijven voor sommige kinderen lastig. Je kind begrijpt op 5-jarige leeftijd ongeveer 3000 woorden en op 6-jarige leeftijd zo'n 4500 woorden. De zinnen worden steeds langer en complexer. Het vertellen van verhalen gebeurt met steeds meer details. Taal wordt nu ook op andere manieren ingezet: je kind leert lezen en schrijven. Ook kan hij ingewikkelder dingen in taal gebruiken en herkennen, zoals sarcasme en woordgrapjes.
Meer weten? Zo leert je kind lezen op de basisschool
Tips voor het stimuleren van taalontwikkeling
Er zijn verschillende dingen die je kunt doen om de taalontwikkeling van je kind te stimuleren:
Voorlezen
Zelfs een jonge baby kun je al voorlezen. Niet alleen leert hij nieuwe klanken en woorden, hij geniet ook van dit speciale moment met papa of mama. Die positieve aandacht stimuleert de hersenontwikkeling. Hier vind je nog meer redenen waarom je niet vroeg genoeg kunt beginnen met voorlezen.Praten is communiceren
Daarbij hoort ook: oogcontact en geduld. Zorg dat jij en je kind elkaars gezicht goed kunnen zien. Wacht tot je kind iets zegt (met woorden, wijzen of geluidjes) en reageer op wat hij zegt. Zo leert je kind op een natuurlijke manier om de beurt te praten.Praat veel met je kind en benoem wat je doet
Tijdens het eten, op de fiets en bij het naar bed brengen. Probeer te kijken door de ogen van je kind, dan kun je je woorden en zinnen aanpassen aan zijn interesse en beleving.Verhalen vertellen
Vertelt je kind een verhaal? Neem dan de tijd om rustig te luisteren. Ook al begrijp je er maar de helft van als hij nog niet (goed) kan praten. Laat je kind altijd uitpraten voordat je reageert. Help je kind zo nodig verder vertellen door te herhalen wat hij heeft gezegd of door een vraag te stellen.Weinig praten
Praat je kind weinig? Stel dan niet te veel vragen. Je kunt dan beter zelf iets vertellen, waar je kind weer op kan reageren. Praten met je peuter: zo voer je een goed gesprekSamen tv-kijken
Kijk een programma dat bij zijn leeftijd past en benoem de dingen die jullie zien. Zo leert je kind begrippen die hij thuis misschien niet tegenkomt.Apps en spelletjes
Er zijn allerlei kinder-apps, computerspelletjes en digitale boekjes die de taalontwikkeling stimuleren.Rijmen en dichten
Samen rijmpjes en gedichten opzeggen is ook goed voor de taalontwikkeling. Of verzin samen liedjes, dit stimuleert de creativiteit en het taalgevoel.Maak uitstapjes
In een nieuwe situatie leert je kind nieuwe woorden en zinnen.Rollen- of fantasiespel
Dit is een goede manier om de werkelijkheid na te bootsen en je kunt er veel taal aan koppelen, zoals gedag zeggen, betalen, uitleg geven en emoties benoemen.
/d1aede35218640b29e5c61ba6975ce8c/image.jpg)
/5ed0fd56577745e29fb978e347f61838/image.jpg)
/df8f94c41a164d50b20cfc4e95a83eff/image.jpg)
/d73f3899282f43d6ab53821f4b735f61/image.jpg)
/7b14b1b4062740c6b2ba3880d234fea3/image.jpg)
/5b99826d490a45788a0098fd0e3b37fe/image.jpg)
/0ed8fff9a9e84a4188dbf0c1f6d9b1ae/image.jpg)
/4ea8fd6e25f84ce08e8e9f13e5703cc8/image.jpg)
Bronnen: NJi
Lees meer: over logopedie en de meest voorkomende spraakproblemen
